Час дзекабрыстаў

Палітвязні падтрымліваюць нас нават з-за кратаў.

Снежань - самы змрочны час у турме. Адсутнасць свабоды (не метафізічнай, а самай простай - права ісці налева або направа) плюс светлавы дзень памерам з дзірку ад абаранка і ўспаміны пра горад за тоўстымі сценамі, які проста цяпер упрыгожваюць гірляндамі і ліхтарыкамі, пра вуліцы, па якіх суайчыннікі цягнуць ялінкі, пра пад'езды, у якіх запахла мандарынамі і ігліцай, пра сваё нядаўняе жыццў ў адным з гэтых пад'ездаў - усё гэта робіць жыццё невыносным і тужлівым.

Гэтымі днямі чакае этапу ў гомельскую калонію Алена Лазарчык. Магчыма, навагоднюю ноч яна правядзе ў сталыпінскім вагоне. Яе васьмігадовы тэрмін Вярхоўны суд пакінуў у дзеянні, і гэта была тая дзіўная сітуацыя, калі сваякі выдыхнулі амаль з палёгкай, таму што абвінавачанне абскардзіла прысуд гэтак жа, як і абарона, толькі патрабавала дадаць да тэрміна яшчэ адзін год. Калі прысуд увайшоў у дзеянне, дачка Алены Марына адразу атрымала дазвол на спатканне і ірванула ў Магілёў, але ў СІЗА не патрапіла (яшчэ адна дзіўная асаблівасць беларускага катавальнага мастацтва: адправіць жыхара аднаго горада ў СІЗА іншага горада, каб сваякам давялося цягаць перадачы за 200- 300 кіламетраў): Алена знаходзілася ў карцары. Потым, калі Лазарчык выйшла з карцкра, а Марына зноў прыехала ў Магілёў, яны ўсё ж сустрэліся. Дык вось, Алена ні разу ні на што не пажалілася - нават на невыносныя ўмовы ў карцкры. Толькі ўсміхалася і казала «ды ўсё ў мяне нармальна».

Алена Лазарчык - з тых, хто будзе пад катаваннем рагатаць і крычаць «а мне не балюча!». У СІЗА яна трымае ў тонусе і ў добрым настроі ўсіх насельнікаў камеры (дарэчы, прапорцыя там паказальныя: шэсць з васьмі - палітычныя). І перарабляе вядомыя песні на надзённы лад. Нават вясёлую «мянушку» зарабіла - Перадзелкіна. А як яшчэ, калі з яе лёгкай рукі турма ціхенька напявае на матыў знакамітага «Чорнага ката» Савульскага: «Только песня совсем не о том, как не ладили люди с ментом», - і ў такім духу ўвесь тэкст. Алена падтрымлівае ўсю камеру і заадно - сваіх блізкіх, расказваючы ім у лістах і на спатканні, што ўсё ў яе нармальна, нават умовы ў карцары былі цалкам прыстойныя.

А Паліна Шарэнда-Панасюк зараз сядзіць у ПКТ. І будзе там сядзець да лета. Яе адправілі туды на паўгода. А калі Паліну толькі прывезлі пасля другога суда і прысуду ў ПК №24 у Зарэччы, яна ў каранціне і некалькі гадзін не правяла: за ёй адразу прыйшлі і павялі ў штрафны ізалятар - на 40 дзён. Нядаўна спадарыня, якая вызвалілася з той калоніі, расказвала, як у штрафным ізалятары да Паліны праз некаторы час прыйшла начальніца атрада - пазнаёміцца і пагаварыць. Дык вось, Паліна проста адмовілася з ёй размаўляць. Сказала: «Вы мне не начальніца, я да вас на працу не паступала». Вымавіла гэта тонам герцагіні, з такім жа паваротам галавы. Яна сапраўды і ў ледзяной камеры штрафнога ізалятару, пазбаўленая там цёплага адзення, кніг, лістоў, нават паперы з алоўкам, ні на секунду не спыняе барацьбы за ўласную годнасць і права пагарджаць імі – тымі, хто выконвае загады і здзекуецца з палітвязняў. І перамагае. Кожны лішні дзень, праведзены ў штрафным ізалятары, кожны месяц у ПКТ, кожнае пазбаўленне перадачы або званка - гэта камяні ў пастаменце яе перамогі.

Я, уласна, пішу пра гэта не для таго, каб мы з вамі, якія засталіся на волі, адчулі віну перад палітвязнямі: маўляў, яны там пакутуюць, а мы ялінкі купляем і шкляныя шары на іх вешаем. Не, вядома, я не пра тое. Проста відавочна, што мы мусім падтрымліваць нашых герояў, а атрымліваецца, што яны падтрымліваюць нас. Сваёй сілай, сваёй няўстойлівай годнасцю, сваёй жыццеўстойлівасцю. І нават не толькі гэтым - яны шлюць на волю свае вершы і смешныя малюнкі, складаюць казкі і песні, перадаюць нам з любой нагодай прывітанні і запэўненні ў тым, што ў іх усё ў парадку. Яны імкнуцца нас берагчы, як быццам гэта мы ў турме, а яны на волі. Магчыма, яны маюць рацыю.

У палітвязняў не будзе ні ялінкі, ні падарункаў у фользе, ні звону куфляў пад бой гадзіннікаў. Але хаця б загаціць іх віншавальнымі паштоўкамі пад сілу кожнаму з нас. Каб іх, гэтых паштовак, было шмат, з розных гарадоў і вёсак, ад незнаёмых людзей, з пажаданнямі шчаслівага года. Паверце, тамака гэта каштоўней, чым кожная скрынка ў фользе і скрыня «Удавы Кліко». А скрыня дачакаецца свайго дня, нікуды не падзенецца.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]