29 марта 2024, пятница, 1:12
Поддержите
сайт
Сим сим,
Хартия 97!
Рубрики
Комментарии 97
+46 +
😎, 8:10, 1.02

Дуда красавчик! 🤗👍

Ответить
+8 +
Xenos WIGHT, 8:11, 1.02

В Лодзи, около мемориала Радогощ. Там надпись лучше всего подходит к ситуации.

Ответить
+46 +
Скептик, 8:12, 1.02

Ради прикола капитуляцию Росии нужно принять 9-го мая ))))

Ответить
+21 +
Ильич, 11:21, 1.02

8-го же. Все же Запад победил фашизм.

Ответить
+12 +
ммм, 12:45, 1.02

мир да. но победобесие у ватанов9го))))))

Ответить
+15 +
Людмила, 8:14, 1.02

Це пустити козла в город, не має чого їм у Переяславі робити, ноги росіянина в Україні бути не повинно

Ответить
+8 +
мир без россии, 18:01, 1.02

Ногами не трэба. Няхай путиноиды на коленах приповзаюць просить мир!

Ответить
+39 +
Виктор, 8:31, 1.02

Было бы очень символично, принять капитуляцию россии именно там. В Переславе начинался союз с русскими, там он и закончиться должен.

Ответить
-20 +
Т, 8:35, 1.02

МиГи трусят передать, а уже советуют принимать капитуляцию. Не говорите гоп...

Ответить
-20 +
Док, 8:37, 1.02

А заодно вернуть Украину в границы Гетманщины😂😂😂

Ответить
+16 +
No war!, 8:51, 1.02

Таким образом к началу 18 века была сформирована российская империя. Ничего, в Вискулях подписали приговор ссору, а в Переяславле подпишут приговор рашкастану.
К..апы явно забыли кто их сделал такими мощными, теперь будут долго отгребать, не одно поколение. Не на пользу им эта мощь пошла.

Ответить
+25 +
F16, 9:16, 1.02

Соглашусь с Дудрй. Капитуляция Московии должна быть в символическом месте: в Переяславе.
В Крыму принят договор о демилитаризации флота Московии в черноморском регионе.
В Бресте следует подписать Акт о распаде союзного недогосударства, капитуляции клятого лукавого выводка, выводе московской орды из Беларуси и других республик, а также о создании нескольких десятков независимых государств на обломках Московии.

Ответить
+7 +
Икар, 14:12, 1.02

Да, только надо еще внести корректировку. Запретить народам московии называться, применять на себя, на свои города слова "русь" ибо у них никогда не было "руси" от начала ихней истории до настоящего времени. Пусть зовуться как угодно, орки, ордынцы, каты, кацапы, московиты, как угодно.
«Тот, кто не знает прошлого, не знает ни настоящего, ни будущего, ни самого себя» - (Вольтер). Это как раз прекрасно характеризует парашу и ее глубинный народ. Народ, хотя скорее остатки орды, которые решили "переписать" свою историю укравши её у соседей, не достойны будущего. А со временем такой орде, начало казаться, что это её "законная" история, это клиника, достойная книги Гиннесса.

Ответить
+18 +
роман, 9:35, 1.02

Принимать капитуляцию Украина будет на развалинах Кремля.

Ответить
+23 +
ori, 9:38, 1.02

Брехня, что подписали договор.
Старшинская рада НЕ ратифицировала договор от русакского царя, Хмельницкого послали с этим договором!!!
А если таки подписали, то где этот договор???
Его за 400 лет так никто и не увидел в живую!!!
Только одни разговоры, типа есть какой-то договор!!!

Ответить
+25 +
Гражина , 9:40, 1.02

Дуда красавчик! 👍
Пьяница Богдан тогда наробил беды не только украинцам. Кстати, это не мой эпитет. Это великий Шевченко.

Ответить
+14 +
Вірш, 12:26, 1.02

Тарас Григорович Шевченко
про Хмельницького (вірш) :

"Якби-то ти, Богдане п’яний,

Тепер на Переяслав глянув!

Та на замчище подививсь!

Упився б! здорово упивсь!

І препрославлений козачий

Розумний батьку!.. і в смердячій

Жидівській хаті б похмеливсь

Або б в калюжі утопивсь,

В багні свинячім.

Амінь тобі, великий муже!

Великий, славний! та не дуже...

Якби ти на світ не родивсь

Або в колисці ще упивсь...

То не купав би я в калюжі

Тебе преславного. Амінь."

(1859 рік)

Ответить
+14 +
Хмелька, 9:55, 1.02

Предатель Хмельницкий и сегодня уважается в Украине.
Разрыв шаблонов !

Ответить
+4 +
Київ, 12:33, 1.02

Не треба казати про усіх українців, ніколи не було одностайної думки щодо зради Хмельницького.
Українці мають розум, вчать Історію та вміють розмірковувати.
Тим не менш, українці наробили досить багато історичних помилок, зараз ці помилки виправляють.

Ответить
+1 +
Икар, 14:30, 1.02

Мазепу теж ввали і вважають (деякі) зрадником. Скільки людей, стільки і думок про певну історичну особу. Україна не московія, де якщо написали в книжці, то всім стадом треба, це підтримувати. А Хмельницький це складна історична особа, і віщати "ярлики" зрадника, не розібравшись в політичній ситуації тоді, це дурниця. Тоді Україну оточували вороги с усіх сторін, як Річ Посполита, так і московія. Для Хмельницького була помилкою зупинятись після перемоги, не скористався нею для визволення західноукраїнського регіону. Що в свою чергу призвело до провалу переговорів із Річ Посполитою, про визнання Незалежності України. І осб тут і постав вибір, що робити? Або війна на знищення з Річ Посполитою, або назад, або ж союз с московським царем. Вибори із разряду: гірший, поганий, найгірший, де всі вибори не сулили Незалежній Україні нічого хорошого. Через століття Мазепу зробить вибір знову із цього варіанту.

Ответить
+20 +
Капитуляшка, 9:59, 1.02

Капитуляция русских может быть только в Моцкве.
Но наличие ЯО у фашистов остановит ВСУ на границах 1991года и война будет снова заморожена.

Без денацификации всей России, или её раскола на несколько государств, мирная жизнь после войны НЕВОЗМОЖНА !!!

Ответить
+38 +
Адам, 9:59, 1.02

не хачу спрачацца з украінцамі пра асобу Багдана Хмяльніцкага, але для беларусаў ён быў і застаўся ворагам. У хаўрус з Масковіяй ён уступіў з адной толькі мэтай - захоп земляў ВКЛ. Пра тое, што заходнеураінскія землі яго не цікавілі, сведчыць той факт, што за ўсю вайну 1654-1667 г.г. яго войскі не ваявалі на тэрыторыі Каралеўства Польскага. Мінусоўшчыкам хачу параіць пачытаць кнігу Г. Сагановіча "Невядомая вайна". Там усё падрабязна апісана. Хачу дадаць толькі, што без дапамогі Хмяльніцкага Масковія не тое што захапіць літоўскія землі, але і ваяваць з Рэччу Паспалітай не наважылася б. А так маем, што маем: Украіна звялікаю крывёю вызваляецца з "братэрскіх абдымкаў" маскоўскага ўдава , а Літва-Беларусь і зараз у іх знаходзіцца

Ответить
+12 +
Гражина, 10:59, 1.02

Слушна, спадар Адам!

Ответить
+14 +
кыш, 12:26, 1.02

АДАМ, 9:59, 1.02

Вообще-то Хмельницкий, враг не только белорусского, но также польского и украинского народов. А чтят его именно по той же причине, что чтят гныне убийц, кровососов, террористов и иную мерзоту в высоких госдолжностях. Эта причина - скудоумие и проистекающие из неё составляющие: нищета, озлоблённость, зависть, ненависть к инакомыслию...

Оглядитесь вокруг: повсеместно стоят памятники двуногой мерзоте, вдоволь искупавшейся в народной крови, и почти нет памятникам людям в доблестях. Хотя, по моему мнению, никаких памятников двуногим существам вообще быть не должно. Поставьте лучше памятник корове, курице, свинке... Так честнее, ибо они - основа существования человека.

Ответить
-9 +
Икар, 14:38, 1.02

Якщо уж так, то ВКЛ, це такий же ворог був, як і Московія. "Наявний у такому приєднанні елемент загарбання історики іноді мінімізують антиординським спрямуванням литовської політики та її традиціоналізм. Але більш історичною є думка про договірну природу взаємин між володарями ВКЛ та Золотої Орди, наслідком чого стало створення литовсько-татарського кондомініуму (сумісного володіння) земель колишньої Київської Русі"

Ответить
+10 +
Donical, 10:00, 1.02

Не существует ни одного документа, подтверждающего этот союз.

Ответить
+12 +
История подсказывает, 10:24, 1.02

Если московиты запросят капитуляцию, то на нее не ехать всем высшим чинам с замами, обеспечить всестороннюю безопасность, лучше с привлечением западных спецслужб и НАТО. То что московиты лукаво называют смекалкой, во всем мире называется предательством, подлостью и вероломством.

Ответить
+1 +
Ильич, 11:27, 1.02

Унизительно было бы сделать это по скайпу в групповом чате. Такого рода длинный стол, в самом конце которого сидит Господин *уйло.

Ответить
+5 +
Какой скайп?, 11:54, 1.02

Пусть тащит свое ботоксное хлебало и картофельного не забудет прихватить... со всеми картами показать.

Ответить
+25 +
tuteishi, 10:53, 1.02

Полностью согласен с президентом Польши. Почему-то Хмельницкий считается чуть ли не основателем Украинского государства, хотя это именно его фактическое предательство и положило начало мифу о том, что Украина вошла в состав т.н. России. Хотя большинство старшины отказалось присягать русскому царю и решили и дальше быть в составе Речи Посполитой, а именно Польши, но российские историки педалируют именно этот факт, что Хмельницкий и некоторая часть старшины решили (подкупленные московскими послами) пойти под покровительство Москвы. Хотя, кстати, ни о каком вхождении Украины в состав России тогда речь и не шла. Вроде бы подписали документ (оригинала которого, кстати, никто никогда не видел) о военно-политическом союзе левобережной Украины и Московского княжества, причем всего лишь на год. Но российские т.н. историки трактуют, что Украина объединилась с Московией.

Ответить
+9 +
Клингон, 11:56, 1.02

Ага, пусти москалика водицы испить.

Ответить
+7 +
Егерь, 11:32, 1.02

Дальше - только взятие мацковии! Кремль должен пасть! Иначе в чём весь смысл таких гигантских жертв украинского народа! За всё должна заплатить расея - своей территорией и всем , что там имеется!
Слава героям Украины!

Ответить
+10 +
кыш, 12:15, 1.02

1653 год. Земский собор принял решение взять Гетманщину в подданство Русского государства (эквивалент указа о принятии территорий Украины (4-х областей) в состав федерации). Затем возглавляемая Бутурлиным "посольская делегация", окольничий Алферьев и дьяк Лопухин от духовенства "занырнули" в Переяславль. 10.01.1654 туда "занырнули" Богдан Хмельницкий и Генеральный старшина (так сказать представители ОРДЛО).

