Тагіл ідзе

Лукашэнка падпаліў бікфордаў шнур, але нават не зразумеў гэтага.

"Жнівень трэба цыркаць, як ігрушавы лікёр", - па-мойму, гэтай фразай Рэя Брэдбэры адзначыўся апошнім часам у сацыяльных сетках кожны другі іх карыстальнік. Давайце цыркаць, вядома, грэх не нацешыцца жнівеньскай глёўкасцю. Але ў нас з вамі, здаецца, з'явіліся куды больш сур'ёзныя задачы і нават выклікі. Пагатоў жнівень заканчваецца, а масавы суседскі адпачынак працягваецца.

Да нас едуць расейцы. Штодня, бескантрольна, натоўпамі. Мяжы няма, самалёты-цягнікі-аўтобусы ездзяць у кожны час дня, ковідныя абмежаванні знятыя, карткі «Мір» прымаюць у кожным шапіку. І ўся гэтая раскоша - у сітуацыі, калі Еўропа практычна замкнулася для расейцаў, і нават калі цяпер, падчас вайны, камусьці з іх выпадзе шуснуць туды незаўважаным, то ранейшага задавальнення ўсё адно ўжо няма і не будзе. Гэта даўней на ўсялякіх Рыверах заплюшчвалі вочы на тагільскія забаўкі, бо тыя турысты плацілі шчодра, не лічачы, і гасцінец парой пакідалі большы, чым уласна рахунак. А цяпер карткі расейскіх банкаў не працуюць, у еўрапейскіх банках расейцам не адкрываюць рахункі, дый тыя, што існавалі даўней, з сытых даваенных часоў, блакуюць. У гатэлі не засяляюць, прыватныя кватэры не здаюць, дый наогул на кожны другі дом еўрапейцы ўкраінскія сцягі ўзнімаюць, што прыносіць расейскаму турысту жахлівыя душэўныя пакуты.

А тут, выяўляецца, зусім побач і без усялякіх меж – цуд цудоўны, дзіва дзівоснае. Там ёсць Макдональдс, уявіце сабе. Там у крамах "Манга" і "Зара" без абмежаванняў. Там банкі, у якіх кожны расеец можа адкрыць рахунак і запытаць сабе карткі Visa і MasterCard, якія пакінулі ягоную радзіму. У Расеі яны ўсё адно бессэнсоўныя, але хто яго ведае - а раптам заўтра еўрапейцам надакучыць быць прынцыповымі, як гэта ўжо здаралася, і яны паціху пачнуць адмыкаць межы ў чаканні расейскіх партманетаў? Дый наогул, якое цудоўнае настальгічнае адчуванне – пластык у кішэні. Словам, усе недаступныя цяпер расейцу радасці жыцця засяродзіліся ў Беларусі. Ды яшчэ і казіно ці не на кожным рагу, а дзяўчат, якія спяваюць на Зыбіцкай украінскія песні, у турму саджаюць, так што ніякай пагрозы асабовай бяспецы. Беларускай уладзе здаецца, што ўсё склалася выдатна: грошы ў бюджэт цякуць ракой, банкавая сфэра схамянулася і нават разварушылася, гатэлі не прастойваюць, рулетка круціцца дзень і ноч. Эканамічны цуд - на тое і цуд, што адбываецца насуперак законам логікі. І дапамагаюць гэтаму цуду здарыцца то вайна, то санкцыі, то ядзерны выбух.

Вось толькі Лукашэнка і ягоныя верныя таварышы не зразумелі, што сваімі рукамі падпалілі бікфордаў шнур. Расейскія турысты прыязджаюць у Беларусь і паводзяць сябе так, быццам яны ў Расеі. Паркуюцца на газонах. Спрабуюць разлічвацца ў крамах расейскімі рублямі і адмаўляюцца разумець, чаму гэта раптам у Менску родны рубель з арлом не прымаюць. Лезуць у бойкі ў барах ды караоке і не вельмі хвалююцца, трапляючы ў турму: усё на роднай расейскай мове, а значыць, можна будзе дамовіцца.

Ну што ж, вось шнур і запалаў. Тлумачу: сапраўды гэтак жа, як Пуцін стаў галоўным «украінізатарам», праз якога па-украінску загаварылі нават тыя, хто ўсё жыццё ва Украіне абыходзіўся расейскай або суржыкам, - беларусы неўзабаве загавораць па-беларуску дзякуючы нашэсцю расейскіх гандлёва-банкавых турыстаў. Загавораць на знак пратэсту. Будуць ветліва паціскаць плячыма на ўсякае "как пройті в казіно": выбачайце, не разумею. Прадаўцы і касіры таксама хутка навучацца з выразам неразумення на твары казаць: калі ласка, патлумачце, што Вас зацікавіла ў нашай краме. Беларусы выдатна разумеюць, што "расейскі свет" зусім не заўсёды прыходзіць на танках, куды часцей ён упаўзае з тэлеэкранаў у вобразе Малахава або з вакзала ў абліччы мірнага турыста. І супраціўляцца беларус будзе бяскроўна, спакойна, з годнасцю. Проста пераходзячы на мову, які шмат гадоў нішчыцца тым самым паўзучым «расейскім светам». І вось тады - без усялякіх сцягоў, маршаў, свечак у вокнах - рэжым зусім неўпрыкметку атрымае аб'яднанае, засяроджанае грамадства, якое гаворыць на чужой для яго мове. Грамадства, якое ўмее праганяць ворага рухам рукі, іранічным поглядам, словам і, галоўнае, моцай пагарды.

Гэтаму грамадству Лукашэнку ўжо ніколі не даць рады. Бо гаварыць яны будуць на розных мовах. І яшчэ таму, што Лукашэнка для беларусаў – той жа турыст, які сігае галяком з балкона з лямантам «Тагіл!». Зрэшты, ён і для самога сябе такі ж.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]