Аналітык: расце колькасць тых, хто мяркуе, што жыць стала горш і даражэй

Інфляцыя выпярэджвае прагнозы.

Са звестак Нацыянальнага статыстычнага камітэта, у жніўні спажывецкія цэны ў Беларусі выраслі на 0,2% у параўнанні з ліпенем. А інфляцыя ў гадавым вымярэнні склала 9,8% (менавіта так змяніліся цэны ў жніўні 2021 года ў параўнанні са жніўнем 2020 года).

Чаго чакаць да канца года і ці маюць сэнс у цяперашніх умовах доўгатэрміновыя прагнозы, пацікавіўся «Філін» у старшага аналітыка «Альпары Еўразія» Вадзіма Ёсуба.

- Варта звярнуць увагу на інфляцыю ў месячным вылічэнні: у параўнанні з ліпенем у жніўні цэны выраслі на 0,2%. Здавалася б, гэта зусім няшмат. Але тут мае вялікае значэнне сезоннасць, бо ў папярэднія гады цэны ў жніўні наогул зніжаліся, была месячная дэфляцыя.

Таму нават невялікі рост за месяц нельга запісаць у якасці дасягнення. І увогуле, запаволілася інфляцыя ці не запаволілася, гэта гледзячы ў чым мераць - у сланах ці ў папугаях.

Зрэшты, дзеля справядлівасці трэба адзначыць, што скачок інфляцыі назіраецца ва ўсім свеце. У Расеі інфляцыя вышэйшая, чым была ў папярэднія гады, у ЗША інфляцыя зашкаліла за 5%, што з амерыканскіх мерак вельмі шмат.

У свеце расце попыт на сыравіну пасля выхаду большай часткі сусветнай эканомікі з абмежаванняў, звязаных з Ковідам, растуць цэны на сельскагаспадарчыя тавары. Таму збольшага рост коштаў у Беларусі можна растлумачыць імпартам інфляцыі, гэта значыць інфляцыяй на знешніх рынках, а збольшага, вядома, праблемы ўнутраныя, - сказаў Ёсуб.

Еўразійскі банк развіцця прадугледжвае захаванне гадавой інфляцыі ў Беларусі на цяперашнім узроўні, спецыялісты МВФ чакаюць да канца года звыш 8%, а з афіцыйных прагнозных параметраў гэтая лічба не павінна была перавысіць 5%. Чаму такая разбежка і чые прагнозы бліжэйшыя да рэальнасці?

- Пачнём з афіцыйнага прагнозу, паколькі гэтая гісторыя з году ў год паўтараецца. Параметры сацыяльна-эканамічнага развіцця зацвярджаюцца ўказам Лукашэнкі ў канцы папярэдняга года і іх не прынята пераглядаць, проста няма механізму для таго, каб узяць і памяняць афіцыйныя паказчыкі. Пры гэтым, акрамя гэтых зацверджаных паказчыкаў, якія не пераглядаюцца, бо гэтага не робіцца ніколі, ёсць бачанне Нацбанка. І Нацбанк называў лічбы блізу 8%.

Яшчэ нядаўна, сапраўды, можна было б чакаць запаволення інфляцыі з цяперашніх амаль 10% у гадавым вылічэнні да 9%, можа быць, нават да 8% да канца года. Але зараз з'явілася інфармацыя, што ў нас дастаткова дрэнная сітуацыя з ураджаем у гэтым годзе. Гэта значыць, што рост кошту збожжавых, як і на кармавых культур, хутчэй за ўсё, не замарудзіцца. А гэта, у сваю чаргу, адаб'ецца на цэнах мяса, малака і гэтак далей.

З улікам усіх гэтых чыннікаў мне здаецца найбольш імаверным прагноз, што да канца года інфляцыя ў гадавым вымярэнні застанецца на цяперашнім узроўні ці крыху ніжэй, але наўрад ці апусціцца меней за 9,5%, - мяркуе Ёсуб.

Самі беларусы, дарэчы, глядзяць у найбліжэйшую эканамічную будучыню яшчэ больш песімістычна. Так, раз на квартал Нацбанк публікуе які адчуваецца і чаканы самімі беларусамі ўзровень інфляцыі.

Вынікі чарговага, вераснёўскага апытання насельніцтва будуць апублікаваныя толькі ў кастрычніку, але калі параўнаць звесткі папярэдніх апытанняў, за сакавік і чэрвень, то расце колькасць тых, хто мяркуе, што «жыць стала горш, жыць стала даражэй».

Напрыклад, калі ў сакавіку «вельмі моцны рост» коштаў назвалі 49,7% апытаных, то ў пачатку лета такіх было ўжо 57,4%. Амаль 60% удзельнікаў апытання ў чэрвені чакалі, што рост інфляцыі працягнецца з такой жа інтэнсіўнасцю, а 26,5% меркавалі, што паскорыцца.

- У тым, што рост коштаў паскорыцца, я не пагаджуся з песімістамі, - кажа Вадзім Ёсуб. - Каб інфляцыя паскорылася з цяперашніх узроўняў, павінны быць прычыны. Гэта альбо далейшае паскарэнне яе на знешніх рынках, чаго пакуль не назіраецца – усё ж відавочна, што на замежных рынках, у Еўропе і ЗША, свайго піка інфляцыя дасягнула ў пачатку лета і будзе паціху запавольвацца. Альбо ўнутраныя прычыны, але калі казаць пра тое, што адбываецца цяпер, то ўнутраных прычын для паскарэння інфляцыі таксама няма.

А што тычыцца ўзроўню чаканай і адчуванай інфляцыі, тых апытанняў, якія падае і публікуе Нацбанк - у нас у краіне яны стандартна вышэйшыя за рэальную, фактычную інфляцыю. Проста так гістарычна склалася, што калі інфляцыя запавольваецца, паскараецца ці стаіць на месцы, у кожным выпадку чакаюць яе разгону.

Нацбанк утрымлівае сітуацыю, і пакуль гэта яму ўдаецца. Бо ёсць прыхільнікі і іншай палітыкі: знізіць стаўку рэфінансавання, раздаць крэдыты ўсім прадпрыемствам для іх выратавання, - але пакуль Нацбанку атрымліваецца абараніць сваё меркаванне, сваё бачанне разумнай манетарнай палітыкі. Ці будзе далей так заўсёды, а ці хоць бы захаваецца на працягу наступнага года, адказаць немагчыма.