Договорённости "братков" кончились принятием Хмельницким присяги на верность царю с передачей ему под "управление" Украинских территорий. Отказалось присягать: высшее православное духовенство в Киеве. Мещан Переяслава, Киева и Чернобыля насильно принудили к присяге казаки. Против присяги восстали поселениях Брацлавского, Уманского, Полтавского и Кропивнянского полков. Неизвестно, присягала ли Запорожская Сечь.

С поглощением Украины титул русского царя изменили: слова «всея Русии» заменены на «всея Великие и Малые Русии (России)".

История повторима в ужасе и терроре!

Ответить
+6 +
лихач, 12:30, 1.02

КЫШ, 12:15, 1.02

"История повторима в ужасе и терроре!"
И повторяет её и всегда неизбежно сам народ, так и не усвоивший простую истину, что царю (и царькам) надо не в белы ножки кланяться, а взять его за белы ножки, да повесить "светлой" головушкой вниз на берёзке.

Ответить
+8 +
sož, 12:37, 1.02

В марте 1654 года в Переяславе был заключен военно-политический союз Гетманщины и Московского царства.
---------------
У 1654-м гетман Русі (Украіна) Б.Хмяльніцкі, пэўна, ў моцным падпітку напісаў "царю московскому Алексею Михайловичу (Тишайшему) "ЧЕЛОБИТНУЮ О Защите Руси под Своею Великою Рукою" - здаў Русь (Украіну) Маскалям, разарваўшы дамовы з Рэччу Паспалітай ў склад якой уваходзілі Русь, Польшча, Літва, Жмудзь (Самагіцыя) - той-жа Балта-Чорнаморскі Зьвязак.
---------
"У нашего великого государя против его недругов рать собирается многая и несчётная...
Царский посол Чемоданов".
15 траўня 1654 року казакі Б.Хмяльніцкага разам з "Московским Войском" напалі на Літву ("Бела - русь")...

...Стрымаць такое вялікае войскаў нашэсьце
няма ніякай магчымасьці.
Вялікі гетман Літвы Радзівіл

Ответить
+3 +
sož, 12:41, 1.02

Якби-то ти, Богдана п'яний
Тепер на Переяслав глянув!
Та на Замчище подививсь!
Упився б! здорово упивсь!
І препрославлений козачий
Розумний батьку!.. і в смердячій
Жидівській хаті б похмеливсь
Або в калюжі утопивсь,
В багні свинячім.
Амінь тобі, великий муже!
Великий, славний! та не дуже…
Якби ти на світ не родивсь
Або в колисці ще упивсь…
То не купав би я в калюжі
Тебе преславного. Амінь.

Тарас Шевченко

Ответить
+7 +
R, 13:15, 1.02

Все из-за политических амбиций авантюриста Богдана Хмельницкого

Захотел себе власти взять у поляков и начал воевать
Как начал проигрывать, то продался русским, чтобы избежать ответственности
А Москва и рада была использовать распрю у соседей в свою пользу

Из-за него столько погибло украинцев, белорусов, евреев и поляков и государство Речь Посполитая ослабла

Ну что, Богдан, помогли тебе твои московиты?

Ответить
+3 +
Far cry, 13:16, 1.02

В договоре или акте о капитуляции Московии должна быть приамбула, что московиты, не братья и не родственники украинскому народу и никогда ими не были. Московиты не имеют отношения ни к Украине, ни к Украинским землям, ни к славянам вообще. Границы этнической Московии заканчиваются в городе Калуга, что с исконного ордынского (московского) — Застава.
Будучи отправленными фашиствующей и шовинистической идеологией "русского мира", ненавидя соседей, демократию свободу и общечеловеческие ценности московиты развязали захватническую агрессивную войну в Европе напав на соседку Украину с целью реализации своих давних алчных замыслов по захвату никогда им не принадлежащих земель, уничтожению и геноциду украинского народа. Совершая массовые международные и военные преступления Московия потерпела поражение в развязанной ею агрессивной войне и принимает полную и безоговорочную капитуляцию перед Украиной, украинским народом, свободным миром и человечеством.

Ответить
+3 +
Dif, 13:24, 1.02

В акте о капитуляции Московии в обязательном порядке чёрным по белому прописать, что Русь - Украина не Московия (Московская орда). Украинский народ, являясь европейским народом, на протяжении всей своей истории никогда не стремился ни к каким союзам с Московией прилатком московского улуса Орды. Московиты не братья и не родственники украинскому народу, никогда ими не были и не имеют и никогда не имели никакого отношения к Руси и Украине.

Ответить
+8 +
kraj, 13:25, 1.02

Кніга "Невядомая ВАЙНА 1654 - 1667" аўтар Генадзь Сагановіч.
Кніга напісана на аснове гістарычных даку'мэнтаў ахіваў Германіі й архіваў С.Петербурга.
Пад час той Трынадцацілетняй Вайны Літва ("Бела-русь") згубіла кождага ДРУГОГА свайго жыхара!.. Кожды другі жыхар Літвы ("Бела-русь...") ці загінуў ці быў выгнаны ў палон, у Масковію...
Сярод "полоняников - людей литовского полону" былі таксама Палякі, Жмудзіны...
Рэліктавая Сібір тады была заселена... літоўскай шляхтай!
Просты літоўскі люд высылаўся "в понизовые городы" і рабіўся "крепостными и подвойнокрепостными"...

Ответить
+6 +
kraj, 13:29, 1.02

Вытрымка з' кніга Г.Сагановіча...
"У гонар "взятия имянные Литовкие городы"
цар загадаў у царскім тытуле:
"Полотцк и Мстиславль и Орша писати по сему указу."
"Стоячи под тем Гомелем з замком оборонным посылали есмя загоны которые по той там стороне Днепра замки и места поимали и под меч непослушные;
а городы, которые нам прежде шкоды чинили, попалити велели есмя, особный... замок Речицкий, замок Злобин,
замок Стрешин, замок Рогачёв, замок Горвель позжено."
"Посылали грамоты о здаче а гомельцы гордо и сурово до нас отписали яко злосливые песиими губами своими достоинство вашего царского величества нарушали."
Шмат хто пайшоў "в вечную службу".
Усіх, хто прысягнуў цару "Алексей Михайлович" частаваў у сваіх намётах, а пасля вывез у Маскву.
Бязлітасным быў да габраяў. На загад цара ўсіх іх сабралі разам і запатрабавалі хрысьціцца. Тых, хто прыняў "православие", пакінулі жыць, астатніх-жа пасадзілі ў
драўляныя дамы і... спалілі.
Цар інструктаваў: "Велиж и Сурож, как даст Бог, зжечь."

Ответить
+4 +
kraj, 13:36, 1.02

"Как город Дубровна здастца шляхты лутчие выбрав, прислать к государю, а достальную шляхту велеть посылать на Тулу, а мещан и уездных людей роздать ратным людям семьями, а город Дубровну выжечь."
"Тех кто не похотели в православную кристиянскую веру креститца высылать в понизовые городы"... "а кто в православную кристианскую веру крещен и
остался теперь в Вязьме".
З загаду "Алексея Михайловича":
"Промышляти над Старым Быховым сколько
милосердный Бог помощи подаст."
"Которые городы сдались, Шклов, Копысь, Дубровня и иные городы, и тех городов всяких жилетских людей
неволят, грабят и в полон емлют и до Москвы отвозят, и те де все городы иные разорены и опустошены; и Быховцы де слыша то, все на том и положили, лутше де им в домах
своих хотя помереть, нежели в неволю из воли самим себя отдавать."

Ответить
+3 +
No war!, 15:52, 1.02

В Быхове (новом) крепость да и сам город располагались на высоком правом берегу Днепра. То есть возводились явно для защиты от московитов. Год основания города 1380, герб - скрещенные пушки. Явно военное поселение.

Ответить
+2 +
kraj, 13:46, 1.02

У царкве Высоцкай на Палесьсі казакі начыньне пабралі, сьвятара тамтэйшага і мяшчанаў мучылі, пытаючы пра грошы розныя мукі задавалі і ўсе іх достаткі, коняў, быдла рознае, волава, сьпіж ды іншыя рэчы бралі, хаты палілі.
Сяляне Віцебшчыны, якія прысягнулі на вернасьць Аляксею Міхайлавічу пісалі, што Маскоўскія ратнікі, прыехаўшы ў вёскі: "нас бедных бьют и увечат и достальные животишка грабят, лошади и животину отогнали и хлеб потолочили и нас патают и жгут и саблями рубят, а иных до смерти изрубили и женишек и дочеришек позорят", таму ўсе хаваюцца ў лесе і па вёсках ня жывуць.
Архідыякан Павал Алепскі едучы ў Маскву,
бачыў па дарозе шматлікія "телеги с пленными польско-литовскими женщинами и детьми, которых везли с театра войны; а мужчин избивали Московиты мечём - Бог да не даст нам видеть подобное!"
У самой Маскве Алепскага ўразіла
"бесчётное чісло пленніков", якіх прыводзілі
царскія баяры і памешчыкі: "Ни одного из них
мы не видели без одного двух, пяти, шести
и более пленных...

Ответить
+7 +
tuteishi, 14:27, 1.02

Именно после т.н. потопа 1654-1667 г.г. в городах Московского улуса стали активно расти т.н. мещанские стороны, т.е. те части городов, куда переселяли угнанных мастеровых и ремесленников из городов Литвы (ныне Беларусь). Так как город по беларуски - месца, а жители города - мяшщане, отсюда и мещанские стороны. Если хорошенько покопаться в родословных коренных жителей Тулы, Рязани и других городов вокруг Москвы, то окажется, что у многих прародителями были угнанные из оккупированных городов Литвы-Беларуси жители.

Ответить
+3 +
kraj, 14:58, 1.02

По причине бывшей в то время
сильной грязи и слякоти и падежа лошадей
они большую часть пленных бросили в дороге умирать от голода и холода."
"Мстиславского и иных зарубежных городов
литовские люди, католицкие и емяцкие веры, и жиды, и мурзы и всякие некрещеные люди".
Не бяз царскае волі высылаліся на ўсход жыхары "белорусы пахотные крестьяне" Гораў, Смаленска, Дуброўні ды іншых літоўскіх гарадоў. Гэта на ягоныя загады нішчыліся беларускія (літоўскія) гарады
і паветы, што казака (беларускага палкоўніка) Паклонскага "твоих государевых стрельцов и солдатов в уезде и в городе на карауле по воротам нещадно бъют, и от их бою многие лежат при смерти, и твоих государевых запасов с Могилёвского уезду выбрать не дадут".
Калі Паклонскаму прапанавалі падпісвацца ў лістах да Аляксея Міхайлавіча "халопам" - як ўсе, ён адказаў:
Я не буду писать к его царскому величеству подданым его, а холопом де писатца не буду."

