Навукоўцы расказалі, што прымушае рыб міграваць

Амерыканскія даследчыкі прааналізавалі паводзіны рыб ля рыфаў уздоўж пратокі Санта-Барбара ў Каліфорніі.

Навукоўцы выявілі, што з цягам часу іх зона пасялення зрушваецца ўверх, бліжэй да паверхні вады. Прычына, магчыма, у меншай колькасці кіслароду ў адзінцы аб'ёму вады. Праўда, чаму мясцовыя воды збяднелыя на кісларод, пакуль не зразумела, піша Naked science.

Даследнікі адзначаюць, што зніжэнне змяшчэння кіслароду ў вадзе - агульная тэндэнцыя ў Сусветным акіяне. У сувязі з гэтым яны асцерагаюцца звужэння экалагічных ніш, даступных сучасным рыбам. Адпаведны артыкул апублікаваны ў Global Change Biology.

Хоць у навукоўцаў няма поўнага ўяўлення пра змяшчэнне кіслароду ва ўсіх участках акіяна, у апошнія гады вымярэнні ў многіх раёнах паказваюць, што колькасць растворанага ў вадзе кіслароду зніжаецца адразу ў многіх месцах. Прычыны гэтага да канца не вызначаныя. Закон Генры кажа, што ў больш цёплай вадзе можа быць растворана ўсё менш газаў, - і гэта магло б растлумачыць тое, што адбываецца. Аднак у цэлым шэрагу выпадкаў змяшчэнне кіслароду ў вадзе зніжаецца нават тады, калі павышэння тэмпературы ў гэтай частцы акіяна не назіраецца. Адзін з такіх раёнаў - выспы Чанел, насупраць затокі Санта-Барбара.

Даследнікі з ЗША абагульнілі вынікі назіранняў за рыбамі ў гэтым раёне ў 1995-2009 гадах. Іх правялі ў трох абмежаваных зонах: на глыбіні 50, 150 і 300 метраў. Цягам гэтага перыяду з амаль шасці дзясяткаў відаў рыб 19 сталі сустракацца на прыкметна меншай глыбіні, чым раней, а чатыры, наадварот, «спусціліся» ў глыбіні. Сярэдняя хуткасць зрушэння тыповых глыбінь для рыб гэтых 23 відаў склала 8,7 метра за дзясяцігоддзе (улічваючы як міграцыі ўверх, так і на глыбіню). Міграцыя большасці рыб бліжэй да паверхні, мяркуюць навукоўцы, выкліканая тым, што там больш кіслароду - бо ён у асноўным трапляе ў марскую ваду з атмасфернага паветра.

Аўтары адзначаюць, што ў іншых пунктах планеты, дзе паверхня акіяна награваецца, многія рыбы сыходзяць крыху глыбей, каб існаваць у аптымальным для іх дыяпазоне тэмператур. Мяркуецца, што глабальнае пацяпленне неўзабаве зробіць асноўную частку Сусветнага акіяна даволі хутка больш цёплай. У такіх умовах рыбы будуць заціснутыя паміж «молатам» (усё большай тэмпературай, якая патрабуе сысці на глыбіню) і «кавадлам» (дэфіцытам кіслароду на глыбіні). Гэта будзе азначаць змяншэнне даступнай ім прасторы, зніжэнне колькасці рыбы і праблемы для рыбнай лоўлі.

У той жа час вынікі новага даследавання варта трактаваць з асцярогай. Справа ў тым, што рэальныя прычыны дэфіцыту кіслароду часцяком не цалкам зразумелыя. Напрыклад, у працы паказана, што тэмпература і салёнасць марскіх вод ля выспаў Чанел за ахоплены перыяд практычна не змянілася, а змяшчэнне кіслароду прыкметна ўпала.

Нават у дачыненні да сітуацыі ў Сусветным акіяне цалкам і яго рэакцыі на глабальнае пацяпленне ёсць мноства цёмных месцаў. Напрыклад, навукоўцы разлютавана спрачаюцца, ці вядзе пацяпленне да зніжэння біямасы фітапланктону - асновы харчовых пірамід мораў - ці, наадварот, да яе росту. Спробы палічыць біямасу наўпрост у моры вельмі складаныя. Традыцыйны метад - па колеры вады, калі больш зеленаватыя раёны бачаць як больш насычаныя фітапланктонам - мае недахопы, бо ў тропіках фітапланктону даступна куды больш святла, таму ён выпрацоўвае куды менш хларафілу на адзінку масы.

Асобныя даследчыкі адзначаюць, што прычынай скарачэння колькасці кіслароду ў вадзе мораў можа быць акурат той самы рост біямасы. Звычайна біямаса марскіх істот жорстка абмежаваная тым, што мікраэлементы мёртвага планктону тонуць пасля смерці разам з гаспадаром. Трапляючы на марское дно, яны не вяртаюцца ў біялагічны кругазварот ад мільёнаў да соцень мільёнаў гадоў, тым самым пакідаючы наступныя пакаленні планктону ў збедненым асяроддзі. Пры росце тэмператур значная частка біямасы мёртвага планктону можа быць раскладзеная суседнімі арганізмамі яшчэ да таго, як нядаўна загінулыя патонуць. Гэта павышае даступнасць мікраэлементаў для новага планктону - менавіта таму некаторыя працы прадказваюць рост марской біямасы да 2100 года нават у тропіках, не кажучы ўжо пра высокія шыроты.

Аднак такія працэсы, як раскладанне біямасы, якая расце, азначаюць патрэбу марскіх арганізмаў у кіслародзе. Гэта можа прывесці да зніжэння яго змяшчэння нават там, дзе тэмпературы вады пакуль не растуць, як ля выспаў Чанел.

Праўда, застаецца незразумелым, ці пагражае такая сітуацыя рыбам на практыцы, у глабальным маштабе. Па-першае, рост біямасы планктону павышае колькасць даступнай рыбам ежы. Па-другое, яшчэ тры мільёны гадоў таму, у міяцэне, свет быў значна цяплейшы за сённяшні. Аднак няма ніякіх сведчанняў таго, што разнастайнасць відаў рыб тады была ніжэйшай. Магчыма, гэта звязанае і з большай даступнасцю планктону ў тую больш цёплую эпоху, бо менавіта планктон - асноўная частка харчавання рыб.