Скон багінь

Расея асуджаная на паразу - і не толькі ў вайне.

Два тыдні таму я пазнаёмілася з дзівосным чалавекам. Зайнап Гашаева з Грознага - чалавек, які сабраў поўны відэаархіў двух чачэнскіх войнаў. Тады не было ні флэшак, ні смартфонаў з убудаванымі камерамі, ні хмарных сховішчаў - толькі фотаапараты-«мыльніцы» і просценькія бытавыя відэакамеры з касетамі. Зайнап здымала зачысткі, забойствы, сведчанні людзей, чыіх сваякоў выкралі федэралы. Касеты яна закопвала ў зямлю ў розных вёсках, каб не знайшлі. А потым перапраўляла ў Еўропу.

Дык вось, Зайнап успамінала, як у 1995 годзе разам з некалькімі жанчынамі з Камітэта салдацкіх маці арганізоўвала Марш матчынай спачування. Салдацкія маці, чые сыны ваявалі ў Чачэніі (многія ўжо былі ў палоне або лічыліся прапаўшымі без вестак), павінны былі дайсці да Грознага. Там да іх далучаліся чачэнскія маці, і ўсе разам яны збіраліся патрабаваць спынення вайны. Салдацкія маці дабіраліся да Назрані, адкуль павінны былі ісці пешшу ў Грозны, з усіх канцоў Расеі на перакладных - аўтобусамі, цягнікамі, аўтастопам, па некалькі дзён са шматлікімі перасадкамі. У 1995 годзе ў Расеі дабрацца з аддаленага рэгіёна ў іншы рэгіён было вельмі складана. Але ўсе яны даехалі, бо хацелі выратаваць сваіх сыноў. А потым іх затрымлівалі на блокпастах, акружалі танкамі і БТРамі, пагражалі забойствам, сілай вывозілі з Чачэніі. Але маці ўсё роўна вярталіся. Разам з былым вайсковым камісарам аднаго з раёнаў Масквы Вячаславам Ізмайлавым шукалі, знаходзілі, дамаўляліся, вызвалялі.

Калі Уладзімір Пуцін абвясціў мабілізацыю, я чакала: вось зараз з'явіцца новае пакаленне салдацкіх маці. Яны выйдуць на вуліцы, возьмуцца за рукі, закрычаць "мы сваіх сыноў не аддамо!". І будуць гарлапаніць, пакуль іх не пачуюць. І будуць біцца з вайсковымі камісарамі, драпаць ім пысы, стаяць у дзвярных праёмах, не прапускаючы ўнутр і адчуваючы ўласную велічэзную сілу, - маці, якая абараняе сваё дзіця, заўсёды адчувае нейкі фантастычны прыліў сіл. Але яны не выйшлі.

Прычым розніца паміж пакаленнямі маці вельмі сур'ёзная. Калі тады, падчас чачэнскай вайны, рызыка трапіць у Чачэнію была не стоадсоткавай (Расея вялікая, і ў Забайкаллі, на Далёкім Усходзе, на Поўначы таксама патрэбны былі вайскоўцы) і можна было паспадзявацца на авось (раптам пранясе – і крывіначку куды-небудзь ва Усурыйск забяруць, вось шчасце будзе!), то цяперашні ўказ аб мабілізацыі - стоадсоткавы. Гэта набор на вайну, а не ў войска. Гэта чорная пазнака, смяротны прысуд, падпал бікфордава шнура. Куды ж падзеліся маці патэнцыйных навабранцаў? Калі расейскія военачальнікі сцвярджаюць, што маюць намер заклікаць 300 тысяч чалавек, то ўявіце сабе, колькі гэта сем'яў і сваякоў. 300 тысяч маці не разгоніць ніякая Расгвардыя. І нават БТРы з танкамі выберуць затаіцца дзе-небудзь за дрэвамі.

Але маці не выйшлі. Дакладней, некалькі дзясяткаў паспрабавалі выйсці ў Грозным - усё там жа, у Чачэніі. А куды падзеліся ўсе астатнія?

Па-мойму, яны проста вымерлі, як многія дагістарычныя істоты. Іх забіла «победобесие». Яны так доўга ўбіралі сваіх маленькіх хлопчыкаў у вайсковую форму, запісвалі іх у юнвойска, таму што гэта як БРСМ у нас - больш шанцаў на паступленне і кар'еру, - цягалі на шэсці накшталт «Бяссмертнага палка» і саджалі глядзець тэлевізар, што і самі не заўважылі , як вымерлі. І смерць уласнага сына ім ужо не здаецца трагедыяй - гэта будзе прыгожа, пахаваюць з ушанаваннямі, на магіле дадуць залп і грошы, а потым можна будзе да канца дзён сваіх выходзіць з партрэтам уласнага дзіцяці на разнастайныя «Несмяротныя палкі». Дзеці перасталі быць шчасцем, а сталі абстрактнымі суседзямі, у якіх ёсць нейкі абавязак перад дзяржавай. Іх ужо не трэба абараняць, за іх не трэба змагацца, іх не трэба любіць. Маці сучаснай Расеі ўважаюць за лепшае любіць Пуціна, ганарыцца смерцю сваіх дзяцей і радуюцца віншавальным паштоўкам ад ваенкама.

Вядома, і тады існавалі падобныя. Як, напрыклад, Алена Матрусяк, якая падчас другой чачэнскай, даведаўшыся пра тое, што яе сын дэзертаваў і яго схавалі добрыя чачэнскія жанчыны, здала і сына, і гэтых жанчын ФСБ. Але гэта быў выпадак унікальны, яго дагэтуль у Чачэніі прыгадваюць з уздыхам: «Вось бываюць жа такія вырадкі…». А цяпер такіх - абсалютная большасць.

Яны жывуць у зусім іншай рэальнасці - скажонай, крывой, плоскай, без колеру і аб'ёму. І гарантыя будучай перамогі Украіны - не Залужны і УСУ. Проста краіна, у якой маці перастаюць абараняць сваіх дзяцей, заўсёды асуджаная на паразу. І не толькі ў вайне.

Ірына Халіп, адмылова для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]