Ответить
+2 +
kraj, 15:54, 1.02

Толькі з палаца Радзівіла было вывезена 7 пазалочаных купалоў, мармуравыя калоны, садраная падлога і ўся мэбля.
З’ вялікалітоўскай народнай песьні:
Ўстань, устань Радзівіл,
А ўжо Вільня не наша,
А ўжо Вільня не наша,
А ўжо белага цара...
З палітычных лістоў часоў вайны -
"Да таго дайшла Айчына наша,
што ратуючыся загіне" - Януш Радзівіл.

Два рокі вайны, на працягу якіх Вялікае Княства, фактычна адно супрацьстаяла інтэрвенцыі магутнага ўсходняга суседа, прывялі дзяржаву да краю бездані.
У Каруне Польскай пасьля цяжкіх паразаў ад швэдаў, пасьля капітуляцыі Варшавы і Кракава, ды ад'езду караля Яна Казіміра ў Сілезію дзяржава і войска былі канчаткова разваленыя. Здавалася, гэта канец
Рэчы Паспалітай. Эўрапейскія дзяржавы не зьбіраліся ўмешвацца ў разьвіцьцё падзеяў на абшарах паміж Смаленскам і Віслай...
У кастрычніку 1655 р. Януш Радзівіл у Койданах падпісаў пагадненьне са Швэцыяй (лепш пратэктарат Швэцыі, чым дзікая маскоўская тыранія),
kraразьлічваючы такім шляхам надалей бараніць...

Ответить
+2 +
kraj, 16:01, 1.02

"Лепш пратэктарат Швэцыі, чым дзікая маскоўская тыранія", разьлічваючы такім шляхам надалей бараніць Айчыну ад агрэссіі
Масквы і ад польскай экспансіі.
Павал Сапега вагаўся, чакаў, але таксама напісаў швэцкаму каралю Карлу
Густаву, што і ён згаджаецца на швэдцкую пратэкцыю, аднак і пасьля гэтага захоўваў адданасьць Каруне.
"Ці замірэньне на 12 рокаў на нашых умовах ці вайна."
Цар-жа дачасна разаслаў граматы па Літве
ў якіх патрабаваў, каб падданая яму шляхта сабрала соймікі ды выбрала...
"добрых и умных, каб государскую милость и жалованье к себе выславляли... и тогда де слыша нашу государскую милость к вам литовские и польские сенаторы и всяких
чинов люди нашей милости поискали к покою были склонны... и были под нашею высокою рукою."
Яны павінны былі прыехаць з камісарамі ад Рэчы Паспалітай і хваліць перад імі сваё... "Вечное холопство".
З артыкулу дамовы 1656 р.:
"На вечный покой и мир меж великими и славными народы Польским, Литовским и Московским."...

Ответить
+2 +
kraj, 16:06, 1.02

Яны павінны былі прыехаць з камісарамі ад Рэчы Паспалітай і хваліць перад імі сваё... "Вечное холопство".
З артыкулу дамовы 1656 р.:
"На вечный покой и мир меж великими и славными народы Польским, Литовским и Московским."
Ад пагадненьне аб замірэньні гвалту бадай
не паменела. Скарга Полацкай шляхты цару:
ўсё Полацкае ваявоцтва " от войска царя... под Ригуи с под Риги идучи и Ашмяны, ни во что спустошено, а ночью насильством на маётности шляхецкие и на крестьянские дворы... находят и наезжаюи и
огнём жгут и до смерти побивают, гумна молотят, людей мучат, животину что сыщут всю "емлют"ды яшчэ пагражаюць, что "имеют приказ рубити и в полон их имати".
Ад мноства непахаваных трупаў людзей і жывёлаў лютавалі эпідэміі. Пошасьць прыйшла з тэрыторыі Маскоўшчыны, дзе яшчэ ў 1654 р. быў вялікі мор, але апагей гэтай бяды прыпаў на час замірэньня.

Эпідэмія суправаджалася страшэнным голадам. Увесну 1656 р. рэшткі незабранага збожжа папсавалі палявыя мышы, якія нашэсьцем накінуліся

Ответить
+2 +
kraj, 16:13, 1.02

Увесну 1656 р. рэшткі незабранага збожжа
папсавалі палявыя мышы, якія нашэсьцем
накінуліся на край, асабліва на Менскае ваявоцтва. Пасьля гэтага "голад страшны настаў, які трываў, аж да жніва 1657 р., так што катоў, сабак, здыхляціну ўсялякую елі, а на астатак... людзей рэзалі і целы людцкія елі і... памерлым трупам люцкім у дамавіне выляжацца не давалі" - пісаў, сам перажыўшы ўсё тое, слуцкі шляхціц Ян Цадроўскі.
Пра тое ж... не раз паведамлялася ў афіцыйных дакументах царскай адміністрацыі" што ў Літве
"не токмо, что мертвечину и всякую нечистоту, но и плоти... человеческие едят."
Масштабы бязьлітаснай эпідэміі, якая запанавала на Літоўскай зямлі, цяжка ўяўляюцца...
Паводле запісаў Мядэкшы, памёрлыя ляжалі
паўз дарогі, іх ня было каму пахаваць, а псы,
жывячыся мерцьвякамі, разносілі заразу далей. Найбольш пацярпелі Менскае ды Берасьцейскае ваявоцтвы.
А цар наракаў, што з прычыны мору ён атрымлівае надта мала інфармацыі з' земляў Вялікага Княства Літоўскага...

Ответить
+2 +
kraj, 16:19, 1.02

На занятых абшарах "Алексей Михайлович"
нават рэлігію зрабіў сваёй зброяй.
Правам на існаваньне надзялялі толькі адну
канфесію - "православную".
Ацалелыя неправаслаўныя храму ці зачыняліся ці перадаваліся сьвятарам грэцкага абраду.
Ў Смаленску, ў Старым Быхаве, ў Менску
цар загадаў: "В каменном костёле быть соборной церкви."
Пасол аўстрыйскага імператара Аўгусьцін
Майербэрг, які ездзіў пад час вайны ў Маскву,
нават параўновываў цара з турэцкім уладаром. Але калі турак, лічачы ўсе веравызнаньні ніжэйшымі за сваю веру, ўсё ж дазваляе праводзіць і каталіцкія, і праваслаўныя набажэнствы, дык маскавіты толькі ўвойдуць у адкрытую браму
якога колечы горада адразу ж зьнішчаюць усялякае падабенства каталіцкай веры."
Затое "православая церковь" ў Літве умацоўвалася "Богоявленский монастырь" ў Полацаку атрымаў граматы на валоданьне Іванскай "волостью со крестьяны и с землёю, со всеми угодьи к тем сёлам и деревням... належачим"...

Ответить
+2 +
kraj, 16:23, 1.02

"а на церковное строение и пропитание игумену з братьею отдать 15 деревень..."
На аднаўленьне Траецкага сабора... ў Амсьціславе цар аддаваў Пустынкаўскую бажніцу, ў якой "жили ляцкие чернецы".
Што да неправаслаўнага насельніцтва, дык маскоўскі ўрад патрабаваў:
"костёлам не быть, а петь... в домех",
"униятам не быть", "жидом в Белой России не быть и жития никакого не имети".
Да цара - "абаронца" праваслаўных, цара- "вызваленца" у першыя ж месяцы вайны пайшлі шматлікія скаргі хрысьціянаў-аднаверцаў, якія прасілі у Аляксея Міхайлавіча ахоўную грамату,
"чтоб их монастырских деревень крестьян и жён и детей государевы ратные люди не разоряли и не разогнали и в полон не имали, и чтоб им вольно жить на прежних своих местах". Намесьнік амсьціслаўскага
епіскапа Яўсей скардзіўся, што іх "деревенишка и крестьянишка все разорены от воинских людей" ды іншыя скаргі: "грабят и з женами и з детьми развозят"
ды робяць іх сваімі прыгоннымі"...

Ответить
+2 +
kraj, 16:30, 1.02

"казаки монастырские вотчины пограбили и разорение учинили великое, и лошади и скотину отогнали...
Праваслаўныя... Магілёўскі павет і Чавусы ратнікі Трубяцкога: "повоевали и полон поимали". На Палесьсі казакі "ў царкве Высоцкай начыньне пабралі, сьвятара... тамтэйшага і мяшчанаў мучылі,
патаючы пра грошы, розныя мукі задавалі і ўсе іх достаткі, коняў, быдла рознае, волава, сьпіж ды іншыя рэчы бралі, хаты палілі".
У Амсьцславе, прыкладам, "в приход государевых воевод с ратными людьми и в приступное время город зажгли
и что было в городе церквей... все погорели без остатку".
Маскоўскі цар выдаваў ахоўныя граматы - гэтак 25 жніўня Ворша атрымала "Охранную грамоту", ў якой цар абяцаў мяшчанам:
"Жон их и детей в полон имати отнюдь никому не велети". нават пагражаў ратнікам сьмяротнай карай за здзек... "над православными".
Паводле скаргі шляхціца Якава Шумоўскага, вёсачку Вуглы, што над ракою Басяю, людзі ваяводы Трубяцкога ўсю "выжгли, и крестьянишка разбрелися...

Ответить
+1 +
kraj, 16:34, 1.02

Паводле скаргі шляхціца Якава Шумоўскага, вёсачку Вуглы, што над ракою Басяю, людзі ваяводы Трубяцкога ўсю "выжгли, и крестьянишка разбрелися, а иные поиманы
в полон". Ды іншыя сяляне... "государю с хлебом и сольюбили челом", іхныя... "женишка и детишка все без вести
распропали, потому что побрали твои государевы ратные люди и розвели по разным полкам и к тебе государю под
Смоленск, и животишка, статки все у нас и скотину и хлеб поимали, и домишка пожгли, скитаемся по лесам наги и босы, сидим на пепелище, с холоду и голоду вконец погибли..."
Нават пасьля таго, як Мянчынскія прынялі царскае падданства, "государевы люди, заехав, во дворище мать нашу да брата, да сестру и людишек наших били и мучили и огнём сожгли до смерти, и достальные животишка, что было, всё побрали и разграбили без остатку, только мы, холопи твои остались душою да телом". Як скардзіўся Станіслаў Кажарын з Гораў... "ратник воеводы Черкаского, резанец взял в
полон женишку мою Алёницу и з детишками...

Ответить
+2 +
kraj, 16:38, 1.02

да четвёртую дочеришко мое да своячницу мою Микулаеву жену Дубовского Марью саму сему з детми с четырмя сыновми да з
двемя дочерми, и свез их к себе в поместья".

Загад "Алексея Михайловича" ад 30 ліпеня 1654 р.паклаў пачатак цэламу заканадаўству, на падставе якога палонных з] Літвы сталі ператвараць у прыгонных...
Ўмацоўваючы "православную церковь" ў Літве, царскі ўрад, выкарыстаў ўсё, каб цалкам узалежніць яе ад Масквы.
У 1655 р. Магілёўскае "Епископство" было падпарадкавана "Патриарху Никону" Цяпер "Епископа" зацьвярджала Масква, даходы... ішлі ў Маскву, яна ж трымала пад пільным наглядам мясцовае духавенства. Ненадзейных сьвятароў замянялі
сваімі. На Літву ехала мноства "попов" з Маскоўскай дзяржавы, а у Шклоў летам 1655 р. прыслалі 23 "попа" з самой Масквы.
Сьвятароў праваслаўнай канфесыі ў Княстве Літоўскім мардавалі і расстрэльвалі, магілы ж нябожчыкаў парушалі...

