«Мітынг у Уладзівастоку — толькі бачная частка айсберга»

Расіяне сустракаюць павышэнне ўтылізацыйнага збору на аўтамабілі масавымі пратэстамі.

У чаканні павышэння ўтылізацыйнага збору ў верасні ў Расію ўвезлі 48,4 тыс. патрыманых іншамарак, падлічылі ў «Аўтастаце», паведамляе «Настоящее время». Паводле аб’ёму месячнага імпарту — гэта рэкорд за два гады. Амаль усе машыны ўвозілі фізасобы. Утылізацыйны збор з 1 снежня можа ў некалькі разоў вырасці для аўтамабіляў магутнасцю больш за 160 к.с.

Найбольш патрыманых машын увезена з Японіі, самымі папулярнымі маркамі ў структуры ўвозу б/у аўтамабіляў сталі Toyota, Honda, BMW, Kia і Volkswagen, пішуць «Сібір.Рэаліі».

У Уладзівастоку 11 кастрычніка прайшоў мітынг супраць павышэння ўтылізацыйнага збору. Пратэстная акцыя ў горадзе стала самай масавай пасля мітынгаў у падтрымку Аляксея Навальнага ў 2021 годзе і адной з найбуйнейшых у Расіі сёлета.

«Рабаванне. Цягнуць «АўтаВАЗ», як могуць»

У Уладзівастоку 11 кастрычніка прайшоў узгоднены мітынг супраць павышэння ўтылізацыйнага збору. Людзі стаялі з плакатамі: «Урад, думай пра людзей, а не пра зборы», «Павышэнне ўтылізацыйнага збору — удар па кішэні кожнага». Удзельнікі сабралі каля 700 подпісаў (іх збор працягнецца анлайн), але ўсяго, паводле СМІ, на акцыі прысутнічалі да 1,5 тыс. чалавек. Праз два дні кіраўнік Мінпрамгандлю Дзяніс Мантураў дапусціў, што павышэнне могуць адкласці на месяц — да 1 снежня 2025 года. Эксперты кажуць, што адтэрміноўка, хутчэй за ўсё, фармальная і не ўратуе рынак ад чарговага росту цэн.

Заснавальнік кампаніі «Фаварыт Моторс» Уладзімір Папоў паведаміў РБК, што для шэрагу папулярных мадэляў новыя стаўкі ўтылізацыйнага збору прывядуць да шматкроць большых плацяжоў. Утылізацыйны збор для Kia Sorento (194 к.с.) можа скласці каля 1,9 млн рублёў, для Hyundai Palisade — 2–2,2 млн рублёў, для BMW X5 — 2,7 млн рублёў, а для Cadillac Escalade — амаль 2,9 млн рублёў.

«У мяне мінівэн, 2010 года выпуску, 400 тысяч прабегу, — распавядае жыхар Уладзівастока Аляксей. — Хацеў узяць лепшы, напрыклад Toyota Alphard — рухавік 3,5 літра. Такая ў мяне была мара, але цяпер пра яе давядзецца забыць. Паколькі машына даволі магутная, я нават баюся ўявіць, колькі яна цяпер будзе каштаваць пасля павышэння ўтылізацыйнага збору. Рабаванне, адным словам. Цягнуць гэты «АўтаВАЗ», як могуць».

План урада прадугледжвае паэтапнае павышэнне ўтылізацыйнага збору да 2030 года. Кошт аўтамабіля будзе расці ў залежнасці ад узросту транспартнага сродку, тыпу рухавіка, яго аб’ёму і магутнасці — колькасці конскіх сіл. Напрыклад, утылізацыйны збор для аўтамабіля старэйшага за тры гады з магутнасцю ад 160 да 190 к.с. і аб’ёмам рухавіка ад 1 да 2 літраў у 2025 годзе складзе каля 1,2 млн рублёў, а да 2030 года вырасце прыкладна да 2,2 млн рублёў. Утылізацыйны збор для аўтамабіляў з аб’ёмам рухавіка больш за 3 літры павінен скласці 2–4 млн у 2025 годзе і да 8 млн — да 2030 года. Для некаторых катэгорый аўто сума ўтылізацыйнага збору вырасце ў 200–300 разоў.

