Фігурант справы аб «плюшавым дэсанце» адсудзіў за 8 мільёнаў за месяц у следчым ізалятары КДБ

Журналіст Антон Сурапін атрымае 8 мільёнаў рублёў кампенсацыі маральнай шкоды за 35 дзён, якія ён правёў у ізалятары КДБ ў справе аб «плюшавым дэсанце» ў 2012 годзе.

Кампенсацыю яму выплаціць Міністэрства фінансаў паводле выраку суда Маскоўскага раёна Менска, які пакінуў без змены Менскі гарадскі суд. Пра гэта tut.by 16 траўня распавёў сам журналіст.

Запатрабаваць кампенсацыі маральнай шкоды Антон Сурапін планаваў некалькі гадоў:

- Адразу пасля таго, як у дачыненні да мяне спынілі крымінальны пераслед праз адсутнасць у маіх дзеяннях складу злачынства, я параіўся з юрыстамі ГА «Беларуская асацыяцыя журналістаў» і пачаў пісаць заявы ў КДБ.

Сурапін мог звярнуцца ў суд пры ўмове, што КДБ прызнае за ім права на кампенсацыю маральнай шкоды і вынесе пра гэта адпаведную пастанову (прысуд). Ён дамагаўся гэтага з лета 2013 да восені 2014 года, але безвынікова. Не атрымаў журналіст і копіі дакументаў аб працэсуальных дзеяннях у дачыненні да сябе, якія запытваў ў КДБ.

- Рэч у тым, што пасля ўсёй гэтай гісторыі ў мяне на руках была толькі копія пратаколу ператрусу. Пазней у судзе прадстаўнік КДБ паведамляў, што ўсе копіі дакументаў былі мне дадзеныя пад подпіс. Не выключаю, што ў тыя вельмі стрэсавыя для мяне ліпень-жнівень 2012 года я мог паставіць такі подпіс, але рэальна на руках гэтых дакументаў ніколі не меў, - кажа Антон.

У снежні 2015 года журналіст падаў пазоўную заяву ў суд Маскоўскага раёна Менска з разлікам на тое, што ў рамках судовага следства шуканыя дакументы будуць атрыманыя.

У заяве ён пазначыў, што ў выніку незаконнага ўтрымання пад вартай і ўжывання меры стрымання ў выглядзе падпіскі аб нявыездзе яму былі прычыненыя маральныя і фізічныя пакуты. Ён папрасіў суд спагнаць з дзяржбюджэту кампенсацыю маральнай шкоды, які ацаніў на 190 мільёнаў рублёў. У якасці адказчыка выступала Міністэрства фінансаў. Камітэт дзяржаўнай бяспекі быў трэцяй асобай на баку адказчыка.

2 сакавіка 2016 года суд Маскоўскага раёна Менска прыняў пастанову кампенсаваць журналісту маральную шкоду на суму 8 мільёнаў рублёў. Скаржніка не задаволіла гэтая сума, і ён падаў касацыйную скаргу ў Менскі гарадскі суд. Вызначаная судом сума кампенсацыі «не адпавядае характару ягоных пакут», зазначыў Сурапін, і вызначаная без належнага ўліку фактычных абставін, пры якіх яму была прычыненая маральная шкода.

- Калі мяне выпусцілі, мне трэба было купляць фотаапарат і кампутар, бо маю сканфіскаваную тэхніку мне вярнулі толькі пад наступнае лета. 8 мільёнаў у даляравым эквіваленце - гэта менш за кошт ноўтбука і менш за палову кошту фотаапарата, - удакладняе журналіст.

Мінфін таксама падаў касацыйную скаргу, у якой прасіў скасаваць вырак суда першай інстанцыі. Адказчык аргументаваў свой пункт гледжання, сярод іншага, тым, што раённы суд не прыняў да ўвагі пазіцыю следчай управы КДБ. З яе вынікае, што падстаў для кампенсацыі Сурапіну маральнай шкоды няма.

Судовая калегія цывільных спраў Менскага гарадскога суда разгледзела справу аб касацыйнай скарзе журналіста 28 красавіка.

- Перад пасяджэннем мы наважылі падстрахавацца жалезным аргументам у выглядзе псіхалагічнай экспэртызы, якая б зарыентавала суд што да сумы кампенсацыі. У Беларусі не здалелі знайсці ніводзін экспэртны орган, які мог бы назваць суму, на якую я «напакутаваўся». А тым больш, незалежны орган. Давялося ехаць у Кіеў. Экспэртызу праводзіў прафесіянал з некалькімі вышэйшымі адукацыямі. Ён прыйшоў да высновы, што я «напакутаваўся» на суму 16-32 тысяч даляраў. Дакладней, столькі каштавацьме комплекс захадаў для псіхалагічнай карэкцыі маёй асобы пасля крымінальнага пераследу, - распавядае Сурапін.

