«У Крамлі прынялі пастанову аб тым, што беларускія вайскоўцы павінны ўдзельнічаць у вайне»

Кіеў рыхтуецца да адкрыцця паўночнага фронту.

Беларусь імкліва набліжаецца да пункту незвароту - непасрэднага ўдзелу яе вайскоўцаў у баявых дзеяннях супраць Украіны, піша Уладзімір Краўчанка, аглядальнік аддзела міжнароднай палітыкі ZN.UA.

Менск яшчэ 24 лютага стаў удзельнікам агрэсіі Расеі супраць нашай краіны, прадставіўшы сваю тэрыторыю для ракетных абстрэлаў украінскіх гарадоў, лагістычнай падтрымкі расейскага войска, рамонту пашкоджанай тэхнікі, лячэння параненых расейскіх вайсковых. З Беларусі ва Украіну пранікаюць расейскія дыверсійна-выведвальныя групы, а беларускія ўлады патураюць найму сваіх грамадзян расейскімі ПВК для забойства ўкраінцаў.

Але ў Крамлі, не здавольваючыся тым, што тэрыторыя Беларусі стала плацдармам у вайне супраць Украіны (як можна меркаваць з мноства прыкмет), прынялі пастанову аб тым, што беларускія вайскоўцы непасрэдна ўдзельнічаць у вайне. Гэта не азначае, што ўварванне адбудзецца ўжо заўтра: хаця ля нашай паўночнай мяжы знаходзяцца сем беларускіх батальёнаў, пакуль няма прыкметаў стварэння ўдарнай групоўкі і размяшчэння сістэмы кіравання войскамі. Аднак Пуцін зробіць усё, каб прымусіць Аляксандра Лукашэнку зрабіць гэты крок. Гэта толькі пытанне часу.

Дзве краіны з адным войскам

Хаця патэнцыял войска Беларусі і нязначны, не варта недаацэньваць негатыўныя наступствы для нашай краіны ад удзелу беларусаў у наступным этапе вайны, калі яны супольна з расейскімі падраздзяленнямі і пад кіраўніцтвам Генштаба РФ перасякуць мяжу Украіны. Некаторыя апытаныя намі экспэрты мяркуюць, што найбольш імаверна ўварванне адбудзецца, калі расейскія войскі пачнуць аперацыі на паўднёвым фронце, імкнучыся захапіць Мікалаеў і Адэсу.

Тэарэтычна Беларусь можа быць гатовая да ўварвання праз месяц. Адзін з магчымых сцэнараў, распісаных каардынатарам групы «Інфармацыйны супраціў» Кастусём Машаўцом, вы можаце прачытаць тут.

Такім чынам у Крамлі маюць намер дасягнуць шэрагу ваенных мэт без прыцягнення дадатковых мабілізацыйных рэсурсаў самой Расеі.

Па-першае, адцягнуць з усходу і поўдня баяздольныя ўкраінскія падраздзяленні і скаваць наш рэзерв, размешчаны на захадзе. Па-другое, перакрыць трасу Кіеў-Ковель-Ягадзін («Варшаўка») і такім чынам перарэзаць адзін з каналаў паставак з Захаду. Па-трэцяе, заняць Ровенскую АЭС, якая знаходзіцца за 60 км ад украіна-беларускай мяжы, і стварыць напярэдадні зімы сур'ёзную пагрозу ўкраінскай энэргасістэме. (Нагадаем, у канцы чэрвеня дырэктара РАЭС Паўла Паўлішына знялі з пасады. Мабыць, не самая ўдалая пастанова ўлады перад уварваннем з боку Беларусі.) Пры гэтым экспэрты сумняваюцца, што на гэты раз мэтай уварвання таксама будзе Кіеў.

У ліку палітычных мэт Крамля, па-першае, узмацненне міжнароднай ізаляцыі рэжыму Лукашэнкі і абмежаванне яго магчымасцяў нармалізаваць стасункі з астатнім светам. Звужаючы поле для манеўру Менска, Масква яшчэ больш прывязвае Беларусь да Расеі ў рамках Саюзнай дзяржавы, адцягваючы яе ад Захаду. Па-другое, наўпроставы ўдзел беларускіх вайскоўцаў ва ўварванні ва Украіну будзе дэманстраваць расейцам, што «адмысловая ваенная аперацыя» карыстаецца падтрымкай хаўруснікаў Расеі.

Для расейскага вайсковага камандавання таксама важныя і псіхалагічныя аспекты: ужо адны размовы аб уварванні беларусаў павінны пасеяць сярод украінцаў страх і паніку. Не дзіўна, што расейскія падраздзяленні ІПСА сталі разганяць ва ўкраінскім сегменце Facebook, Viber і Tik Tok інфармацыю аб «магчымым беларускім уварванні гэтай ноччу» са спасылкай на «паліцыю і чыгуначныя службы».