Народныя «японцы» падаражэюць да аднаго мільёна рублёў

«У Уладзівасток штомесяц прывозяць каля 30 тысяч машын з Японіі, — распавядае прадпрымальнік Георгій. — І павышэнні вельмі істотныя, прычым не толькі для магутных элітных аўто. Па сутнасці, усе больш-менш народныя “японцы” падаражэюць да аднаго мільёна рублёў. У нас аўтамабілі ўжо становяцца ўсё менш даступнымі, бо цэны пастаянна растуць у апошнія гады. Але цяпер сітуацыя, на мой погляд, ужо падышла да краю. Прычым яна дрэнная менавіта для шараговых аўтамабілістаў, таму што тыя, у каго грошы ёсць, змогуць 2–5 млн даплаціць. А простыя людзі — наўрад ці».

«Усе ведаюць, што ў бюджэце дзірка»

У верасні 2025 года Мінпрамгандаль Расіі апублікаваў для грамадскай экспертызы праект пастановы ўрада аб змяненнях у правілах утылізацыйнага збору з новымі стаўкамі. На сёння дакумент сабраў больш за 130 тысяч дызлайкаў, піша тэлеграм-канал Faridaily.

Прычынай для павышэння ўтылізацыйнага збору стаў ліст ад «Аб’яднання аўтавытворцаў Расіі», пад якім падпісаліся кіраўнікі «КАМАЗу», «ГАЗу» і «Соллерса». Аўтары ліста прапанавалі налічваць утылізацыйны збор для фізічных асоб, зыходзячы з магутнасці рухавіка, а не толькі з яго аб’ёму. Прычына, як сказана ў звароце, — у распаўсюджанні кітайскіх аўто з турбарухавікамі і гібрыдных машын, якія пры малым аб’ёме рухавіка могуць развіваць істотную магутнасць.

Яшчэ адзін сэнс змяненняў у тым, каб прымусіць фізічных асоб плаціць утылізацыйны збор нароўні з кампаніямі-імпарцёрамі. На думку ўладаў, гэта дапаможа змагацца з так званымі «перакупшчыкамі» — дзельцамі, якія ўвозяць аўто нібыта для сябе, але потым перапрадаюць па‑“шэрым”.

Змагаюцца з «шэрым» бізнесам, але чамусьці коштам насельніцтва

«Яны, як заўсёды, змагаюцца з “шэрым” бізнесам, але чамусьці коштам насельніцтва. Цяпер цана (а яе павышэнне ўжо пачалося) ляжа на плечы звычайных фізічных асоб», — кажа Георгій з Уладзівастока.

Павышэнне ўтылізацыйнага збору не закране аўтамабіляў з магутнасцю рухавіка менш за 160 к.с. Аўтаўладальнікі мяркуюць, што ў першую чаргу ад павышэння выйграе «АўтаВАЗ». Аднак ёсць і іншыя выгодапрымальнікі: напрыклад, АО «Кама», якое плануе выпуск электрамабіля Atom, а таксама «Моторинвест», што выпускае машыны марак Evolute і Voyah пад Ліпецкам. Ад павышэння можа выйграць і кітайскі канцэрн Chery, які частку аўтамабіляў збірае ў Расіі, а таму эканоміць на ўтылізацыйным зборы.

Эксперты супольнасці «Drom.ru» адзначаюць, што павышэнне ўтылізацыйнага збору зацвярджалі ў верасні 2024 года з разлікам на сем гадоў. Аднак у 2025 годзе спатрэбілася яшчэ адно — пазапланавае. Верагодна, прычына ў тым, што пасля ўзмацнення правілаў у 2024 годзе аб’ём утылізацыйнага збору, які паступае ў бюджэт, упаў амаль у паўтара раза: улады прызналі, што чаканыя па выніках 2025 года паступленні знізіліся на 440 млрд рублёў і складуць 1,1 трлн рублёў. Зніжэнне звязана перш за ўсё з падзеннем імпарту новых аўтамабіляў і гэтага сегмента рынку ў цэлым: са студзеня па верасень 2025 года продажы новых аўто ў Расіі скараціліся на 22%.