14 жніўня, на чарговым спатканьні ўжо камісары
заявілі, што цар павінен вярнуць Рэчы Паспалітай
усе захоплены

Ответить
+2 +
kraj, 16:44, 1.02

14 жніўня, на чарговым спатканьні ўжо камісары заявілі, што цар павінен вярнуць Рэчы Паспалітай усе захопленыя землі і кампенсаваць растраты ды спусташэньні. Адоеўскі на гэта адказаў:
"Что великому государю Бог подаровал, того он никогда не уступит."
Цар дамагаўся аднога - каб "в словянских землях" Вялікага Княства Літоўскага была скасавана "Церковная Уния"...
"Алескей Михайлович" так прагнуў каралеўскага пасаду ў Польшчы, што скарыстоўваў усе сродкі ўздеяньня на камісараў і патрабаваў ад сваіх "послов" -
"О Божием деле промышлять с большим радением, а иное и купить, сулить тысячи многие, пятьдесят и шестьдесят и больше обоим послам..."
"Тишайший и добрейший" ва ўсім браў прыклад с свайго папярэдніка Івана Жахлівага, які яшчэ раней спрабаваў дамагчыся каралеўскага пасаду
ў Варшаве. А "тишайший и добрейший" ува ўсім браў прыклад менавіта з гэтага свайго папярэдніка: вывучаў Іванавы лісты, ваенныя справы, загадваў служыць за яго набажэнствы...

Ответить
+2 +
kraj, 16:50, 1.02

Разам з ідэямі Івана Жахлівага цар Аляксей Міхайлавіч пераняў і дамаганьні польскага каралеўскага пасада.
"Хотели Всю Русь до Вислы"...
Цар выдаў грамату маскоўскаму ваяводу Куракіну, ў якой пісаў, што яго ўжо:
"Обрали на Королевство Польское и
Великое Княжество Литовское..." Манарх
загадаў у храмах пры вялікім зборы людзей
чытаць ягоную грамату - "Чтоб всяких чином людем о том было ведомо".
У 1655 р."Патриарх Никон" адкрытна пісаў пра намер Аляксея Міхайлавіча пасяліць... на самых абязлюделых землях 300 000 палонных літвінаў, -"холопство пленное"...
Канфесыйная прыналежнасьць жыхароў
тут ня мела аніякага значэньня - бралі ўсіх.
Ваявода Раман Бабарыкін у Белым (на праваслаўнай Смаленшчыне!) узяў "с посаду и их уезду... к себе неволею ж семей з двадцать, а поголовно будет с женами и з детьми блиско за двесте человек"...

Ответить
+1 +
kraj, 16:56, 1.02

"Сем - восем хлапцоў і дзяўчат прадавалі за рубля"...
Там-жа, ў разрадным намёце, ваенная адміністрацыя ў "палоннай кнізе" афармляла "законнае" права новых гаспадароў на іх халопаў. У Маскве такую паперу выпісвалі "в Приказе холопского суда" ці ў "съезжей истбе"...
Але быў і прасьцейшы шлях атрыманьня палонных ува ўласнасьць -
іх перахрышчваньне...
Хто пераводзіў нявольніка з каталіцтва ды вуніяцтва ў праваслаўе, той і лічыўся ягоным уладаром. Маскоўскія памешчыкі ды мяшчане маглі прыехаць ды яшчэ ў зоне ваенных дзеяньняў купіць у ратнікаў
патрэбную колькасьць нявольнікаў, ўсяго 3 - 5 рублёў за чалавека ці нават яшчэ таньней.
А "поддячий" на Іванаўскай плошчы ў Маскве... мог выпісаць "крепость" на выведзеных з' Літвы (Беларусі) людзей
кождаму купцу з арабскага...Ўсходу.
"Полону купленого литовского шесть мужиков, да четыре девки"...
Хто ж складаў "литовский полон", што гэта былі за "литовские люди"?
Большасьць палонных - нялеткі... дзеці 10 - 12 гадоў; васьмёра мелі па...

Ответить
+1 +
kraj, 17:01, 1.02

Большасьць палонных - нялеткі дзеці 10 - 12 гадоў: васьмёра мелі па 15 гадоў, а малы Васька нават ня мог сказаць, якога ён узросту. Захапілі іх у Літве - і толькі не-
калькі чалавек - "со шведского походу"... Паводле палоннай кнігі адной Наўгароцкай пяціны з кастрычніка да жніўня таго
ж року 17 чалавек прывялі і запісалі сабе 52 нявольнікаў, захопленых пад Полацакам, Віцебскам, Вільняй, Воршай -мужчын, жанчын, дзяўчат, дзяцей. Трынаццаць зь іх ня
мелі і 15 гадоў, астатнія - паміж 15 і 25 гадамі і толькі двум чалавекам было 30 і 35 гадоў. А былі і зусім яшчэ маленькія дзеці - па 6, 9, 10 гадкоў. Ў Маскве тады ж, з сакавіка да
жніўня 1656 р. князі, баяры і розныя служылыя людзі аформілі "в Выписной книге" себе 90 нявольнікаў - галоўным
чынам шляхцічаў, іх жонак і дзяцей, захопленых на Смаленшчыне, Віцебшчыне, Гарадзеншчыне, ў Вільні, Менскім
і Варшанскім паветах, у іншых мясьцінох Беларусі (Літвы).
Асобай справай быў пошук і вывад літоўскіх рамесьнікаў "золотого и серебренного дела"...

Ответить
+1 +
kraj, 17:07, 1.02

Асобай справай быў пошук і вывад літоўскіх рамесьнікаў... "золотого и серебреного и бронного дела мастеров и учеников", якіх на загад цара ваявода Бабарыкін вышукваў
ў Літве ды таксама высылаў у Маскву з жонкамі і дзецьмі.
Адначасна з масавым вывадам насельніцтва Беларусі (Літвы) цар спрабаваў стала сяліць ў літоўскіх гарадах сваіх ратнікаў,
якія тут... "на вечном житие быть хотят".

Спусташэньні і зьдзек, голад і пошасьці, масавы вывад нявольнікаў - усё гэта выклікала шырокі народна - вызваленчы рух на Беларусі (ў Літве).
ў Віцебскім, Амсьціслаўскім і Смаленскім ваявоцтвах зьявіліся аддзелы самаабароны, складзеныя ў асноўным з мясцовых сялянаў. Маскоўскія ваяводы называлі іх... "шишами, ворами... и изменниками".
"с шишами Полотцкого уезду с мужиками бой был". У мэтах узмацненьня барацьбы з партызанскім рухам на Беларусі (ў Літве) цар надзяляў памежных ваяводаў правам чыніць самасуд над кождым падазроным...

Ответить
+1 +
kraj, 17:11, 1.02

Калі выяўлялася, што затрыманыя - "воры и лазутчики" ці проста "государю изменить мыслили" - ўсіх такіх патрабавалася вешаць.
На "государственных изменников" Амсьціслаўшчыны Аляксей Міхайлавіч накіраваў са Смаленска моцнае
карнае войска. Сярод Амсьціслаўскіх партызанаў налічвалася 15 шляхціцаў, але ролю палкоўніка там выконваў
селянін Якім Патаповіч.
Карнікі жорстка распраўляліся з паўстанцамі. Сямёра палонных, схопленых у сутычцы каля Амсьціслава, сярод якіх былі казак, чатыры мужыкі, сялянка і шляхціц, яны доўга катавалі “пытали и агнём жгли", а потым
аднаго павесілі, а астатніх "бив кнутом нещадно и отрезав у них носы и уши, велели послать по-прежнему в деревни, чтоб, на то смотря, иным мужикам неповадно было так воровать и в шишах ходить".
Украінскія казакі Залатарэнкі зьнішчылі тры лягеры партызанаў пад Дуброўняй. Аднак задушыць партызанскі рух не ўдавалася. З 1656 р. ва ўмовах паўсюднага голаду, пашырэньня заразных хваробаў партызанскі рух атрымаў новы ўздым.

Ответить
+1 +
kraj, 17:16, 1.02

Сяляне і мяшчане масава ўцякалі ў
лясы, стваралі свае ўзброеныя фармаваньні ці далучаліся да казакоў. У раёнах дыслакацыі казацкіх аддзелаў Івана
Нячая партызанскі рух разгортваўся асабліва актыўна.Цэлыя казацкія сотні складаліся тут пераважна з] літоўскага сялянства. Гэтакім самастойным было казацкае войска Дзяніса Мурашкі, якое дзейнічала ў Менскім і Наваградцкім ваявоцтвах. Яго ядро ўтваралі
мясцовыя мужыкі. Мурашкаўцы нападалі на двары той шляхты, якая перайшла на бок маскоўскага цара, ставілі залогі на дарогах, перашкаджалі зьбіраць і вывозіць збожжа, а мясцовае насельніцтва не пускалі ехаць ў акупаваны Менск. Ў траўні 1656 р. менскі царскі ваявода Хвёдар Арсеньеў выслаў на партызанаў рэгулярнае войска.
Маскоўцы разбілі мужыцкі ааддзел, захапілі 56 палонных, сярод якіх былі і людзі Мурашкі.
Ўсіх схопленых кінулі ў менскую вязьніцу, зь якой 30 здолелі ўцячы праз падкоп а лёс астатнік вырашыў сам цар, прыслаўшы адмысловую грамату, ў якой загадвалася
"пущих воров повесить"...

Ответить
+1 +
kraj, 17:25, 1.02

Віцебская, шклоўская варшанская "и иных поветов шляхта и мещане и волосные мужики и всяких чинов люди"
зьбіраліся для ваенных дзеяньняў...
"Конных и пеших всяких людей и с мужиками тысячи с две" "село Биково выжгли", "Мощаное выжгли", "село Городец выжгли".
"Изменников... в собранье по местечкам во многих местах множится уездные мужыки".
Партызаны блакіравалі Віцебск.
У верасьні "на воров и изменников" пад Магілёў быў накіраваны моцны карны корпус пад камандай царскага ваяводаў Казлоўскага. Інструкцыі яму складалі "в Приказе Тайных Дел" пад наглядам самаго цара. Патрабавалася: "разбивать и разгонять, если же не почьнут поддаватца,
жечь и разорять, гарады, какие "изменили" царю повоевать и выжечь и разорить совсем без остатку".
"Шиши тысячи с две с косами з бердыши",
У Бешанковічах прынялі бой аддзелы Слонскага, Прасецкага, Лісоўскага, Лукамскага, складзеныя са шляхты і сялянаў...

