Праз хуткі рост коштаў беларусы могуць выправіцца па аўтамабілі ў Еўропу

На айчынным аўтарынку склалася ўнікальная сітуацыя.

Хуткі рост коштаў аўтамабіляў, зніжэнне іх продажаў сур'ёзна ўплываюць на аўтарынак Беларусі. Як сітуацыя можа развівацца далей? Будучыню беларускага аўтарынку газета "Беларусы і рынак" абмеркавала з Сяргеем Міхневічам, генеральным дырэктарам кампаніі "Актыўлізінг", які да мінулага года больш за дзесяць гадоў узначальваў Беларускую аўтамабільную асацыяцыю.

– Сяргей Яўгенавіч, ці няма ў вас адчування, што будучыня нашага аўтамабільнага рынку будзе зусім не такой, як у мінулым?

– На мой погляд, мы знаходзімся на пераломе эпох, умовы працы на рынку істотна мяняюцца, кошты новых аўтамабіляў у краінах ЕЗ істотна ніжэйшыя, чым у Беларусі і Расеі. Таму ёсць непакой, што рост продажу новых аўтамабіляў у афіцыйных дылераў, які назіраўся ў Беларусі да 2019 года ўключна, трансфармуецца ў сталую адмоўную дынаміку. Дарэчы, сёлета продажы ў аўтадылераў ізноў знізіліся.

Такое адчуванне, што мы цяпер выходзім на чарговую спіраль у гісторыі, калі фізічным асобам значна цікавей увозіць аўтамабілі самастойна, чым набываць іх у афіцыйных дылераў. Пасля таго як дзяржава ўсведамляе, што такі трэнд вынікуе скарачэнне падатковых паступленняў, мусіць, яна зноў задумаецца над тым, каб стымуляваць рост продажаў праз дылераў.

– У 2022 годзе на фоне санкцый у Расеі і Беларусі ўзніклі цяжкасці з вытворчасцю і зборкай аўтамабіляў, і даводзіцца вызначаць, якія аўтамабілі можна будзе выпускаць ва ўмовах новай рэальнасці. Мы прыйдзем да таго, што на аўтарынку стануць дамінаваць аўтамабілі, якія Беларусь і Расея змогуць вырабляць ва ўмовах санкцыяў (напрыклад, Geely, Lada, Масквіч)?

– Сапраўды, у 2022 годзе адбылося істотнае звужэнне выбару новых аўтамабіляў таму, што на фоне санкцый, дэфіцыту камплектавальнікаў і турбулентнасці на валютным рынку яны рэзка падаражэлі. Таму для пачатку дай Бог, каб у гэтых умовах хоць нехта прадаваў аўтамабілі з гарантыяй і поўным сэрвісным абслугоўваннем.

– Сем гадоў таму самымі папулярнымі брэндамі на аўтарынку Беларусі былі Volkswagen, Renault, Nissan, Skoda. Прычым карысталіся папулярнасцю не толькі аўтамабілі расейскай, але і еўрапейскай зборкі. Ці будуць паступаць у Беларусь аўтамабілі з заходніх краінаў?

– Адказ на гэтае пытанне залежыць ад таго, як будуць працаваць заходнія санкцыі ў дачыненні да Расеі і Беларусі. Бо шэраг замежных брэндаў пакінуў Расею, але застаўся ў нашай краіне. З іншага боку, вядуцца размовы пра нейкія новыя санкцыі. Таму тут пытанне не столькі ў эканамічнай плоскасці, колькі ў палітычнай.

– Будучыня аўтарынку Беларусі залежыць не толькі ад знешніх, але і ад унутраных чыннікаў, а менавіта, ці будуць у краіне развівацца інструменты стымулявання продажаў аўтамабіляў, адным з якіх з'яўляецца лізінг. Як ідуць справы на рынку аўталізінгу?