«На кожнае падобнае выкручванне рук рынак рэагуе падзеннем»

«Усе ведаюць, што ў бюджэце дзірка, — кажа аўтамабільны эксперт Аляксей Мачалаў. — Трэба неяк напаўняць яго грашыма, і няма іншага выдатнага спосабу, акрамя як забраць грошы ў насельніцтва. Усё роўна нейкі “падскурны тлушч” у расіян ёсць. Пры гэтым такая схема даволі выгадная, таму што такія грошы не трэба вяртаць. Але пры гэтым ёсць эканамічная логіка, а ёсць логіка, скажам так, заканатворцаў. Яны думаюць, што падымуць збор, заціснуць людзей у кут, пасля чаго тыя будуць вымушаныя купіць. Але людзі з гэтым не згодныя, таму што такіх лішкаў грошай, якіх хацелася б бачыць дзяржаве, у іх няма.

На кожнае падобнае выкручванне рук рынак рэагуе падзеннем. Яшчэ тры–чатыры гады таму можна было купіць за паўтара–два мільёны свежы кросовер. Цяпер яго цана вырасла ў тры разы. Нават калі ты ідзеш ваяваць, такіх даходаў у цябе не будзе. Да цяперашняга павышэння збору працаваў канал паставак машын з Паўднёвай Карэі, дзе можна было ўзяць аўто за разумныя грошы. Многія мае знаёмыя, у каго былі грошы, прывезлі аўто, але цяпер на працягу гадоў дзесяці яны ўжо нічога не купяць».

Пасля павышэння ўтылізацыйнага збору папулярны кітайскі кросовер Geely Monjaro можа адразу падаражэць на 840 тыс. рублёў, Toyota RAV4 з рухавіком 2,5 літра — на 2 млн рублёў, Mercedes з трохлітровым рухавіком — прыблізна на 2 млн рублёў.

«Расіяне будуць данашваць старыя тапкі»

Так званы ўтылізацыйны збор на ўвоз аўто з’явіўся ў Расіі ў 2012 годзе як адно з патрабаванняў СГА. Фармальна ён існуе дзеля таго, каб дзяржава ў будучыні мела сродкі на ўтылізацыю замежных аўтамабіляў, аднак фактычна гэта загараджальная пошліна для імпарцёраў, лічаць эксперты.

Больш за тое, павышэнне ўтылізацыйнага збору прывядзе да адваротнага эфекту ў сферы экалогіі: у некалькі разоў павялічыцца пошліна на ўвоз аўтамабіляў-гібрыдаў і электрамабіляў. Паводле ацэнак экспертаў, аўтамабілі гэтай катэгорыі могуць падаражэць на 1,5–3 млн рублёў у залежнасці ад мадэлі.

«Пра экалагічнасць мы ўжо гаворым у мінулым часе»

«Нічога агульнага з экалогіяй утылізацыйны збор не мае, — кажа Аляксей Мачалаў. — Больш за тое, гэты збор дашчэнту выкасіў гібрыды і электрамабілі. То-бок, па сутнасці, тое, да чаго імкнецца ўвесь цывілізаваны свет, у Расіі проста забілі. Да павышэння ўтылізацыйнага збору было выгадна прывозіць гібрыды, а цяпер гэта гэтак жа нявыгадна, як і аўто з рухавікамі ўнутранага згарання. Вядома, павышэнне ўтылізацыйнага збору будзе павялічваць сярэдні ўзрост аўто ў Расіі, таму пра экалагічнасць мы ўжо гаворым у мінулым часе».

Пасля мітынгу ў Уладзівастоку віцэ-прэм’ер Дзяніс Мантураў даручыў Мінпрамгандлю разгледзець магчымасць адтэрміноўкі павышэння ўтылізацыйнага збору. Фармальна ўлады вырашылі даць час пакупнікам аўтамабіляў, якія замовілі іншамаркі восенню і яшчэ могуць паспець прывезці іх па старых расцэнках.

Пры гэтым павышэнне пошлін можа выклікаць «сацыяльную напружанасць» у рэгіёнах Далёкага Усходу і Сібіры, дзе распаўсюджаныя аўтамабілі з Японіі. Таму ўлады могуць змякчыць умовы ўтылізацыйнага збору, лічыць палітолаг Ілля Грашчанкоў.