У апошнія тыдні беларускае вайсковае камандаванне праводзіць серыю вучэнняў, пад выглядам якіх ажыццяўляе мерапрыемствы па аператыўным і мабілізацыйным разгортванні сваіх войскаў, а таксама раскансервацыю вайсковай тэхнікі, якая змяшчаецца на базах і складах. Беларусы размяшчаюць комплексы радыёэлектроннай барацьбы ля нашай мяжы. Расейскія інструктары праводзяць навучанне беларускіх спецпадраздзяленняў. Украінскі Генштаб паведамляе аб забароне беларускім лекарам выязджаць за межы краіны.

На гэтым фоне Лукашэнка зрабіў шэраг ваяўнічых заяваў. Вінаваціў нашу краіну ў спробе абстраляць Беларусь. Пагражаў Захаду нанясеннем удараў па цэнтрах прыняцця пастаноў: «Не чапайце нас - і мы вас не кранем». Сцвярджаў, што Расея павінная быць гатовая да ўжывання ядзернай зброі. Запэўніваў, што ў вайне з Украінай «праўда сёння на баку брацкай Расеі». Заяўляў, што «наш удзел у спецаперацыі мною вызначаны даўно», бо ў Менска «самы цесны саюз» з Масквой; што «створаная ўжо даўно ў саюзе Беларусі і Расеі адзіная групоўка ўзброеных сіл. Фактычна адзінае войска».

Безумоўна, гэтыя мэсэджы выклікаюць трывогу. Але калі Лукашэнка кажа, што «мы былі і будзем разам з брацкай Расеяй», гэтыя словы не азначаюць, што самаабвешчаны прэзідэнт Беларусі гарыць жаданнем паўдзельнічаць у баявых дзеяннях на баку хаўрусніка. Наадварот, ён спрабуе ўтрымацца на краі прорвы, бо разумее ўсе рызыкі ад гэтай пастановы асабіста для сябе і свайго рэжыму.

Рызыкі для рэжыму Лукашэнкі

У даследаванні нямецкага Фонду Эберта «Беларускі трэкер перамен», робіцца выснова, што санкцыі Захаду і страта ўкраінскага рынку ўвялі эканоміку Беларусі ў рэцэсію. Паводле прагнозаў незалежных эканамістаў, страты ВУП Беларусі сёлета складуць блізу 10%. Калі адбываецца падзенне ўзроўню жыцця - гэта адбіваецца на рэйтынгу ўлады і стабільнасці рэжыму, які змог выстаяць пасля антыўрадавых выступаў у 2020 годзе, правёўшы жорсткія рэпрэсіі.

Але рызыкі для рэжыму Лукашэнкі яшчэ больш вырастуць, калі самаабвешчаны прэзідэнт будзе вымушаны прыняць пастанову аб непасрэдным удзеле беларускіх вайскоўцаў ва ўварванні ва Украіну.

Па-першае, гэта прывядзе да ўзмацнення санкцыйнага рэжыму супраць Беларусі і прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі.

Па-другое, санкцыі зробяць яшчэ горшай эканамічную сітуацыю ў краіне, а улічваючы, што ўдзел у ваенных дзеяннях патрабуе буйных фінансавых выдаткаў, рэжым апынецца ў яшчэ большай фінансавай залежнасці ад Крамля. Пры гэтым Масква не зможа кампенсаваць Беларусі ўсе яе эканамічныя страты, нават нягледзячы на звышпрыбытак, атрыманы ад паставак энэрганосьбітаў у Еўропу. Бо ўжо ў сярэднетэрміновай перспектыве расейскую эканоміку чакаюць цяжкія часы.

Па-трэцяе, хаця значная частка беларусаў і падтрымлівае дзеянні Расеі ва Украіне, беларускае грамадства і беларускія вайскоўцы абсалютна супраць непасрэднага ўдзелу Беларусі ў вайне з Украінай. Сказанае не азначае, што жаўнеры і афіцэры не выканаюць загад Лукашэнкі. Але бачачы, што адбываецца ва Украіне з расейскім войскам, многія сілавікі супраціўляюцца ўдзелу Беларусі ў баявых дзеяннях. А некаторыя беларускія вайскоўцы пераходзяць на наш бок.

Па-чацвёртае, па меры росту колькасці «двухсотых» і «трохсотых», у беларускім грамадстве будзе расці і незадаволенасць рэжымам, што можа выліцца ў вулічныя пратэсты.

Усе гэтыя фактары азначаюць паслабленне ўлады Лукашэнкі. І ён гэта цудоўна разумее.

Таму ў Лукашэнкі жорсткая мілітарысцкая рыторыка, дзе прысутнічаюць заявы аб ядзерным удары, але ў той жа час бачныя жэсты «добрай волі» ў бок Захаду. Ён усяляк дэманструе: з ім трэба размаўляць, а не дэманізаваць яго. Нагадаем, што ў красавіку міністр замежных спраў Уладзімір Макей накіраваў еўрапейскім калегам ліст з прапановай аднавіць дыялог. А на мінулым тыдні Лукашэнка на часовай аснове ўвёў бязвізавы рэжым для жыхароў Польшчы і краінаў Балтыі.

