Андрэй Зубаў: Генералам давядзецца прыбраць Пуціна

Найбліжэйшым часам у Расеі здарыцца пераварот.

У якім стане да гадавіны вайны ва Украіне падыходзіць расейскае грамадства і ўлада? Аб гэтым сайт Charter97.org пагаварыў з расейскім гісторыкам і палітолагам Андрэем Зубавым.

- Расейскае грамадства, у адрозненне ад расейскай улады, нават фармальна не адзінае. Большасць расейцаў назірае за тым, што адбываецца ва Украіне, без вялікага захаплення, але з вызначанай пакорай. Расейскае грамадства не прызвычаілася за доўгія гады камуністычнага рэжыму сур'ёзна абмяркоўваць дзеянні ўлады. Тым больш, што на пачатку расейскаму грамадству ўсё вельмі падабалася. Большасць была за далучэнне Крыма, марылі і аб уз'яднанні былога Савецкага Саюза. У гэтым сэнсе Пуцін не памыліўся, паставіўшы на гэтую пазіцыю.

Але ён памыліўся ў іншым. Ён памыліўся ў тым, што Украіна пагодзіцца на такую прапанову. Ён разлічваў на перамогу за некалькі дзён, практычна бяскроўную акупацыю Украіны, як адбылася акупацыя Крыма ў 2014-м годзе. Але нічога такога не адбылося. І цяпер расейскае грамадства разгубленае, бо яно бачыць, што «Акела спудлаваў», і вельмі сур'ёзна спудлаваў. Не толькі ў дачыненні да Украіны, хоць гэта самае галоўнае, што Украіна паспяхова супраціўляецца і нават перайшла ў контрнаступ, але ў тым, што сусветная супольнасць паставіцца дастаткова абыякава і памяркоўна да яго агрэсіі. Яна не паставілася ні абыякава, ні памяркоўна. Візіт Байдэна ў Кіеў - трыумфальнае ўвянчанне гэтай калектыўнай падтрымкі не толькі Захадам, бо падтрымлівае Украіну і Далёкі Усход, Японія, Паўднёвая Карэя, Тайвань, увесь дэмакратычны свет.

Тыя, хто ўмее разважаць, пакуль яшчэ не страцілі гэтую здольнасць, яны ўсё гэта бачаць і збянтэжаныя. Меншасць расейскага грамадства з самага пачатку не прымала гэтай агрэсіі. Вайна, якая пачалася год таму, стала катастрафічным шокам для многіх, якія пастанавілі з'ехаць за мяжу, каб не мець нічога супольнага з гэтай уладай. Другая хваля была пасля пачатку мабілізацыі. Агулам з'ехала больш за мільён чалавек, хаця ніхто дакладна не падлічваў. Хтосьці вярнуўся, хтосьці з'язджаў і прыязджаў - усякае бывала. Але гэта таксама вельмі вялiкая дэманстрацыя. Хоць мільён чалавек - гэта менш за 1% насельніцтва Расеі, але гэта ў асноўным крэатыўная частка грамадства. Яго страта для Расеі катастрафічная.

Людзі, якія засталіся ў Расеі, тым больш тыя, хто з'ехаў, цяпер разумеюць ясна, што ў гэтай вайне Пуцін саступіў. Ён саступіў - аб гэтым днямі заявіў Навальны са свайго канцлагера, аб гэтым гавораць практычна ўсе. Спадзяванняў на перамогу няма. У некаторых ёсць яшчэ надзея, што Пуцін неяк вывернецца з гэтай сітуацыі, у іншых - што Захад расколецца. Але гэтыя спадзяванні з кожным днём слабеюць.

Выходзіць, што да гадавіны пачатку вайны расейскае грамадства падыходзіць з апушчанымі рукамі. Фактычна, так можна сказаць і аб эліце. Прадстаўнікі ўладнай эліты таксама, хто можа, спрабуюць саскочыць ці ўжо саскочылі з карабля, які тоне, і паплылі хто куды - хто ў Грузію, хто ў Еўропу, каму куды можна было з'ехаць. Астатнія разумеюць яшчэ лепш, чым простыя абывацелі, што ў вайне саступілі і няма на што спадзявацца.

