Навукоўцы раскрылі таямніцу рыжых катоў
3- 23.10.2025, 21:56
- 10,532
Каты з рыжай шэрсцю доўгія гады інтрыгавалі даследчыкаў.
У даследаванні, апублікаваным у Current Biology, навукоўцы выявілі генетычную мутацыю рыжага афарбавання ў катоў, якая не сустракаецца ў іншых млекакормячых, піша Naked science.
Мутацыя, якая адказвае за рыжую афарбоўку, звязаная з X-храмасомай. Каб самкі былі цалкам рыжыя, абедзве X-храмасомы павінны несці рыжы ген, што здараецца вельмі рэдка. Часцей у самак сустракаецца чарапаховая афарбоўка, якая спалучае рыжы і чорны. У самцоў — толькі адна X-храмасома, а значыць — толькі адна версія гена афарбоўкі. Калі гэтая версія аказваецца рыжай, то самец будзе цалкам рыжым.
У большасці млекакормячых рыжая або з жаўтлявым адценнем шэрсць узнікае ў выніку мутацый у адным з двух спецыфічных пігментных генаў. Аднак у большасці жывёл гэтыя гены не звязаныя з полам. Дамашнія каты — выключэнне.
Навукоўцы зразумелі, што шукаюць мутацыю X-храмасомы, якая сустракаецца толькі ў дамашніх прадстаўнікоў каціных, але адшукаць яе не ўдавалася. Каб знайсці мутацыю, каманда даследчыкаў прааналізавала геномы рыжых катоў. Яны працавалі з узорамі ДНК з клінік стэрылізацыі і кастрацыі, выкарыстоўваючы перадавыя інструменты, якіх яшчэ не было дзесяць гадоў таму.
Навукоўцы выявілі на X-храмасоме драбнюткую мутацыю, з-за якой ген Arhgap36 актывуецца ў пігментных клетках. Гэта незвычайны ген, які ў людзей звязваюць з некаторымі нейраэндокрыннымі пухлінамі. З афарбоўкай шэрсці ў жывёл яго раней не звязвалі.
У катоў мутацыя праяўляецца ў пігментных клетках, парушаючы працу клеткавага механізму, які адказвае за выпрацоўку меланіну. Блакуючы адзін з апошніх этапаў шляху ўтварэння пігмента, мутацыя фактычна пераключае палітру шэрсці з цёмнай на ярка-рыжую.
Гэта мутацыя не новая. Яшчэ на сярэднявечных мініяцюрах XII стагоддзя намаляваныя трохколерныя каты. Паводле меркавання даследчыкаў, мутацыя ўзнікла на ранніх этапах даместыкацыі катоў. Магчыма, яна магла ўмацавацца дзякуючы ўплыву чалавека.