«Мітынг у Уладзівастоку — толькі бачная частка айсберга»

«Магчыма, менавіта на Далёкім Усходзе мітынг дазволіць, калі не адмяніць, дык скарэктаваць або адсунуць у часе новыя правілы. Бо мітынг у Уладзівастоку — толькі бачная частка айсберга, а за ім стаяць насамрэч сотні тысяч аўтааматараў па ўсёй Далёкаўсходняй федэральнай акрузе, для якіх патрыманыя японскія іншамаркі — гэта не раскоша, а адзіны сродак перамяшчэння. І ўлады проста не могуць ігнараваць магутны сацыяльны пратэст, таму што без яго людзі проста апынуцца адрэзанымі ад цывілізацыі, асабліва ў невялікіх населеных пунктах. Поўная адмена павышэння ўтылізацыйнага збору малаверагодная, але карэкціроўка магчымая. Улады могуць адсунуць тэрміны з 1 лістапада, напрыклад, на паўгода або на год. Ці павышаць стаўку паступова», — напісаў Грашчанкоў.

На думку Аляксея Мачалава, улады не адмовяцца ад павышэння ўтылізацыйнага збору, а адтэрміноўка дапаможа ім наладзіць працу мытных службаў пад новыя ўмовы: на межах ужо ўтварыліся чэргі з аўтавозаў, паколькі расіяне спрабуюць увезці машыны па старых стаўках. У цэлым, на думку эксперта, павышэнне збору прывядзе да росту другаснага рынку аўтамабіляў, а значыць — да павелічэння іх сярэдняга ўзросту і зніжэння якасці. Точачныя павышэнні цэн на папулярныя мадэлі ўжо адбываюцца.

«Усе ўжо перапісалі цэннікі на папулярныя мадэлі. Той жа BMW X3, які можна было купіць за 5–5,5 млн рублёў, ужо каштуе 6 млн рублёў, — распавёў заснавальнік кампаніі «РогаўМабіль» Дзмітрый Рогаў. — Змены зусім кардынальныя. Прыблізна на 70% у сярэднім павінен павялічыцца збор з аднаго праданага аўтамабіля. Павышэнні закрануць усе сегменты, калі мы гаворым пра новыя аўто. Я не веру ў тое, што, напрыклад, кітайскія вытворцы пачнуць пераносіць вытворчасць у Расію. Таму што для адкрыцця аўтазавода патрэбны хаця б год, а што будзе ў Расіі праз год — ні адзін эканаміст не скажа.

У цэлым будзе расці другасны рынак, які аднойчы літаральна ляжаў. Калі ўся гэтая сітуацыя зацягнецца на дзесяцігоддзе, то расіяне будуць вымушаныя перасаджвацца на аўто, сабраныя ў РФ. Але нават вытворцы ўнутры Расіі пачнуць падымаць цэны — гэта непазбежна. Паступова — на 3–5%, але павышэнне абавязкова будзе. Таму ў цэлым народ, як кажуць, данашвае старыя тапкі. Яшчэ нядаўна, мы памятаем, у прасунутых гараджан была мода мяняць машыну кожныя тры гады: тэрмін гарантыі скончыўся — памяняў. Цяпер гэтая праеўрапейская карціна свету скончылася».

Тым часам, на думку экспертаў, павышэнне ставак утылізацыйнага збору пераследуе, у тым ліку, і мэту дапамагчы «АўтаВАЗу», які перажывае сапраўдны крызіс. Да канца 2025 года прадпрыемства плануе працаваць па чатырохдзённым графіку. Супрацоўнікі масава звальняюцца з-за памяншэння заробкаў. Улетку рабочых абавязалі падпісаць дапагадненні аб скарочаным тыдні — прэміі і звышурочныя зніклі. Толькі за паўгода завод падаў больш за 50 іскаў да былых супрацоўнікаў з патрабаваннем вярнуць пад’ёмныя і кампенсацыі за навучанне.

«Хто звальняўся раней (адпрацаваўшы менш за год), цяпер вяртае ўсё да капейкі. Ужо задаволена 19 іскаў на агульную суму амаль у 300 тыс. рублёў. Некаторыя і ўвогуле не звальняліся, а ў прамым сэнсе — проста збягалі», — піша Mash, спасылаючыся на аднаго з супрацоўнікаў.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]