Чаму людзі не ездзяць верхам на зебрах

Навукоўцы раскрылі прычыны, з-за якіх гэтых жывёл немагчыма прыручыць.

Людзі ўжо даўно адомашнілі коней, таму пастаянна ездзяць на іх верхам. Але чаму ніхто не спрабаваў пракаціцца верхам на іх паласатых сваяках – зебрах?

Час ад часу людзі задаюцца пытаннем, чаму людзі ездзяць верхам на конях, але ніколі не спрабавалі скакаць галопам на зебрах? Даследчыкі растлумачылі, чаму гэтыя жывёлы не разглядаюцца як сродак перамяшчэння, піша IFLScience.

Як людзі адомашнілі коней

Каб адказаць на гэтае пытанне, трэба разабрацца, як і калі людзі адомашнілі коней. Насамрэч людзі і коні не заўсёды былі такімі ўжо добрымі сябрамі: у дагістарычныя часы на гэтых жывёл палявалі дзеля мяса, а не разглядалі іх як сродак перамяшчэння. Аднак у пэўны момант людзі пачалі адомашніваць гэтых жывёл, паклаўшы пачатак міграцыі па еўрапейскім кантыненце, якая змяніла свет.

Доўгі час найболей папулярнай мадэллю адомашнення сярод археазоолагаў была «курганная гіпотэза». У Казахстане, дзе існавала старажытная Батайская культура, даследчыкі выявілі вялікую колькасць конскіх костак, датаваных прыкладна 4000 годам да н. э. Навукоўцы таксама знайшлі іншыя сляды, такія як магчымыя адтуліны для слупоў агароджы і кераміку, што змяшчала конскі тлушч, магчыма, з сабранага малака. Усё гэта сведчыла пра тое, што адомашненне коней адбывалася ў гэтым рэгіёне.

Даследчыкі вывучылі скамянеласці коней і выявілі, што зубы коней, верагодна, мелі сляды зносу, што магло быць пераканаўчым указаннем на выкарыстанне вудзілаў і верхавую язду. Аднак у апошнія гады гэтую гіпотэзу ўсё больш крытыкуюць, бо коні ў іншых рэгіёнах, якія, як лічыцца, не былі адомашненыя, таксама дэманстравалі падобныя сляды зносу. Генетычны аналіз зрушыў храналогію, але навукоўцы мяркуюць, што коні ўсё ж былі адомашненыя ў гэтым рэгіёне.

Паводле слоў дацэнта і куратара кафедры археалогіі Універсітэта Каларада ў Боулдэры Уільяма Тэйлара, падрабязнае геномнае даследаванне ранніх еўразійскіх коней паказала, што ямныя коні не былі продкамі першых хатніх коней, вядомых як лінія DOM2. Акрамя таго, у ямных коней не выяўлена генетычных сведчанняў строгага кантролю над размнажэннем.

Апошнія дадзеныя ўказваюць, што адомашненне коней, верагодна, сапраўды адбылося ў Прычарнаморскіх стэпах, але значна пазней, чым меркуе курганная гіпотэза. Мяркуецца, што кантроль чалавека над коньмі пачаўся непасрэдна перад выбуховым распаўсюджваннем коней і калясніц па Еўразіі на пачатку II тысячагоддзя да н. э.

Чаму людзі не ездзяць верхам на зебрах?

Дык чаму ж мы не ездзім верхам на зебрах? Справа не ў адсутнасці спробаў. Вядома, што галандцы падчас каланізацыі часткі Паўднёвай Афрыкі спрабавалі прыручыць гэтых жывёл, але безвынікова. На жаль, жывёлы супрацьстаялі адомашненню і рэгулярна вырываліся з запрэжкі. Тым не менш некаторых асобін усё ж удавалася прыручыць. У дастатковай колькасці, каб ездзіць верхам.

Кані і зебры — далёкія сваякі, якія разышліся ад агульнага продка 4–4,5 мільёна гадоў таму. Умовы, у якіх апынуліся гэтыя разышоўшыяся віды, моцна паўплывалі на іх прыдатнасць да прыручэння і транспартавання.

Паводле слоў выкладчыцы кафедры верхавой язды Нотынгемскага ўніверсітэта Трэнта Кэрал Хол, у адрозненне ад непарнакапытных Еўразіі, папуляцыя зебр у Афрыцы была адносна бяспечнай і асабліва добра прыстасаванай да навакольнага асяроддзя. Усе капытныя тут — траваедныя віды з добра развітай рэакцыяй «бі або бяжы». Аднак, каб выжыць ва ўмовах багацця буйных драпежнікаў, зебры эвалюцыянавалі ў асабліва пільных і чулых жывёл. У выніку яны ратуюцца ўцёкамі і дэманструюць моцную рэакцыю ў выпадку паімкі.

Такія рэакцыі, на жаль, не робяць зебраў добрымі кандыдатамі для адомашнення. Акрамя таго, у іх сфармавалася здаровая боязь людзей, і яны, як правіла, пазбягаюць нас, калі гэта магчыма.

Справа ў тым, што жывёлы, якіх можна адомашніць, звычайна павінны хутка сталець, мець спакойны нораў і сяброўскае стаўленне да чалавека. Зебры з іх прыроднай агрэсіўнасцю і моцнымі рэфлексамі ўхілення не падыходзяць для прыручэння.

Паводле даследчыкаў, здараліся рэдкія выпадкі, калі людзям удавалася прыручыць зебраў для асабістага карыстання, аднак такія выпадкі — не больш чым выключэнні.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]