Ответить
+2 +
kral, 17:32, 1.02

Ідэя адпору тыраніі зьядноўвала ўсе станы.
Аўстрыйскі амбарадар, праязджаючы тады па па Літве (Беларусі), адзначыў, што: "здзекі і жорсткі гвалт маскоўскага войска над мясцовым людам так адвярнулі ад масквіцян сэрцы гэтага народа і адштурхнулі ўсялякі давер да іх, што ён выгнаў іх са сваіх земляў
з такой-жа ненавісьцю, з' якім даверам калісьці іх прымаў".
Самуэль Венслаўскі:
"Аднойчы ўгнёваны лёс Масковіі, які раней
зычліва пасылаў ёй перамогі, цяпер упарта
працягваў перасьлед маскавіцянаў."
Як паведамляў баярын Адоеўскі, за 1655 р. і да верасьня 1656 р. з' Вільні ўцякло 47 дзяцей баярскіх і 410 драгунаў, а пасьля верасьня на зіму... яшчэ колькі рэйтараў, татары і драгуны, так што ў яго
"осталось только 6 человек"...
Значную часьціну раскватараваных па беларускіх (літоўскіх) гарадох складалі іншародцы...
Як пісаў маскоўскі поп Іван у 1656 р., які служыў у Менску: "в гораде токмо 3 роты солдат и те - всё татарь да темниковская мордва - рускава ничего не знают"...

Ответить
+2 +
kraj, 17:37, 1.02

Цар сьпяшаўся.
26 траўня ён быў ужо ў Мажайску,
адкуль пісаў сям'і ў Маскву: "а спешю, государыни мои, для тово, что сказывают людей в Смоленске и около Смоленска нет никово, чтобы поскорее захватить".
Добра ведаючы канфесыйныя праблемы
Вялікага Княства Літоўскага,
Маскоўскі ўрад (думныя баяры) рабіў стаўку
на яго праваслаўных жыхароў.
"Царские Грамоты", што папярэдне
засылаліся ў Рэч Паспалітую,
мусілі пераконваць людзей у лаяльнасьці
Масвы да іх, схіляць праваслаўных
на бок царскіх ратнікаў. Цар пісаў:
"В Польское королевство
и Литовское княжество,
матери нашей святой восточной церкви
сынам от многих времен, от святые восточные церкви к вам, чадам ее и от всех православных христиан Малые России моление было, да законным вспоможением, елико верным по верных достоит помогать, поможем. И вот теперь умилостивились мы
и Малую Россию, православных христиан,
под единого... словесных овец пастыря
Христа Бога нашего державу решились принять...

Ответить
+1 +
kraj, 17:41, 1.02

И вот теперь всем извещаем, что
Богохранимое наше царское величество
за Божию помощью, собравшись со
многими ратными людьми... на досадителей
и разорителей... святой восточной церкви...
греческого закона, на поляков, вооружаемся,
дабы господь Бог над всеме нами,
православными христианами, умилосердился и через нас, рабов свих, тем месть сотворил...
И вы бы, православные христиане
освободились от злых прежде нашего царского пришествия разделение с поляками сотворите, как верою,так и чином и каждый против супостат Божиих да вооружается.
Которые добровольно прежде нашего
государского пришествия известны
и верны нам учинятся, о тех мы в войске
заказ учинили крепкий, да сохранены будут
их домы и достояние от воинского разорения
и будет вознагрождение."
22 ліпеня... "Великою потугою и усилством през штурм" быў захопленыі Амсьціслаўскі моцны замак. "Места агнём выпалілі і людзей пасеклі"; "народ усялякі шляхецкі, мяшчан і жыдоў, а таксама і простых людзей у пень высеклі..."

Ответить
+1 +
kraj, 17:47, 1.02

"Места агнём выпалілі і людзей пасеклі"; "народ усялякі шляхецкі, мяшчан і жыдоў, а таксама і простых людзей у пень высеклі, потым адтрубіўшы, сярод трупаў жывых знаходзілі і ў палон на Маскву забіралі,
а скарбы ўсялякія забраўшы, замак і паркан агнём спалілі і дазваньня спустошылі".
Ім абяцалі "великие дары и вольности",
аднак амсьціслаўцы "сурово отповедаючы"
адбівалі прыступ за прыступам.
"Места огнём выпалили и людей вкорень пасекли."
"Трубецкой со товарищи город Мстилсавль взял и высек и выжег, а побил в нём больше на десяти тысеч..." (ў народзе называлася - "Трубяцкая разьня").
Шмат "амсьціслаўскіх недасекаў" папоўніла
партыі палонных, якія адводзіліся на ўсход.
"бояре и воеводы над Мстиславлем позамешкались, город взятием взяли и всех в Мстиславле высекли.".
У гонар... "взятия имянные Литовкие городы"
цар загадаў у царскім тытуле:
"Полотцк и Мстиславль и Орша... писати по сему указу."
"Стоячи под тем Гомелем з замком оборонным посылали есмя загоны..."...

Ответить
+1 +
kraj, 17:55, 1.02

Захапіць Берасьце адразу не ўдалося.
13 студзеня, праз пяць дзён аблогі, ўначы фартэцыя Берасьця была здабытая штурмам. Замак... сплыў крывёю - бальшыня абаронцаў загінула ад зброі раз'юшаных заваёўнікаў. Увесь горад быў... да найменшага будынка разбураны, спалены і ў нішто ператвораны, а людзей засталося вельмі малая кучка...
Гэтаксама быў спустошаны Шарашоў.
Сапега думаў вывесьці на Маскоўскае войска практычна ўсе сілы Вялікага Княства Літоўскага, нават калі б на тое спатрэбілася б сепаратнае замірэньне са Швэцыяй...
ды кінуць усе сілы дзяржавы супраць маскоўскай арміі... Камісары ад Вялікага Княства Літоўскія паслы Крыштап
Завіша і Цыпрыян Бжастоўскі прыехалі ў празначаную вёску Сялец, што на Берасьцейшчыне, ды чакаючы там
калегаў з Польшчы, запрашалі на сустрэчу маскоўскіх паслоў, заклікалі Хаванскага спыніць забойствы і зьнішчэньні. Адказам князя было: "Трактаты трактатами, а война войною нехай будет, а миру война не памешка"...

Ответить
+1 +
kraj, 18:04, 1.02

Каб унікнуць крывавых драмаў, Слонімскі і Ваўкавыскі паветы, а пасьля і Наваградак накіравалі да Хаванскага
сваіх паслоў з абвешчаньнем прызнаньня... царскай улады.. Тут прыехаў баярын Зеленаў ад Хаванскага, які вызваліў Чырыкава і прывёў горад да прысягі.
Ён сабраў перапалоханую шляхту да Барысаглебскай царквы і, чытаючы з двух сьпісаных аркушаў, загадаў пўтараць
слова ў слова:
"Я, N., присягаю Богу всемогущему в Троицы святой единому и государю царю и великому князю Алексею Михайловичу всея Великая и Малыя и Белыя Руси Самодержцу..."
Далей гаварылася, што трэба адрачыся ад караля і вялікага князя, аніякім чынам зь ім ня зносіцца, а нават ваяваць супраць яго і ні да якога іншага манарха не прыставаць.
Напрыканцы прысягі было шмат праклёнаў за адступніцтва: "И я за то своё клянство и проступление да буду одлучен и непрощён од Светыя одиносущныя Троицы единого Бога затресуся яко Каино еще и на земли, и да одвертотся земля и пожрёт мя яко Датана и Абирона и жилище моё да будет...

Ответить
+1 +
kraj, 18:09, 1.02

и пожрёт мя яко Датана и Абирона... и жилище моё да будет в вечным огни з дъяволом сатаном и ангелу его"...
Адыходзячы, Хаванскі пагражаў жыхарам, што, калі хоць адзін парушыць прысягу, тады ён, вярнуўшыся высяча і выпаліць усё ваявоцтва.
Войска Хаванскага зграмадзілася пад Ляхавічамі. Ваявода двойчы пасылаў да абаронцаў сваю дэлегауыю з прапановай здаць горад бяз крыві. Са сьценў замка прагучала, што: "здачы горада ня будзе".
26 сакавіка досьвітку адбыўся першы штурм ляхавіцкага замка. З крыкам: "Царев, царев город!" палкі Хаванскага кінуліся на ўмацаваньні і некаторых месцах сусьпелі
ўзяняцца на муры, але былі зьбітыя адтуль абаронцамі.
Бой зацягнуўся да трэцьяй гадзіны дня і каштаваў маскоўскаму войску вялікіх стратаў. Царская грамата інструктавала
ваяводу... надалей устрымлівацца штурмаў, а
"над полскими и литовскими городами промысел чинить всякими вымыслы, оприч приступов, чтоб нашим ратным людем в том потери впредь не было"...

Ответить
+2 +
kraj, 18:14, 1.02

Пачалася доўгая аблога Ляхавічаў...
Нясьвіж разам са Слуцакам заставаліся апошнімі незахопленымі гарадамі Літвы.
"Ляховичи и Несвиж стали промеж твоих завоёванных городов и от их проходу нет" ды прасіў падмогі - "огнестрельных мастеров и гранаты", каб падпальваць драўляныя пабудовы ў Ляхавічах.
Ў Полацаку, маскоўскіх салдатаў і стральцоў тады было 657 чалавек, а жыхароў горада засталося з' дзецьмі 1499.
Для ўмацаваньня абароназдольнасьці залогі, цар загадаў выкарыстоўваць палачанаў:
"мещан по весям росписать и ставить со всяким боем по городу с солдаты и стрельцы через человека"...
Цар паведаміў Далгарукаму, што:
"За победу, сами не ведаете, каковое будете иметь пожалование от величества царского".
Злучыўшы свае дывізіі, Сапега і Чарнецкі... <...>
Апісваючы бітву ля ракі Басі, ваявода павядамляў цару: "сотни многия и сотенные люди из розных сотен с бою побежали к своим обозам, и рейтарские два полки Рычерта Полмера да Томаса Шала все побежали к обозам же..."

Ответить
0 +
kraj, 18:21, 1.02

к обозам же, и драгуны Христофорова полку и солдаты Филипиусова полку Фон Буковена и Вилимова полку..."
Ян Пачабут-Адляніцкі адзначыў у сваім дыярушы, "гэты дзень, заліты крывёю, паклаў на месцы шмат годных маладых людзей і сыноў мілай айчыны". Гетман Сапега
таксама быў у вялікай небясьпецы - пад ім забілі каня.
Шарамецьцеў, прызначаны царом галоўным над Украінскімі землямі, жадаючы дамагчыся рэваншу, дамовіўся з гетманам Хмяльніцкім пра сумесны паход на Альбаў, каб ударыць па карунным войску. Але хаўрусьнікам злу-
чыцца не далі - на Валыні Шарамецьцева сустрэў з харугвамі вялікі гетман карунны Станіслаў Патоцкі і маршалак ды палявы гетман Ежы Любамірскі, а таксама крымскія
татары.
Калі Хаванскі даведаўся ад злоўленых "языков" пра пад'езд партызанскіх аддзелаў Кміціча ды Аскіркі, ён рушыў на Чарэю да Талочына праз балоты ўначы выбіраючыся на "большую дорогу". На дарозе кінулі яшчэ
2 гарматы і шмат якія дваране і рэйтары адразу ж пакінулі Хаванскага ды "побежали в разные стороны...".