– На нашым аўтарынку прыкладна палова аўтамабіляў набываецца за кошт уласных сродкаў грамадзянаў, іншая палова – шляхам прываблівання розных фінансавых інструментаў, якія дазваляюць расцягнуць плацяжы за аўтамабіль на доўгі тэрмін. Да 2020 года пакупнікі, якія не маглі адразу разлічыцца за аўтамабіль, у большасці выпадкаў карысталіся крэдытам, а прыкладна трэць з іх выбіралі лізінг.

На фоне значнага росту ставак у крэдытах у 2020–2021 гадах і ўзмацнення жорсткасці іх выдачы продаж легкавых аўтамабіляў у крэдыт рэзка скараціўся. Але пры гэтым набыццё аўтамабіля ў лізінг летась стала значна больш папулярным.

Рэч у тым, што ў 2021 годзе на фоне высокіх ставак у крэдытах лізінгавыя кампаніі здолелі прапанаваць больш камфортныя ўмовы набыцця аўтамабіляў: знізілі аванс, не патрабавалі даведку аб прыбытках, за кошт павелічэння тэрміну лізінгу зменшылі штомесячныя плацяжы.

У выніку і ў 2021 годзе, і ў гэтым пакупнікі, якія не валодаюць уласнымі сродкамі, часцей пры набыцці аўтамабіля выбіраюць лізінг, а не крэдыт.

– Што адбываецца з коштамі на рынку аўтамабіляў з прабегам і як сітуацыя там карэлюе з дынамікай коштаў на рынку новых аўтамабіляў?

– Мы сапраўды рэгулярна і глыбока вывучаем сітуацыю на рынку аўтамабіляў з прабегам. Летась на фоне сусветнага дэфіцыту камплектавальнікаў (чыпаў) кошты легкавых аўтамабіляў, якія былі ў выкарыстанні, выраслі на 15–20%. Паколькі плацежаздольны попыт насельніцтва ў параўнанні з 2021 годам не вырас, многія прадаўцы аўтамабіляў з прабегам у 2022 годзе не наважваюцца зноў паднімаць кошты, нягледзячы на іх рост на рынку новых аўтамабіляў.

– Якія ў вас чаканні ў частцы дынамікі коштаў на рынку новых аўтамабіляў?

– Блізу 85% новых аўтамабіляў нашы аўтадылеры ўвозілі з Расеі. Калі расейскія вытворцы сутыкнуліся з дэфіцытам камплектавальнікаў, яны ў лютым прыкладна на 20% паднялі кошты, што адбілася і на беларускім рынку.

Акрамя таго, росту коштаў спрыяе той факт, што курс расейскага рубля ўмацаваўся да беларускага прыблізна на 30 адсоткаў. Датуль, пакуль сітуацыя з курсамі не зменіцца, чакаць істотнага зніжэння коштаў на шматлікія аўтамабілі наўрад ці варта.

– Як, на ваш погляд, на гэтую сітуацыю будуць рэагаваць фізічныя асобы – патэнцыйныя пакупнікі аўтамабіляў?

– Цяпер попыт на дарагія аўтамабілі, будзь то новыя ці з прабегам, вельмі абмежаваны, бо колькасць людзей з добрым прыбыткам у Беларусі невялікая. На ўнутраным рынку будзе назірацца попыт у асноўным на бюджэтныя аўтамабілі, кошт якіх не перавышае 15–18 тысячаў даляраў у эквіваленце, гэта значыць людзі будуць ездзіць на тым, што змогуць сабе дазволіць.

У той самы час, магчыма, можа развівацца іншы трэнд. Як я сказаў у самым пачатку, кошты аўтамабіляў у Еўропе ніжэйшыя, чым у Беларусі. Калі на ўнутраным рынку не будзе ні дастатковага выбару аўтамабіляў, ні прымальных коштаў, беларусы з высокай верагоднасцю будуць ездзіць па аўтамабілі ў Еўропу.