28 сакавiка 2024, Чацвер, 17:28
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Загадкі ВКЛ: як вялікі князь быў манахам і ваяром адначасова

Загадкі ВКЛ: як вялікі князь быў манахам і ваяром адначасова
ФОТА: LITVIN.PL

Чаму сын Міндоўга пачаў праўленне з пілігрымкі на Афон.

Тытул князя ў неспакойным 13-м стагоддзі прыносіў не столькі гонару, і беспярэчнай улады, колькі рызыкі, клопату, варожасці. Каб выжыць і адолець ворагаў, князь павінен быў забіваць. Кроў за кроў, вока за вока. Без праліцця крыві не ўтрымаць пасаду, піша litvin.pl.

Сын князя Міндоўга Войшалк (1223 - 1267) зразумеў гэта, калі стаў панаваць у Наваградку з волі свайго бацькі. Але кіраванне маладога князя доўжылася нядоўга. Надзей мясцовай арыстакратыі на моцную руку Войшалк не апраўдаў. Ён завёў сяброўства з князямі Галіцкай Русі. Прычым сяброўства было замацаванае шлюбам князя Шварна Данілавіча Галіцкага і сястры Войшалка. Няўдалы наваградскі князь наважыў прысвяціць сябе Госпаду ў Паланінскім манастыры на Валыні.

ФОТА: LITVIN.PL

Міндоўг пасылаў да сына сваіх прадстаўнікоў, якія спрабавалі адгаварыць маладога князя ад імкнення да манаскай ласкі ў імя выканання абавязкаў, годных высокаму званню сына вялікага князя Літвы. Войшалк пайшоў насуперак волі бацькі і не адмовіўся ад абранага шляху.

Вабіла яго ў манастыр мудрасць старца Рыгора Паланінскага (памёр пасля 1268). Гісторыкі не ўстанавілі дакладна месца, дзе прыняў пострыг Войшалк. Кажуць, што манастыр размяшчаўся ў Карпацкіх гарах. Галічане называлі паланінай месца без лесу, прыдатнае для пасьбы жывёлы.

Старац блаславіў высакароднага паслушніка. Так стаў Войшалк манахам Лаўрышам. Дні праводзіў у апантанай малітве і імкнуўся да вышэйшай мудрасці. Правёў Лаўрыш тры гады пад духоўным настаўніцтвам старца Рыгора Святагорскага. У 1256 годзе венцаносны манах блаславіў Рыгора на паломніцтва да святой гары Афон. Такое падарожжа абяцала з паданняў таго часу прасвятленне і ласку нябёсаў. Пра Афон і яго праведнікаў Войшалк шмат чуў яшчэ падчас свайго княжання ў Наваградку. Так што да рызыкоўных крокаў ён быў гатовы даўно.

Шлях да святыні праходзіў праз землі, дзе ішлі баявыя дзеянні смуты, якая разгарэлася праз абранне на царскі трон Канстанціна Першага Балгарскага, сына баярына Ціха са Скоп'я. Вось чаму манах Войшалк-Лаўрыш надумаў вярнуцца на радзіму. На Навагрудчыне ён сабраў манахаў і стварыў Лаўрышаўскі манастыр ля Нёмана.

Але аддавацца мірным малітвам і духоўнай працы давялося нядоўга. На наступны год пасля заснавання новай мясціны наляцелі пад Наваградак татары цемніка Бурундая і разам з імі дружыны галічан. Войшалку не заставалася нічога іншага, як змагацца. Ён знайшоў дапамогу ў свайго стрыечнага брата князя Таўцівіла, які даў войскі для разгрому Рамана Галіцкага. Нязгода скончылася поспехам на карысць Войшалка. Ён зноў стаў кіраваць Наваградкам.

Міндоўг і Таўцівіл сталі ахвярамі змовы, на чале якой стаяў Трайнат. Калі Войшалк даведаўся аб гібелі бацькі і стрыечнага брата ад рук бунтаўшчыкоў, ён бег да Пінска, дзе сабраў дастаткова войскаў для паходу на Наваградак. У 1264 годзе пасля крывавых сечаў каторым разам Войшалк вярнуў сабе дадзены бацькам надзел.

Тры гады княжання зноў прымусілі сына Міндоўга задумацца аб сутнасці быцця, аб прызначэнні чалавека. Застаючыся на троне здабытага Навагрудскага княства, Войшалк не забываў аб сваім манаскім сане. Ён насіў клабук паверх княжацкага адзення. Прыняцце ўлады над зямлёй уважаў за часовы захад, выкліканы неабходнасцю абароны роднага надзелу. Хроніка Мацея Стрыйкоўскага згадвае пра тое, што князь даў зарок Богу вярнуцца ў манастыр праз тры гады княжання. Так ён і зрабіў, аддаўшы па сканчэнні тэрміну прастол свайму паплечніку і памочніку галіцкаму князю Шварну (Свараміру) Данілавічу

ФОТА: LITVIN.PL

Чарговым разам ён вызначае адысці ад зямных клопатаў і знайсці душэўны спакой у манастыры. Так ён зноў апынуўся ў манастыры на Валыні, ва Уграўску. Доўга быць манахам яму было не наканавана. Свет варожасці і барацьбы за ўладу заспеў яго вясной 1267 года. Князь Васілька Рамановіч запрасіў Войшалка-Лаўрыша на свой баль у горад Уладзімір-Валынскі. Пасля балю Лаўрыш вярнуўся ў манастыр святога архангела Міхаіла. Туды ж уначы ўварваліся воіны брата Шварна - князя Льва Данілавіча Галіцкага, які марыў стаць князем у Наваградскай зямлі і ва ўсёй Літве. Нападнікі засяклі мячамі Войшалка, заспеўшы яго знянацку.

Чаму манах не адвёў своечасова ад сябе небяспеку і не змог абараніць сябе ад змоўшчыкаў? Магчыма, адбілася стомленасць ад бясконцых паходаў і крывавых баёў, у якіх прайшло жыццё Войшалка. Ён проста аддаў сябе на волю Божую і не стаў перашкаджаць лёсу.

ФОТА: LITVIN.PL

Гібель князя-манаха, як сведчаць летапісы, народ гаротна аплакваў. Князі-літвіны доўга помсцілі забойцу, здзяйсняючы дзёрзкія набегі на ўладанні князя Льва. Гісторык Д. Агіцкі адзначаў, што падступнае забойства прычыніла вялікую шкоду справе аб'яднання ўладанняў літвінаў і Галіцкай Русі. У канчатковым выніку ад гібелі Войшалка мелі выгоду толькі ворагі Вялікага княства Літоўскага.

Напісаць каментар

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках