«Прыніжалі маё турэцкае паходжанне»

Турэцкі журналіст, які хваліў беларускія ўлады, распавёў пра 10-дзённае зняволенне ў Мінску.

Турэцкі журналіст Окай Дэпрем, які пражывае ў Расіі, распавёў пра сваё 10-дзённае затрыманне ў Беларусі ў верасні, падчас якога, паводле яго слоў, ён сутыкнуўся з прыніжэннямі, ксенафобскімі абразамі і ўтрыманнем у нечалавечых умовах. Пасля інцыдэнту Турцыя накіравала Беларусі ноту пратэсту. Пра гэта журналіст паведаміў у інтэрв’ю турэцкаму выданню Veryansın Tv.

Окай Дэпрем у 2014 годзе падтрымаў дзеянні Расіі на Данбасе, некалькі гадоў жыў у Данецку. З 2023 года ён пачаў з’яўляцца ў беларускіх дзяржаўных СМІ, даваў інтэрв’ю Грыгорыю Азаронку і Ксеніі Лебядзевай, атрымаў прэмію імя Эміля Чэчкі трэцяй ступені за 2023 год. У студзені 2025 года Дэпрем прыехаў асвятляць прэзідэнцкія выбары ў Беларусі і заявіў, што ў яго заўсёды застаецца «добрае ўражанне» ад візітаў у Мінск. «За ўвесь час тут нічога дрэннага я не заўважыў», — расказваў ён агенцтву БЕЛТА.

«Я не памятаю ў гісторыі ніводнага сур’ёзнага поспеху туркаў»

Паводле слоў Окая Дэпрэма, усё пачалося 8 верасня 2025 года, калі ў яго мінскую кватэру без папярэджання прыйшлі чацвёра сілавікоў у цывільным.

— Яны пачалі грукаць у дзверы кулакамі. Калі я адчыніў, яны без дазволу ўварваліся ўнутр. Не тлумачачы прычыну візіту, яны пачалі кідаць у мой адрас насмешлівыя і пагардлівыя заўвагі, — успамінае журналіст.

Дэпрем сцвярджае, што калі адзін з супрацоўнікаў без пытання схапіў яго мабільны тэлефон, ён паспрабаваў забраць апарат назад. У гэты момант на яго ззаду надзелі кайданкі, пасля чаго «з прымяненнем непрапарцыйнай сілы» вывелі з будынка і пасадзілі ў аўтамабіль без апазнавальных знакаў.

Як распавёў журналіст, па дарозе ў РУУС Першамайскага раёна Мінска трое з чатырох сілавікоў працягвалі насміхацца і выкарыстоўваць нецэнзурную лексіку. Адзін з іх, які прадставіўся Раманам, паводле слоў Дэпрэма, дазваляў сабе прыніжальныя выказванні пра Турцыю і туркаў.

— Ён казаў: «Адкуль вы, туркі, увогуле ўзяліся? Што вы тут робіце? Незразумела, чым вы займаецеся. Я не памятаю ў гісторыі ніводнага сур’ёзнага поспеху туркаў або Турцыі», — цытуе сілавіка журналіст.

У РУУС, паводле ягоных слоў, яго тры гадзіны трымалі ў кайданках у кабінеце следчага, якога, як ён даведаўся пазней, звалі Глеб Сяргеевіч Паляк. Падставай для затрымання нібыта стала скарга прыватнай асобы, якую Дэпрем называе сфабрыкаванай. Ён падкрэслівае, што ніякіх судовых пастаноў або ордэраў яму не прад’явілі.

Журналіст таксама сцвярджае, што следчы спрабаваў ужыць да яго фізічную сілу.

— У нейкі момант гэты чалавек у ролі следчага раззлаваўся на маю рэакцыю. Ён выпіхнуў у калідор жанчыну ў форме, якая толькі што зайшла, закрыў дзверы і некалькі разоў спрабаваў мяне ўдарыць, — заявіў Дэпрем.

Пасля гэтага ў журналіста забралі пашпарт і тэлефон, паабяцаўшы вярнуць праз два дні. На наступны дзень ён паспрабаваў падаць скаргу на дзеянні супрацоўнікаў у Следчы камітэт, але, паводле яго слоў, гэта прывяло толькі да новага затрымання — гэтым разам супрацоўнікамі Дэпартамента па грамадзянстве і міграцыі. Яму інкрымінавалі парушэнне міграцыйнага заканадаўства.

«Клопы, 15 чалавек у камеры на шасцярых і калектыўныя пакаранні»

Пасля афармлення дакументаў Дэпрэма даставілі ў ізалятар, дзе ён правёў наступныя 10 дзён. Паводле яго слоў, умовы ўтрымання былі «першабытнымі і жудаснымі».

— Акрамя мяне там знаходзіліся грамадзяне Туркменістана, краін Цэнтральнай Азіі, а таксама арабы з Паўночнай Афрыкі. Умовы былі нечалавечыя. Камера была разлічана на шэсць чалавек, але нас там спачатку было дзевяць, а потым пятнаццаць. Астатнім даводзілася спаць на падлозе, — расказаў журналіст. — Усюды былі насякомыя, асабліва шмат клопаў.

Дэпрем адзначае, што за ўвесь час знаходжання ў ізалятары яму не надалі ні зубной шчоткі, ні чыстай бялізны, а на прагулкі нас не выводзілі. Паводле яго слоў, супрацоўнікі ізалятара пастаянна карысталіся нецэнзурнай лаянкай у зносінах як паміж сабой, так і з затрыманымі. Ён таксама ўзгадаў пра практыку калектыўных пакаранняў.

— Праз тыдзень пасля майго прыбыцця палову камеры паклікалі ў душ. Я сказаў, што ў мяне няма ні ручніка, ні зменнай бялізны, і запатрабаваў іх прадаставіць. Гэта стала падставай для спрэчкі з маладымі наглядчыкамі, у выніку чаго яны проста адмянілі душ для ўсіх і адправілі нас назад у камеру, — паведаміў Дэпрем.

Сярод іншых затрыманых, паводле яго інфармацыі, былі людзі, якія знаходзяцца ў ізалятары месяцамі і нават год без суда, адваката і сувязі з вонкавым светам. У прыватнасці, ён узгадаў 22‑гадовага грамадзяніна Туркменістана, які знаходзіўся там ужо год, а таксама нігерыйскага студэнта, затрыманага за невялікую прамарудку з падаўжэннем візы.

Дэпартацыя за свой кошт і нота пратэсту

Па заканчэнні 10 дзён Окая Дэпрэма дэпартавалі. Ён сцвярджае, што яго прымусілі аплаціць утрыманне ў ізалятары і самастойна купіць білет на самалёт. У аэрапорт мужчыну даставілі ў кайданках.

Паводле слоў журналіста, турэцкае пасольства рабіла спробы высветліць яго месцазнаходжанне, калі ён яшчэ быў пад вартай.

— Я даведаўся пра гэта ўжо пасля вызвалення. Пасольству не адразу ўдалося мяне знайсці, бо беларускія ўлады хавалі гэтую інфармацыю. Пасля таго як маё месцазнаходжанне было ўстаноўлена, я даведаўся, што Беларусі была накіравана нота пратэсту, — заявіў Дэпрем.

Ён таксама дадаў, што ўжо пасля ягонага ад’езду з Беларусі на адрас яго мінскай кватэры прыйшоў ліст з МУС. У ім паведамлялася, што па ягонай скарзе на фізічны гвалт і абразы «аб’ектыўных доказаў і сведчанняў не знойдзена», у сувязі з чым справу закрыта.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]