Цяпер у расейскай эліце пануе найвялікшае расчараванне Пуціным наогул і дарэчы гэтай ваеннай аперацыяй. Вядома, ёсць пэўная частка, як Кадыраў, Прыгожын, нейкія генералы КДБ, якія хочуць перамагчы ўсякім коштам. Але зразумела, што гэта немагчыма. Іх падтрымка ў грамадстве таксама скарачаецца, яны раздражнёныя, сварацца адзін з адным і з войскам. Гэта ўсё - прыкметы агульнага паслаблення.

- Год таму супраць вайны выступіў генерал-палкоўнік Леанід Івашоў. Выказваўся ён не з антываенных пазіцый, а з пункту гледжання імперцаў, якія мяркуюць, што Расея проста не гатовая на гэты момант ваяваць. У нядаўнім інтэрв'ю выданню «Republic» Івашоў заявіў, што ўсё горш, чым ён думаў, а Пуцін толькі спрыяе пашырэнню блока NATO, узмацненню Захаду. Наколькі такая імперская пазіцыя, што ўсе праблемы ў вайне праз Пуціна, а трэба дзейнічаць яшчэ больш жорстка, папулярная ў Расеі?

- Тое, што праблемы праз Пуціна, гэта зразумела, бо ён кіруе краінай. А тое, што трэба дзейнічаць «яшчэ больш жорстка», так могуць разважаць толькі дылетанты. Бо якімі сіламі дзейнічаць? Дзе гэтыя сілы, якімі дзейнічаць яшчэ больш жорстка? Што зрабіць? Проста пагнаць, як персы, бізунамі салдат у бой? Дык салдаты разбягуцца. Цяпер немагчыма нічога зрабіць. У гэтым і ўся праблема, што як бы гучна ні крычаў Прыгожын, колькі б ён ні размахваў кувалдай, колькі б ні крычаў Кадыраў, нічога зрабіць немагчыма. - Украіна супраціўляецца, войска ўкраінскае ваюе вельмі добра. Гэта прызнаюць нават самі Прыгожын і Кадыраў. Усё больш магутная зброя паступае ва Украіну з Захаду, фінансавая падтрымка забяспечаная поўная. На што тут разлічваць? Якая калянасць? Ніякай жорсткасці быць не можа, можна толькі ўчыніць самагубства, выкарыстаць ядзерную зброю, пасля чаго Расея загіне. Але на гэта, думаю, мала хто пойдзе. Усё ж ядзерная зброя не ў руках Прыгожына ці Кадырава.

- Ці могуць такія «ястрабы», прыхільнікі вайны і «жорсткіх захадаў», выйсці на першыя ролі ў Расеі?

- Могуць, але гэта нічога не зменіць. Берыя, гэты крывавы «лубянскі маршал», калі памёр Сталін, выйшаў на першую ролю ў дзяржаве і перш за ўсё стаў праводзіць курс на лібералізацыю Савецкага Саюза. Гэта было адзінае выйсце. Ён пачаў дамаўляцца аб аб'яднанні Германіі на дэмакратычнай аснове і Аўстрыі, аб заканчэнні Карэйскай вайны.

Я думаю, калі Кадыраў і Прыгожын не поўныя ідыёты, то яны выдатна разумеюць, што ў іх няма магчымасці ўзмацняць сітуацыю. Яны нічога не могуць зрабіць. Яны могуць паспрабаваць нешта зрабіць, але іх тады проста войска змяце, бо вайсковыя генералы выдатна разумеюць, што расейскае войска не можа ваяваць цяпер супраць украінскага, забяспечанага заходняй зброяй. Ці ж яны самі зменяцца і калі атрымаюць уладу, стануць вельмі ліберальнымі, стануць ініцыятарамі перамоваў з Захадам. Іншая справа, што Захад з такімі людзьмі і блізка перагаворвацца не будзе. Але яны могуць паспрабаваць.