Ответить
+1 +
kraj, 18:28, 1.02

рэйтары адразу ж пакінулі
Хаванскага ды "побежали розными дарогами"... "и шли мы отводом оборонною рукою 50 вёрст днём и ночью...а неприятель за нами шёл; а твои ратные люди идут отстреливаясь..." паведамляў цару Хаванскі.
"не видев неприятельских сабель бегут неведомо от кого, не остоятся ни мало". Маскоўскі ваявода здзіўляўся, адкуль у вой-
ску такая паніка, якой не даводзілася бачыць аніколі раней.
"Не ведомо, от Бога за наше согрешение, или они, враги, своим злым ухищрением, чародейством и волхованием страх
напустили?" - пытаўся ён, гледзячы на ўцёкі ратнікаў ад адной чуткі пра войска Рэчы Паспалітай.
Масква зноў была ў жаху! Як і ў 1659 р., пайшлі чуткі пра магчымыя ўцёкі цара, пра пагрозу для сталіцы. Рэальнасьць
паходу на Маскву не выключалася.
Маскоўскае войска зноў спрабавала ўзяць усю Магілёўшчыну пад свой кантроль...
"Шклов нам сдали безо всякого кровопролития". Але шклоўцы ня зьбіраліся паддавацца...

Ответить
+2 +
kraj, 18:38, 1.02

Далгарукі, страціўшы апошнюю надзею, напісаў брату: "шкловцы, жилецкие люди, осаду крепят и хотят сидеть в осаде накрепко и с твоими ратными людьми
ныне к Шклову итти не для чего".
Цар загадаў умацаваць Магілёў і Стары
Быхаў і пераходзіць з галоўнымі сіламі да Смаленска.
А на поўдні Палесьсе цярпела ад казацкіх наездаў. Павал Сапега неаднаразова высылаў туды ўніверсал з заклікам - "абараняць цэласьць свайго павета і ўсёй
айчыны", а харужы Пінскага павета Васіль Орда раз за разам зьбіраў шляхецкае рушаньне.
З царскага войска працягваліся ўцёкі.
Ў Тарапец і Вялікія Лукі быў высланы царскі ваявода Шахоўскі, які меў загад мабілізаваць ня толькі служылых людзей і "недорослев", але нават сялянаў сабраць "сколько можно".

"Пара! Пара!" і паўстаньне пачалося.
Была зьнішчана практычна ўся маскоўская залога - ўцякло толькі некалькі чалавек, якія дабегшы да Рослава паведамілі, што:
"могилёвские мещане изменили ратных людей в Могилёве всех порубили."
Полацак таксама рыхтаваўся да паўстаньня.

Ответить
+1 +
kraj, 13:21, 2.02

Маскоўская дзяржава саступала Швэцыі ўсе захопленыя раней месты (гарады...)…
У Маскоўскай рэдакцыі дамовы было дапі-
сана. што артыкул аб абмене ня тычыцца тых палонных, якія не жадаюць выязджаць з Маскоўскай дзяржавы ці якія
добраахвотна перахрасьціліся ў праваслаўе. І першае, і другое практычна не падлягала кантролю...
Ўсё гэта абурыла швэцкі бок...
Жаромскі з Чарнецкім, правёўшы вайсковую нараду і пастанавілі першую ж ноч граміць Хаванскага. Паводле словаў
Яна Пачабута-Адляніцкага: "нашы без разбору накінуліся на іх, зьмяшалі і разарвалі іх шэрагі, ды на шаблі ўзяўшы, гналі іх, сякучы і забіваючы да самага Полацка".
Сам Хаванскі дабег да Полацака і стаў...
"за Палатою с небольшими людми", цару ж паведамілі: "служилых людей иных посекли и поранили, и казну, порох и свинец, и наряд взяли и обоз весь разорили".
Гэта быў поўны разгром арміі Хаванскага.
(Хаванскі быў з роду Гедэмінавічаў...)
Тым часам да войска вырушыў сам Ян Казімір...

Ответить
+1 +
kraj, 13:25, 2.02

Мясцовыя жыхары дабівалі рэшткі царскіх палкоў, расьсеяныя пасьля вялікіх бітваў, нападалі на маскоўскіх ратнікаў
ў лясох, "помсьцячы за гвалты і рабаваньне сваіх вёсак".
Гэта была ўжо другая, вышэйшая стадыя разьвіцьця вызваленчага руху
Ідэя адпору тыраніі зьядноўвала ўсе станы.
Аўстрыйскі амбарадар, праязджаючы тады па па Літве, адзначыў, што здзекі і жорсткі гвалт маскоўскага войска над мясцовым людам...
"Так адвярнулі ад масквіцян сэрцы гэтага народа і адштурхнулі ўсялякі давер да іх, што ён выгнаў іх са сваіх земляў з такой-жа ненавісьцю, зь якім даверам калісьці іх прымаў".
Самуэль Венслаўскі: "Аднойчы ўгнёваны лёс Масковіі, які раней зычліва пасылаў ёй перамогі, цяпер упарта працягваў перасьлед маскавіцянаў."
Як паведамляў баярын Адоеўскі, за 1655 р. і да верасьня 1656 р. зь Вільні ўцякло 47 дзяцей баярскіх і 410 драгунаў, а пасьля верасьня на зіму яшчэ колькі рэйтараў, татары і драгуны, так што ў яго
"осталось только 6 человек"...

Ответить
+1 +
kraj, 13:31, 2.02

Значную часьціну раскватараваных па літоўскіх (еларускіх) гарадох складалі іншародцы...
Як пісаў маскоўскі поп Іван у 1656 р., які служыў у Менску, ў горадзе зь імі толькі 3 роты салдатаў, і тыя - "всё татарь да темниковская мордва - рускава ничего не
знают".
Ваявода Аланецкага павета скарбзіўся цару, што: "вместо тех побитых и в полон поиманых и которые с голоду померли, и отцов их и матерей и жён бьют на
"смертном правежу", а знойдуць дэзэрціра - забіваюць насьмерць.
Адзін з артыкулаў Пераяслаўскага пагадненьня 1659 р. катэгарычна патрабаваў: "В городех и местах и местечках на Белой России... ныне и впредь залогам черкасским
не быть".
Асобнай граматай у 1658 р. цар загадаў даручыць шпегам і дакладна выведаць, дзе знаходзяцца кароль і гетман...
маны, ў якім стане войска Каруны і Княства, ці ня прый-
шла да гетману якая падмога, ці скончыўся мор у Вільні
ды шмат іншага.
Для ўзнаўленьня вайны Хаванскі і Далгарукі прывялі
на Беларусь (ў Літву) яшчэ... 30 тысяч ратнікаў,

Ответить
+1 +
kraj, 13:35, 2.02

Асобнай граматай у 1658 р. цар загадаў даручыць шпегам і дакладна выведаць, дзе знаходзяцца кароль і гетманы, ў якім стане войска Каруны і Княства, ці ня прыйшла да гетману якая падмога, ці скончыўся мор у Вільні ды шмат іншага.
Для ўзнаўленьня вайны Хаванскі і Далгарукі прывялі на Беларусь (ў Літву) яшчэ... 30 тысяч ратнікаў, якія "огнём и мечем" пустошылі і губілі гарады і вёскі, зьнішчалі і палілі, як духоўныя, так і панскі ядвары, людзей секлі, мардавалі.
Надзвычайна жорстка маскоўскія ратнікі абышліся з' местам (горадам) Камянцом... Ўвесь замак быў спалены, царква
Божага Нараджэньня і касьцёл Сьвятога Духа - таксама, з усіх храмаў павыдзіраныя ўпрыгажэньні і званы, ратуша ператворана ў попел разам з усімі справамі і кнігамі,
дамы ў горадзе амаль усе пушчаныя дымам. Пахапаўшы ці панішчыўшы маёмасьць і жывёлу, нават гусей і курэй, царскія ваяўнікі пазабівалі жыхароў, якія ўваходзілі ў гарацкую раду, іншых - пабралі ў палон.
Тыя ж, хто застаўся, хадзілі пасечаныя ў лапцях...

Ответить
+1 +
kraj, 13:43, 2.02

Тым часам да войска вырушыў сам Ян Казімір...
Пад ногі яму кінулі 130 здабытых у непрыяцеля штандараў, паказвалі палонных.
Дабраахвотна здалася маскоўская залога ў Гомелі. Яшчэ раней захопнікі пакінулі Браслаў: на загад цара камендант
горада Фёдараў забраў усе каштоўнасьці, вывеў войска, "а городы Бреславль (Браслаў) Кажно (Іказнь) сжёг без остатку".//
На Падняпроўі: "Шиши (партызаны) стоят безвыходно и хлебом всем завладели".
Маскоўцы перайшлі да тактыкі... "вызженой земли".
У жніўні Далгарукі атрымаў загад пасылаць...
"своих людей под Дубровно, Оршу, Копысь, Шклов, Могилёв, Кричев, чтобы тех городов уезды повоевать и сёла и деревни пожечь"...
Царскія ратнікі забіралі жыхароў, жывёлу і хлеб, а сена і салому - выпальвалі...
Ў такіх умовах не маглі дзейнічаць ні партызыны, ні рэгулярнае войска...
"Те де места все от твоих ратных людей по Днепру развоёваны и деревни вызжены и жилецких людей отнюдь... никого нет."
Крок за крокам насельніцтва Беларусі (Літвы) вызвалялася ад акупантаў...

Ответить
+1 +
kraj, 13:50, 2.02

Здавалася, што калі б перавага Рэчы Паспалітай яшчэ трошкі павялічылася, гэта дазволіла б вярнуць дзяржаве раней-
шыя межы...
Сам Хаванскі ледзь не трапіў у палон. Выратавала ваяводу тое, што ён схаваўся пад мостам. У праваздачы цару пра апошні бой Хаванскі, як падае Магілёўская
хроніка, загадаў паддзячаму: "Пиши, ровны был бой з паном Поцом."...
Так і выходзіла па ваявоцкіх адпісках, што царскае войска зусім ня ведала паразаў...
(Хаванскі Іван паходзіў з роду Гедзімінавічаў).

"Ці замірэньне на 12 рокаў на нашых умовах, ці вайна"... Аляксей Міхайлавіч-жа загадваў (сваем паслам) настойваць на правядзеньні мяжы па Дняпры: "за Полоцк стоять крепко" і грошы за яго вялікія прапаноўваць, як і за Даныбург. Калі ж гэта ня пройдзе, паслы мусілі настойваць на далучэньні да Маскоўскай дзяржавы Смаленска з 14 гарадамі і патрабаваць, каб урад Рэчы
Паспалітай не перарабляў цэрквы... на касьцёлы на захад ад Дняпра, каб даў волю казакам ды прызнаў права маскоўскага манарха...

