Навукоўцы прапанавалі нечаканую стратэгію для каланізацыі іншых планет
3- 12.11.2025, 4:01
- 4,600
Археолагі вылучылі восем прынцыпаў.
Археолагі з Міжнароднага інстытута археалагічных даследаванняў у ЗША пад кіраўніцтвам Томаса Лепарда прапанавалі нестандартны падыход: выкарыстаць веды пра тое, як старажытныя людзі засялялі астравы Ціхага акіяна, каб зразумець, як чалавецтва можа асвойваць космас. Праца апублікаваная ў часопісе Acta Astronautica (AA).
Навукоўцы вылучылі восем прынцыпаў «астраўнай археалогіі», якія, на іх думку, наўпрост прымянімыя да будучых пазаземных каланій — ад месяцовых базаў да паселішчаў на Марсе і за яго межамі.
Першае правіла — значэнне адлегласці. Гістарычна найбольш паспяхова развіваліся астравы, што знаходзіліся бліжэй да зыходнай метраполіі: кароткая адлегласць спрашчала абмен рэсурсамі, ідэямі і людзьмі. У касмічным кантэксце гэта азначае, што першыя каланіі павінны размяшчацца не надта далёка ад Зямлі, каб заставацца часткай адзінай папуляцыі.
Другое звязана з памерамі новага свету: чым больш аб'ект, тым вышэй шанцы на ўстойлівае развіццё. Буйныя планеты і спадарожнікі валодаюць разнастайнасцю рэсурсаў і ўмоў. Аднак, як адзначаюць аўтары, занадта вялікая маса, напрыклад у газавых гігантаў, робіць іх непрыдатнымі для каланізацыі з-за гравітацыі. Трэці прынцып — архіпелаговая канфігурацыя: каланіі павінны ўтвараць сетку, дзе паміж імі магчымыя эвакуацыя і абмен. Гэта павышае ўстойлівасць усёй сістэмы.
Чацвёрты фактар — раўнамернасць размеркавання рэсурсаў. Калі карысныя выкапні або крыніцы энергіі сканцэнтраваныя ў адным месцы, узнікае сацыяльная няроўнасць і палітычная нестабільнасць. Пятая рэкамендацыя тычыцца колькасці насельніцтва: мінімальна жыццяздольная каланія, паводле разлікаў даследчыкаў, павінна ўключаць не менш за тысячу чалавек, каб пазбегнуць генетычнай дэградацыі і забяспечыць культурную разнастайнасць.
Шосты прынцып — захаванне сувязі з астатнім чалавецтвам. Нават калі адлегласць робіць прамы абмен немагчымым, прынамсі інфармацыйны кантакт з Зямлёй павінен захоўвацца. Сёмы — працяг экспансіі. Паспяховыя каланіі не павінны замыкацца ў сабе: ствараючы новыя паселішчы, яны зніжаюць нагрузку на рэсурсы і фармуюць уласныя культурныя сеткі.
Нарэшце, восьмы прынцып датычыцца беражлівага стаўлення да навакольнага асяроддзя. Навукоўцы падкрэслілі, што імкненне неадкладна тэрафарміраваць планету можа прывесці да непрадказальных наступстваў: змена аднаго параметра ў замкнёнай экасістэме здольная выклікаць цэлы ланцуг парушэнняў.
Аўтары адзначаюць, што найбольш перспектыўным напрамкам для каланізацыі застаецца Марс, а таксама спадарожнікі Юпітэра, якія знаходзяцца даволі блізка адзін да аднаго і багатыя на рэсурсы. Сярод найбліжэйшых экзапланет яны вылучаюць GJ 1061 (на адлегласці 12 светлавых гадоў ад Зямлі), дзе адразу тры планеты размешчаныя ў зоне, прыдатнай для жыцця.