Але прасторы для балансавання ў Лукашэнкі становіцца ўсё менш і менш: улічваючы няздольнасць рэжыму да ўнутранай трансфармацыі, Захад не рэагуе на пададзеныя з Менска сігналы, у той час як Масква ўзмацняе на яго ціск. Улічваючы засілле агентаў Патрушава і Бортнікава ў беларускім КДБ, не здзіўляе асцярога Лукашэнкі, што Пуцін арганізуе палацавы пераварот, і ён пазбавіцца ўлады, грошай і жыцця. А галоўнае - не зразумела, што будзе з яго малодшанькім, Міколкам.

Фортачка для Лукашэнкі

Для Пуціна вельмі важна, каб пастанову аб непасрэдным удзеле беларускіх вайскоўцаў ва ўварванні ва Украіну прыняў легітымны, з яго пункту гледжання, прэзідэнт Беларусі Лукашэнка. Але падыгрываючы Пуціну ў ягоных імперскіх амбіцыях і робячы грозныя заявы на адрас нашай краіны, Лукашэнка адначасова кажа, што не імкнецца ваяваць ва Украіне. Як Пуцін даб'ецца ад самаабвешчанага прэзідэнта прыняцця радыкальнай пастановы, улічваючы бесперапынную эквілібрыстыку апошняга?

Casus belli можа быць усякі: расейскія спецслужбы па-майстэрску арганізуюць правакацыі. Паводле інфармацыі ГУР МО Украіны, расейскае ГУ ГШ УС РФ плануе серыю артылерыйскіх і ракетных удараў па Мазырскім НПЗ, аб'ектах цывільнай інфраструктуры і жылых масівах. Пры абстрэле дадаткова адбудуцца падрывы жылых дамоў, лякарняў і школ, для чаго ў Мазыр пад выглядам цывільных прыбылі расейскія дыверсійныя групы.

Пры гэтым Крэмль пакуль не зацікаўлены ў зняцці Лукашэнкі, бо спроба палацавага перавароту нясе сур'ёзныя рызыкі: самаабвешчаны прэзідэнт - ключавая фігура рэжыму, і яго ліквідацыя можа прывесці да непрадказальных наступстваў. Але непасрэднае ўступленне Беларусі ў расейска-ўкраінскую вайну канчаткова нівеліруе яе суб'ектнасць. Пуцін ужо заяўляе, што палітычны і санкцыйны ціск Захаду падштурхоўвае Расею і Беларусь «да таго, каб паскорыць аб'яднальныя працэсы».

Але Пуцін не будзе цырымоніцца, дамагаючыся ад Лукашэнкі патрэбнай пастановы. Напрыклад, праз шантаж жыццём Міколкі. Украінскі вайсковы экспэрт Алег Жданаў нават дапускае, што гаспадар Крамля можа забіць Лукашэнку, калі той не ўступіць у вайну супраць Украіны. На думку Жданава, калі Лукашэнку ўдасца не ўвязацца ў вайну, гэта «будзе сапраўдным ударам у спіну Расеі», бо ў РФ вельмі разлічваюць на беларускае войска ў плане ваеннага супрацьстаяння з УСУ.

Не ў інтарэсах Украіны ні непасрэднае ўступленне Беларусі ў расейска-ўкраінскую вайну, ні яе ўзмоцненая інкарпарацыя ў склад Расеі. Таму ўкраінскае кіраўніцтва і не прымае пастановы аб нанясенні ракетных і авіяўдараў па беларускіх аэрадромах, дзе размяшчаюцца расейскія самалёты, каб не дапамагчы Пуціну і самім не арганізаваць casus belli.

Але пастанову аб тым, ці рабіць крокі насустрач палітыку, які не раз дэманстраваў сваю залежнасць ад Пуціна, павінны прыняць у Вашынгтоне, Брусэлі, Лондане, Парыжы, Берліне, Варшаве, Вільні… Менавіта Захад павінен вызначаць, ці кінуць чарговым разам выратавальнае кола Лукашэнку і гарантаваць яму і яго сыну спакойнае жыццё ў Кітаі, ці дазволіць яму ўзмацніць войскі Пуціна ва Украіне.

У сілу спецыфікі сітуацыі сёння рэжым Лукашэнкі не можа прапанаваць заходнім сталіцам саступак, якіх там чакаюць. Але пакуль няма ніякіх перадумоў, што да ўлады ў Беларусі прыйдзе дэмакратычны ўрад, магчыма, ключавыя заходнія гульцы павінны змяніць сваю цяперашнюю палітыку ў дачыненні да Менска і адчыніць акно для беларускага грамадства і фортку — для Лукашэнкі. Інакш Пуцін даб'ецца сваёй стратэгічнай мэты ў Беларусі і тактычнай - ва Украіне.