Ответить
+1 +
kraj, 13:59, 2.02

...каб урад Рэчы Паспалітай не перарабляў цэрквы... на касьцёлы на захад ад Дняпра, каб даў волю казакам ды прызнаў права
маскоўскага манарха тытулавацца царом...
"Малой и Белой Росии", бо маўляў, гарады...
гэтых краін здаўна належвалі Маскоўшчыне!..
Тым часам на Віцебшчыне быў разгромлены Хаванскі, а літоўскае войска авалодала яго абозам. Тады ж царскі ваявода Сумарокаў захапіў Люцін і Друю і пасек жыхароў...
Каб прымусіць камісараў адступіць маскоўскія князі пісалі цару, што трэбы правесьці пасьпяховую ваенную акцыю і
"хорошо побить Литву". Адны раілі паслаць армію да Дняпра, другія - заатакаваць Падзьвіньне... і ў прыканцы чэрвеня
1664 р. Аляксей Міхайлавіч загадаў Черкаскаму рушыць "с полками на Оршу - литовских людей приводить к миру".
Яму трэба было падвесьці з войскам да месца перамоваў на 30 вёрстаў і пасылаць да сваех паслоў "суровых и ростом дородных"... ратнікаў, якія б гучна пыталіся пра пазіцыі ўпаўнаважаных ад Рэчы Паспалітай...

Ответить
+1 +
kraj, 14:03, 2.02

і пасылаць да сваех паслоў "суровых и ростом дородных"...ратнікаў, якія б гучна пыталіся пра пазіцыі ўпаўнаважаных ад
Рэчы Паспалітай. Аднак камісіі ні на крок не наблізіліся і пасьля сёмай па ліку сустрэчы.
"Вы пабралі нашы гарады пад час нашай бездапаможнасьці, калі ў нас было шмат ворагаў; і хоць пан Бог пакараў нас за
грахі - ад усіх непрыяцеляў вызваліў, і засталіся ў нас непрыяцелем адны вы,- гаварылі яны маскоўскім паслам. - Мы і з
вамі хочам міру, толькі вярніце нам усё, а ня вернеце - мы будзем вяртаць свае шабляю.
Тым часам вялізная армія ваяводы Далгарукага ўжо стаяла ў Падняпроўі.
Абоз Далгарукага хутка быў перапоўнены нявольнымі жанчынамі і дзяўчынамі, і цар даў тры дні на тое, каб усіх іх вывезьці або прадаць...
Пад канец лета на поўначы Літвы актывізаваўся Хаванскі. З 12-тысячнай арміяй ён ішоў з Полаччыны на захад...
Набліжаўся час новых перамоў, прызначаных на пачатак 1666 року...

Ответить
+1 +
kraj, 14:07, 2.02

Масква спадзявалася, што на гэты раз саступяць царскім паслам...
Аптымізм быў небезпадстаўны: ў Каруне Польскай дайшло да вялікай унутарнай вайны... Драматычныя падзеі ў Польшчы абвастрылі палітычную сытуацыю і на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага.
Але 31 сьнежня 1665 р. у Ружанах памёр вялікі гетман Януш Радзівіл...
Сілы анціпацаўскай кааліцыі адразу ж аслаблі. Асноўную барацьбу з дыктатарствам Пацаў цяпер вялі толькі Радзвілы...
Аднак войска заставалася някіроўнае... Праходзіў час і разам зь ім марнаваліся шанцы на перамогу...
Каб нарэшце неяк выплаціць войску шматракавыя запазыкі ды зьвярнуць войска ў нармальны баяздольны стан, а другой
палове ліпеня 1662 р. ў Вільні сабралася скарбава-вайсковая камісія.
Двор Рэчы Паспалітай надта хацеў, каб дырэктрам камісіі стаў Вінцэнт Гасеўскі, які карыстаўся сымпатыямі канфедэратаў.
Калі ў траўні Гасеўскі наведаў Кобрынь, жамойцкая дывізія нават прапаноўвала абраць яго кіраўніком Братэрскага хаўрусу...

Ответить
+1 +
kraj, 14:13, 2.02

Калі ў траўні Гасеўскі наведаў Кобрынь, жамойцкая дывізія нават
прапаноўвала абраць яго кіраўніком Братэрскага хаўрусу...

"Андрусаўскае Пагадненьне" ад 1667 года, было парушана "Московскім Государством" па ўсіх 12 пунктах...

Андрусаўская дамова абвяшчала замірэньне паміж Маскоўскай дзяржавай і Рэччу Паспалітай на трынаццаць гадоў – да чэрвеня 1680 р. пасьля чога прадугледжвалася падпісаньне "вечного миру"…
Ўсё Смаленскае і Чарнігаўскае ваявоцтвы, Старадубскі павет і тэрыторы Украіны па левы бераг Дняпра адыходзілі да Масковіі…

Па Андрусаўскім Пагадненьні, акупацыйныя Маскоўскія войскі мусілі заставацца
Ў Кіяве 1 год, але Маскоўцы ня вывялі свае войскі ні праз год ні потым – яны засталіся там навечна…

Хто перамог? Куды важней сталі антытурэцкія захады...
Ці магла б Рэч Паспалітая ўрэшце перамагчы магутнага непрыяцеля, паставіць інтэрвента на калені? Не выключна, але невядома, якім коштам? Для Беларусі (Літвы) працяг
вайны абярнуўся б новымі спусташальнымі наваламі...

Ответить
+1 +
kraj, 14:21, 2.02

"Полон весь, что называется пашенными и рабочими около делания земли людем... обоего пола." Гэта значыць асноўную масу вязьняў царскі ўрад пакідаў у сваёй дзяржаве на ўсе гады замірэньня...
Стараньнямі камісараў у тэкст пагадненьня ўвайшло надзвычай важнае патрабаваньне: аддаць усе культурныя каштоўнасьці, паварварску вывезеныя з акупаваных тэрыторыяў. Гэта - "лісты,кнігі гароцкія і земскія, касьцёльныя і царкоўныя трыбунальскія і магдэбурскія прывілеі, скарбовыя кнігі і бібліятэкі, а таксама ўпрыгажэньні, розыя "рэчы касьцёльныя і ўкрасы царкоўныя і званы"...

Між тым, ня змоглі вярнуцца дадому мноства з тых, каму гэта фармальна... дазволілі.
Мясцовыя ўлады проста нічога не
паведамлялі... "людем литовского полону" пра адпаведныя артыкулы Андрусаўскага пагадненьня!
Навогул на шляху да свабоды раптам зьяўлялася мноства перашкодаў! Прыкладам, з Ілімскага астрога, дзе служыла шмат палонных шляхціцаў, чаляднікаў і мяшчанаў з Вялікага Княства Літоўскага, ў 1667 р. было адпушчана толькі...

Ответить
+1 +
kraj, 14:25, 2.02

...з Ілімскага астрога, дзе служыла шмат
палонных шляхціцаў, чаляднікаў і мяшчанаў з Вялікага Княства Літоўскага, ў 1667 р. было адпушчана толькі 17 чалавек, праз рок
яшчэ 54 чалавекі "литовских людей" астатнія засталіся. Ў Табольску, дзе "по литовскому списку" праходзіла 16 адсоткаў служылых людзей усёй залогі - 219 чалавек.

Акты... "холопьего приказа" паведамляюць, што "полонные литвины" дабраахвотна...
адмаўляліся вяртацца дадому...
Ці можна ўявіць сабе, каб вольны чалавек па сваёй ахвоце застаўся халопам маскоўскага баярына?..

Частку палонных цар пераслаў адтуль ў Волагду, дзе тыя сядзелі "ў цёмнай, цеснай турме, церпячы ўсемагчымыя пакуты,
ад чаго шмат хто паміраў".
Палонных (пасьля Андрусаўскага пагадненьня) маглі не толькі не адпускаць, але наадварот - вывозіць далей у сібірскія астрогі...
Так, у адным з адпісаў, значылася, што партыя вязьняў з 146 чалавек, сярод якіх блізу 130 - шляхціцы, драгуны, казакі і мяшчане падрыхтавана да высылкі ў Сібір...

Ответить
+1 +
kraj, 14:29, 2.02

Куды толькі не засылалі служыць палонную літоўскую шляхту!
Такія спісы меліся ў кождым сібірскім астрозе - Енісейскім, Краснаярскім, Нарымскім, Якуцкім, Томскім, Ілімскім, Мангазейскім
ды ў іншых гарадах. Сядзелі яны і па турмах.
Пасьля вайны цемнікаўская мардва трымала ў сябе ў дварох шмат... "литовского полону белорусцов всяких чинов людей крещеных" ды вазіла іх з горада ў горад, прадавала і біла...
Што да простых людзей, пакінутых ў Маскоўскай дзяржаве, дык ім і ўліку ня вялося. "литва", "поляки" - "иноземцы" ці
"паны", як там называлі беларусаў (літвінаў) (нават сялянаў!) мэтанакіравана пераводзіліся ў халопства. Імі перад усім засялялі малалюдныя раёны, апусьцелыя за рокі мору, асабліва Замаскоўскі край.
Паводле прыкладных падлікаў, там былі паселяны дзесяткі тысячаў паланянікаў. Мноства іх апынулася ў Яраслаўскім,
Суздальскім, Уладзімірскім, Валагодцкім, Кастрамскім, Вярэйскім - ува ўсіх 19 уездах замаскоўскай акругі!..
Толькі адзін баярын Барыс Марозаў вывез у свае...

Ответить
+1 +
kraj, 14:34, 2.02

Толькі адзін баярын Барыс Марозаў вывез у свае вотчыны Маскоўскага і Звенігароцкага ўездаў не адну тысячу беларускіх (літоўскіх)
сялянаў "с женами и с детми и с братья и со внучаты"...
У 29 ягоных вёсках... "было посажено на землю 1150 асобаў мужчынскага полу”
з’ Літвы, ня лічачы халопаў. Марозаў парабіў прыведзеных паланянікаў халопамі...
сваіх халопаў! У такое падвойнае халопства літвіны трапілі таксама ў іншых баярскіх вотчынах...
Поўна было паспалітага літоўскага люду і ў шматлікіх царскіх гарадох і кляштарох (манастарох) - Ноўгарадзе, Вялікіх Луках, Тарапцы, Цверы, Усьцюжыне, Астрахані,
але наёперш - у самой Маскве, дзе літвіны ў 1670 роках склалі больш за 10 адсоткаў усяго пасадцкага насельніцтва.
Ў паваеннае дзесяцілецьце паланянікі складалі 27 адсоткаў усіх халопаў у Водцкай пяціне і 31 - ў Абанежскай. Гэта былі
ў асноўным высокакваліфікаваныя рамесьнікі: кавалі, сярэбранікі, краўцы, скурнікі, ганчары, пекары, збройнікі, шабельнікі, бонары ды гандляры...

Ответить
+1 +
kraj, 14:38, 2.02

"Холопы литовского полону" кіравалі пазьней шматлікімі... залознапрацоўнымі заводамі (каля Малага Яраслаўца, Серпухава ды інш.).
Усіх выведзеных у палон ніхто ніколі ня лічыў, як не падлічвалі і колькасьць прададзеных на рынках... Каб неяк стрымаць... буйны гандаль людзьмі, ў траўні 1665 р. царскі ўрад забараніў прадаваць... "литовския земли полоняников" мусульманам, кізільбашам, горскім черкасам, але факты такога дзікунства былі і ў пазьнейшыя часы...
А калі пад час абмену палоннымі, за царскага акольнічага Шчарбатава ўпаўнаважаныя ад Вялікага Княства патрабавалі
выкуп, маскоўскія паслы пратэставалі і... ў лісце шклоўскаму каменданту цынічна апелявалі... да хрысьціанскае маралі:
"Христианское ли то дело, чтоб христианину христианами как скотом торговать и прибыли по-бусурманску искать?"...
Аднак у дакументах царскай канцэлярыі за 1686 рок ізноў паведамлялася пра палонных, пакінутых у Маскоўскай дзяржаве
на рокі замірэньня. Цяпер іх лёс вырашыўся канчаткова...