- Якія сцэнары развіцця сітуацыі ў Расеі вы бачыце ў найбліжэйшай будучыні?

- Найбольш магчымы сцэнар ваеннага паражэння Расеі. Яно ўжо адбываецца. Тое, што вялізнае расейскае войска, якое ўважаецца за другое войска ў свеце пасля Злучаных Штатаў, не ў стане было за год падпарадкаваць сабе не толькі Украіну, а хаця б большую яе частку і Кіеў, кажа пра тое, што паражэнне ўжо ёсць. Яно будзе проста праяўляцца ўсё больш і ясней.

Хутчэй за ўсё мы будзем мець наступны сцэнар. Спачатку будзе спроба расейскага наступу, які ўжо, быццам бы, пачаўся ці рыхтуецца найбліжэйшымі днямі. Гэты наступ пасля некаторых прыватных поспехаў праз агульную слабасць, нефункцыянальнасць і нематываванасць расейскага войска захлынецца, пры гэтым расейскае войска панясе ў гэтыя першыя тыдні наступлення вельмі вялікія страты. Пасля гэтага Украіна пойдзе ў контрнаступленне і, відавочна, дзесьці фронт абрынецца. Тады пачнецца ўжо рэальнае выгнанне расейскіх войскаў з Украіны.

Вось гэта прывядзе да ўжо поўнага краху пуцінскай палітыкі, а, адпаведна, і самога Пуціна, бо ў яго не будзе больш аргументаў, навошта ён увогуле патрэбны Расеі. А з іншага боку, ён будзе спрабаваць гэтую сітуацыю пераламаць, будзе патрабаваць ад генералаў перамогі. Генералы разумеюць, што перамога немагчымая, і ў выніку ім давядзецца проста прыбіраць Пуціна, каб выжыць самім.

Я чакаю ў той ці іншай форме пераварот. Калі Прыгожын, Кадыраў ці КДБ стануць упоперак гэтага перавароту, то, хутчэй за ўсё, яны будуць знішчаны. Бо гэта ўжо будзе барацьба за выжыванне. Мяркую, што ўся гэтая драматычная сітуацыя ўзнікне гэтай вясной, недзе ў красавіку-траўні. І вайсковы ўрад, ваенная адміністрацыя, будзе імкнуцца скончыць гэтую вайну. Хутчэй за ўсё, яна ўкладзе пагадненне з Украінай, што расейскія войскі сыдуць мірна і спакойна, але з усёй тэрыторыі Украіны, у тым ліку Крыму.

Пасля гэтага неабходныя будуць перамовы з Захадам. З Украінай, натуральна, таксама, але ў першую чаргу з Захадам, бо народ будзе вельмі незадаволены, падзенне эканомікі будзе ў гэты момант ужо вельмі заўважным. У той жа час ваенная параза выкліча фрустрацыю, заняпад і раздражненне ў людзях, якія яшчэ верылі ў магчымасць перамогі ці хаця б ганаровага міру. І каб гэта кампенсаваць, патрэбная будзе дапамога Захаду. Трэба будзе, як ні дзіўна, дапамагаць не толькі Украіне, але і Расеі. Неабходна будзе, прынамсі, здымаць санкцыі, аднаўляць эканамічныя і фінансавыя плыні, якія цяпер замарожаныя.

Для гэтага неабходна весці перамовы. Зразумела, што ў вайскоўцаў няма ніякіх рэсурсаў для гэтага. Кіраўніцтва пуцінскае дэзавуяванае ў выніку таго, што яны з'яўляюцца суўдзельнікамі развязвання вайны. Мабыць, будуць звяртацца да нейкіх палітыкаў, цывільных, якія карыстаюцца некаторай павагай на Захадзе і адначасова дастаткова паважаныя ў цяперашняй расейскай эліце. І вось тады пачнуцца перамовы. А далей ужо паглядзім, як усё будзе. Гэта даволі непрадказальныя рэчы.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]