Зло чыніцца ў цішыні

Гаварыць пра палітычных вязняў – наш агульны абавязак.

Што менавіта здарылася з Віктарам Бабарыкам, мы не ведаем дагэтуль. Нам не парупіліся паведаміць. І цяпер усе, хто хвалюецца за яго, змушаныя шукаць хоць нейкія паведамленні ў тэлеграм-каналах, аўтары якіх рыхтык гэтак жа не маюць поўнай інфармацыі, і варажыць: збіванне? катаванне? здзекі? хвароба? Дэманстрацыйнае маўчанне калгасных інстанцый узмацняе нянавісць да іх і страх за Бабарыку. Што ж там, трасца на вас, з ім адбываецца?

Мы не ведаем. І бачым, як спакваля грамадства адсоўвалі ад усякай інфармацыі аб палітычных вязнях. Ужо два месяцы ад Віктара Бабарыкі не прыходзяць лісты. Яшчэ раней да яго перасталі пускаць адвакатаў - зрэшты, і адвакатаў ён цяпер не мае: пазбавілі ліцэнзіі Лаеўскага і абодвух Пыльчанкаў - бацьку і сына, - а затым і Чыжыка. Спатканняў і тэлефанаванняў таксама не было даўно. Гэта значыць, Бабарыка застаўся без адвакатаў, лістоў, сувязі з родзічамі, і што з ім адбывалася ў наваполацкай калоніі да трапляння ў раённую лякарню, невядома. Адзін былы палітычных вязень, выйшаўшы на волю, кажа, што Бабарыка ў штрафным ізалятары. Іншы - што ён у ПКТ. І першае, і другое - праўда на момант вызвалення кожнага з былых палітычных вязняў. Але ў калоніі ўсё можа змяніцца вельмі хутка, і адсутнасць інфармацыі, якая рэгулярна паступае на волю – з лістоў, з размоў з адвакатам – развязвае рукі не толькі наглядчыкам, але і вязням, што супрацоўнічаюць з адміністрацыяй.

Гэта старая тактыка поўнай ізаляцыі, якую рэжым пачаў укараняць яшчэ гадоў дзесяць таму, а цяпер, за апошнія гады, давёў да дасканаласці. Таму і няма вестак ад Мікалая Статкевіча ўжо амаль тры месяцы, таму і не пусцілі адваката да Алены Лазарчык ні разу з канца студзеня - з моманту яе прыбыцця ў гомельскую калонію. Чалавека пазбаўляюць тэлефанаванняў, лістоў, спатканняў, сустрэч з адвакатам, а ўнутры зоны іншым зняволеным пад страхам штрафнога ізалятара забараняецца нават вітацца з палітычным. Палітычны вязень павінен адчуць пільную, невыносную, татальную адзіноту, пазбавіцца ўсякай апоры, усякай мыліцы, на які можна абаперціся, няхай гэта нават будзе сказанае шэптам «дабрыдзень». І няхай ён вар'яцее разам са сваімі блізкімі, якія пакуль застаюцца па гэты бок кратаў.

А галоўнае - у гэтым інфармацыйным вакууме можна вычвараць усё, што хочаш. Пашанцавала, што Бабарыка мае вядомае прозвішча: нехта з лекараў наваполацкага шпіталю ўбачыў, расказаў знаёмым – і мізэрная інфармацыя без драбніц здарэння пратачылася праз краты і забароны. А колькі палітычных вязняў цяпер недзе ў медсанчастцы або ў раённай лякарні пасля такіх жа збіванняў, катаванняў і здзекаў? Мы не ведаем. Паводле звестак «Вясны», у наваполацкай калоніі адбываюць тэрмін 87 палітычных вязняў. А зараз давайце правядзём невялікі эксперымент: колькі прозвішчаў палітычных вязняў з ПК-1 Вы можаце адразу назваць? Упэўнена, што Вы назавяце два: Бабарыка і Лосік. Журналісты могуць назваць чатыры – дадаць мэдыямэнэджэра Андрэя Аляксандрава і фрылансера «Свабоды» Андрэя Кузнечыка. І ўсё.

А ці кажуць вам што-небудзь прозвішчы Комбуль, Малюга, Паўленка, Цімашчук? Нічога. Мне таксама. А гэта палітычныя вязні з той самай калоніі. Але калі іх даставяць у наваполацкую лякарню, ніхто з персаналу не зверне на гэта ўвагі і нікому не паведаміць - ці мала люду прывозяць. Так што мы не ведаем не толькі сапраўдную колькасць палітычных вязняў. Нават сярод тых, хто імі прызнаны, нам невядомая дакладная колькасць тых, хто цяпер падпадае пад катаванне і здзек.

Дарэчы, наконт колькасці. Днямі ў дзяржаўным тэлеэфіры з'явілася інтэрвію з бізнэсоўцам Дзмітрыем Богушам. «Інтэрвію-раскаянне», як ахрысцілі яго самі прапагандысты. Але рэч не ў змесце інтэрвію. Не ў тым, як яны паказвалі, што пайшлі насустрач аблуднай авечцы і дазволілі размаўляць на «галоўным тэлеканале краіны». І не ў тым, як камера прагна, юрліва лавіла буйным планам абавязкова той момант, калі на вачах у чалавека выступаюць слёзы. Проста выявілася, што Зміцер Богуш ужо некалькі месяцаў сядзіць у следчым ізалятары за каментары ў сацыяльных сетках. Але ні ў якіх спісах праваабаронцаў яго няма. І гэта не віна праваабаронцаў. Гэта страх сваякоў, якія думаюць, быццам у поўнай цішыні чалавек мае больш шанцаў адплаціцца ўмоўным тэрмінам. Але яны памыляюцца. Умоўныя тэрміны з таго самага жніўня ўжо не даюць. А за шчырае раскаянне і ўгоду са следствам даюць іншы раз нават больш, чым без іх, як гэта здарылася, да прыкладу, з Юрыем Зянковічам. Менавіта ў цішыні робіцца абсалютнае зло.

Не скажу, што публічнасць роўная бяспецы: у Беларусі бяспечных месцаў не засталося, і ўжо пагатоў у турмах. Але чым мацней і часцей гучаць прозвішчы палітычных вязняў, тым большая імавернасць, што ў сітуацыі, падобнай да той, у якой апынуўся Віктар Бабарыка, хтосьці з лекараў, медсясцёр, санітарак, рэгістратараў сапраўды гэтак жа пазнае прозвішча і раскажа хаця б сябрам. А сярод іх абавязкова знойдзецца той, хто паведаміць журналістам або праваабаронцам. І тады тварыць зло, пра якое ніхто ніколі не даведаецца, ужо не выйдзе. Папраўляйцеся хутчэй, спадар Віктар.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]