Ответить
+1 +
kraj, 14:45, 2.02

Аднак у дакументах царскай канцэлярыі за 1686 р. ізноў паведамлялася пра палонных, пакінутых у Маскоўскай дзяржаве
на рокі замірэньня.
Цяпер іх лёс вырашыўся канчаткова...
"Многия сот тысячи" (нарэшце больш-менш дакладна сказана пра их колькасьць),
з захопленых яшчэ ў 1654 - 1667 р. людзей
"мужеска и женска полу, шляхты и мещан и пашенных крестьян" па ўмовах
"Вечного Миру" назаўжды заставаліся на чужыне...
Выходзіць, нават шляхта да таго часу не магла вярнуцца на радзіму, а пасьля -
і пагатоў!..
Тое ж было... "и костельныя всякие утвари и украшения и колокола... и пушки и всякие воинские орудия" мусілі назаўсёды застацца
ў Маскоўскай дзяржаве.
18 лютага 1667 р. Ян Казімір выдаў універсал, якім абвяшчаў па ўсёй краіне, што падпісана замірэньне з Масквой...

Групоўка сенатараў з Янам Сабескім на чале выступала катэгарычна супраць Андрусава і заклікала працягваць вайну.
Аднак гэта было ўтопіяй...
Трактат, падпісаны ў беларускай (літоўскай) вёсцы Андрусава стаўся найважнейшай...

Ответить
+1 +
kraj, 14:50, 2.02

Трактат, падпісаны ў беларускай (літоўскай) вёсцы Андрусава, стаўся найважнейшай падзеяй гісторыі Цэнтральна-Ўсходняй Эўропы.
Масква цалкам завалодала іныцыатывай дачыненьняў з Рэччу Паспалітай –
сваім былым галоўным ворагам.
Баланс сілаў у межах Усходняй Эўропы быў канчаткова парушаны на карысьць Маскоўскай дзяржавы, якая па магутнасьці выйшла, бадай, на першае месца.
З гэтага часу пачыналася яе адкрытная экспансія на Захад...

А Рэч Паспалітая, наадварот, ужо ў Андрусаве падпісала сабе прысуд -
"Вечный Мир" у 1686 р. толькі фармальна замацаваў яе бяссільле!..
Прыйшоў час хуткага заняпаду Рэчы Паспалітай, якая ўжо ніколі не магла вызваліцца з-пад ценю двохгаловага арла...

Катастрофа - інакш не назавеш стан, у які была ўвергнутая Беларусь (Літва) страшнай трынаццацілетняй вайной.
І самыя страшэнны страты - гэта страты людцкія...
На Беларусі (ў Вялікай Літве) ў межах прыкладна яе сучаснай тэрыторыі –
колькасьць насельніцтва зьменшылася больш чым за палову...

Ответить
+1 +
kraj, 14:58, 2.02

У Вялікай Літве (На Беларусі) ў межах прыкладна яе сучаснай тэрыторыі –
колькасьць насельніцтва зьменшылася больш чым за палову і... калі перад вайной яно дасягала 2 мільёнаў 900 тысячаў
чалавек, дык на 1667 р. засталося блізу
1 мільёна 350 тысячаў - гэта прыкладна
47 адсоткаў..

Гарадцкога жыхарства ацалела яшчэ менш - толькі 45 адсоткаў..
Ці ведала хоць адна блізкая да Беларусі (Вялікай Літвы) краіна такія страты, ці губляў хоць адзін эўрапейскі народ 53 працэнты
сваех жыхароў?..
Страты ўсяго Вялікага Княства Літоўскага за тую вайну склалі 46 працэнтаў - кожды другі... быў загублены!

Калі аўстрыйскі амбасадар Аўгусьцін Маерберг па дарозе да Вільні
заехаў у Менск, руіны моцна ўразілі яго.
"Сумным вокам аглядалі мы разбурэньні, ўчыненыя гэтаму гораду масквіцянамі" - занатаваў ён у дзёньніку.
Іншы падарожнік пісаў, што Менск моцна... "пацярпеў ад масквіцянаў, якія ператварылі яго ў разваліны"...
Нясьвіж таксама, частымі непрыяцельскімі нападамі, быў зьнесены...

Ответить
+1 +
kraj, 15:03, 2.02

Нясьвіж таксама "частымі непрыяцельскімі нападамі" бы зьнесены, а пад час апошняй аблогі маскоўскім войскам цалкам зруйнаваны!..
Ляхавічы за рокі вайны цярпелі аж тройчы, а чацьвёрты раз Хаванскі зусім выпаліў горад...
Ворша была "бясконцымі маскоўскімі нападамі не раз спаленая і цалкам зруйнаваная - яна ляжала "пустой" яшчэ
наўпрыканцы 17 стагодздьзя!..
Падобны лёс напаткаў і Гародню Дуброўню, рэшта жыхароў, якой з плачам паказвала Стэфану Мядэкшу разрытыя валы ды апавядала пра бязьлітасную помсту царскіх ратнікаў за іхнюю ўпартасьць пры абароне...

Амсьціслаў, Высоцак, Пінск, Столін, Давыд-Гарадок... Людзі пакідалі свае мясьціны нават пасьля сканчэньня ваенных лзеяньняў ды кіраваліся ў іншы край...
Як паведамляў вуніяцкі біскуп, сяляне ў яго біскупстве: "з голаду паўміралі, а іншыя з хатаў сваех, не маючы чым жывіцца, прэч пайшлі".
Дасьледуючы мінуўшчыну Беларусі (Літвы), яе культуру, трэба абавязкова ўлічваць, што на гэтай зямлі цэлае сталецьце ніяк не магло аднавіцца...

Ответить
+1 +
kraj, 15:08, 2.02

Дасьледуючы мінуўшчыну Беларусі (Літвы), яе культуру, трэба абавязкова ўлічваць, што на гэтай зямлі цэлае сталецьце
ніяк не магло аднавіцца насельніцтва.
Да 1700 року, калі Літва (Беларусь…) стала новым пабаявішчам, калі колькасьць яго дасягнула 2 мільёнаў 247 тысячаў, аднак
вайна зноў зьменшыла яго ледзь не да лічбы 1667 року - 1 мільёна 457 тысячаў - загінуў... кожды трэці!

Ня выклікае сумневу тое, што пазбаўленыя сваёй эліты, вышэйшага стану, мяшчанства (а менавіта гэты пласт пацярпеў найбольш), беларусы (літвіны) сталі народам з’
непаўнавартай, няпоўнай сацыяльнай структурай грамадцтва...

Мы ўжо тады... былі ператвораныя ў народ сялянскі…
А разбурэньне натуральнага механізму перадачы інфармацыі наступным пакаленьням азначала падрыў асновы
нацыянальнай кансалідацыі літвінаў...

Ответить
+1 +
kraj, 15:14, 2.02

Масква настойліва… дамагалася таго, чаго ня здолела зрабіць за часы вайны, - падпарадкаваньня свайму патрыярхату
праваслаўнай царквы Рэчы Паспалітай!..

У 1685 -1686 рр. гэты плян урэшце быў ажыцьцёўлены...
Дзевяты артыкул "Вечнага Міру", якім Масква брала пад сваю апеку праваслаўных жыхароў Вялікага Княства і Каруны, фактычна, падрываў... суверэнітэт Рэчы Паспалітай!
Мясцовыя ўлады ставіліся да праваслаўных часам з адкрытнай варожасьцю, шмат, дзе сілай адбіралі ў іх храмы, праваслаўных
сьвятароў пазбаўлялі парафіяў, а вернікаў гвалтам перахрышчвалі.

Поруч з каталіцтвам шпарка крочыла полёнызацыя, посьпехі якой заканадаўча замацавала пастанова сойма 1697 р.,
якая надала польскай мове,
статус дзяржаўнай... у Вялікім Княстве Літоўскім!

Вайна быццам перайначыла ўсю Вялікую Літву. Край добра разьвітай гаспадаркі, рамёснай вытворчасьці, далёка вядомы
вырабамі сваех майстроў, зусім запусьцеў... і стаў непрыкметнай ускрайнай...
Сотні... кавалёў, кафляроў, разьбяроў...

Ответить
+1 +
kraj, 15:20, 2.02

Сотні... кавалёў, кафляроў, разьбяроў,
тысячы іншых рамесьнікаў, гвалтам адарваных ад сваёй зямлі, працавалі цяпер у Маскоўшчыне.
У адной толькі... "Оружейной Палате Крамля” ў 1660 року было... 68 высокакваліфікаваных майстроў..."сярэбранага і броннага і ствольнага і замочнага вінтавальных пішчаляў "и к светлицам" замочнай справы" - з Полацака і Віцебска...
Затое ў самім Віцебску пад канец вайны заставалася ня больш за 70 усіх рамёсьнікаў.
Навогул, разьвіцьцё рамёснай вытворчасьці, яе масштабы на спустошанай зямлі Літвы (Беларусі) і за сталецьце не дасягнулі даваеннага ўзроўню...
Цяжка сказаць, калі ж Літва (Беларусь) канчаткова акрыяла ад тае катастрофы.
І ці акрыяла навогул?..
Вельмі ж доўга давялося пераадольваць
рэгрэс - дэмаграфічны, гаспадарчы, культурны, прычынены перш за ўсё
трынаццацілетняй вайной Аляксея Міхайлавіча - таго самага "добрейшего
человека русской души" (В.В.Ключэўскі)...

Ответить
+1 +
kraj, 15:24, 2.02

Думаю, менавіта да тых падзеяў сягаюць сваімі вытокамі прычыны крызісу, ў які на доўгі, доўгі час трапіла беларуская...
(вялікалітоўская!) культура наагул…
Гэта была перадусім нацыянальная трагедыя... Пласт прадпрымальнікаў, мяшчанаў і гандляроў - таксама
арыстакратыя канчаткова... выраклася свайго грунту - запусьцелага краю, адкінутага вайной... назад на сталецьце!..

А ў Маскве, сталіцы тады ўжо магутнай дзяржавы, у 1686 р. царскі ўрад, замацаваўшы посьпехі мінулай вайны з Рэччу
Паспалітай "Вечным Мірам", спустошыўшы ды зруйнаваўшы багаты край, выбіўшы яго насельнікаў і назаўсёды пакінуўшы сабе
палон ды вывезеныя каштоўнасьці,
сьпяшаўся адкінуць усю гэту гісторыю...
ў нябыт!..
Ды словы цара маскоўскага “Аляксея Міхайлавіча: Впредь тому всему быти забвенну и непамятну.”…

Ответить
 
Написать комментарий
E-mail не будет опубликован