Нягледзячы на атрыманыя высновы экспэрта, судовая калегія пакінула без змен вырак суда першай інстанцыі.

- Антон мае права абскардзіць гэты прысуд у частцы сумы кампенсацыі ў парадку нагляду на працягу 3 гадоў. Таксама ён мае магчымасць звярнуцца з індывідуальным паведамленнем аб парушэнні грамадзянскіх правоў і свабод у міжнародныя органы, напрыклад, у Камітэт правоў чалавека ААН, - кажа прадстаўнік Антона Сурапіна ў судзе Алег Агееў, юрыст, сябра ўправы Беларускай асацыяцыі журналістаў.

Пра гісторыю судовай цяганіны Сурапін распавёў пасля таго, як атрымаў копію выраку суда (яна выдаецца за 10-дзённы тэрмін). Кампенсацыю яму пакуль не выплацілі, але ён разлічвае атрымаць грошы ўжо на гэтым тыдні.

- Сума мізэрная. Калі палічыць, колькі сродкаў пайшло на друк сабраных за тры гады заяў-хадайніцтваў-пазоваў, на лісты з зваротнымі паведамленнямі, на паездку ў Кіеў, то выявіцца, што прыбытак проста мінімальны. Але гэта прэцэдэнт! За апошнія гады не было ніводнага выпадку, калі палітвязню дзяржава нешта сплачвала! - звяртае ўвагу Сурапін.

Нагадаем, 4 ліпеня 2012 года аднаматорны самалёт, якім кіравалі супрацоўнікі швэдскай PR-кампаніі Studio Total, несанкцыянавана пераляцеў паветраную мяжу Беларусі. Ён правёў у паветранай прасторы краіны блізка што паўтары гадзіны, скінуўшы над Івянцом і ўскраінай Менска больш за 800 плюшавых медзведзянят з цыдулкамі ў падтрымку дэмакратыі ў Беларусі.

Антон Сурапін, на той момант 20-гадовы студэнт Інстытута журналістыкі, першым выклаў на сваім сайце фатаграфіі цацак.

Першапачаткова вайскоўцы і памежнікі адмаўлялі парушэнне дзяржаўнай мяжы. Пазней паводле гэтага факту была распачатая крымінальная справа. 13 ліпеня ў рамках расследавання Сурапін быў затрыманы. Пазней стала вядома пра затрыманне яшчэ аднаго чалавека - рыэлтара Сяргея Башарымава, у якога швэды планавалі здымаць жытло.

16 ліпеня Сурапіну і Башарымаву выставілі абвінавачванне паводле часткі 6 артыкула 16 (дапамога ва ўчыненні злачынства) і часткі 3 артыкула 371 (Незаконнае перасячэнне Дзяржаўнай мяжы Рэспублікі Беларусь) Крымінальнага кодэкса.

25 ліпеня міжнародная праваабарончая арганізацыя Amnesty International прызнала Сурапіна вязнем сумлення.

31 ліпеня за «неналежнае выкананне службовых абавязкаў у гарантаванні нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» Аляксандр Лукашэнка зняў з пасадаў кіраўніка Дзяржаўнага памежнага камітэта Ігара Рачкоўскага і начальніка Вайскова-паветраных сіл і войскаў супрацьпаветранай абароны генерал-маёра Дзмітрыя Пахмелкіна.

1 жніўня ўлады Беларусі адмовілі ў працягу акрэдытацыі амбасадару Швэцыі Стэфану Эрыксану, пасля чаго выбухнуў беларуска-швэдскі дыпламатычны скандал.

17 жніўня Камітэт дзяржбяспекі змяніў Сурапіну і Башарымаву меру стрымання з утрымання пад вартай на падпіску аб нявыездзе.

28 чэрвеня 2013 года намеснік старшыні КДБ Ігар Сяргеенка паведаміў, што расследаванне ў крымінальнай справе аб «плюшавым дэсанце» закончанае. Казаць пра якія-небудзь падрабязнасці ён адмовіўся. З галоўных фігурантаў гэтай справы знятыя абвінавачванні і падпіска аб нявыездзе. Следчы спыніў крымінальны пераслед у дачыненні да Сурапіна праз адсутнасць у ягоных дзеяннях складу злачынства.