«Мікалай сёння кажа беларусам: не спыняйцеся - і ўсё будзе добра»

Лідару беларускай апазіцыі Мікалаю Статкевічу споўнілася 65 гадоў.

Сёння сваё 65-ы дзень нараджэння адзначае адзін з лідараў дэмакратычнай апазіцыі, легенда беларускага Супраціву, кіраўнік партыі Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі «Народная Грамада» Мікалай Статкевіч.

На жаль, гэты дзень ён, як і многія вязні рэжыму, сустракае за кратамі. Сайт Charter97.org пагаварыў з жонкай палітыка Марынай Адамовіч.

- 9 жніўня споўніўся год з пачатку бесперапынных пратэстаў у Беларусі. Беларуская салідарнасць уразіла ўвесь свет, а тэма перамен у Беларусі і цяпер працягвае заставацца на галоўных палосах вядучых СМІ. Чаго, на вашу думку, атрымалася дамагчыся беларусам за гэты год?

- Па-першае, мне здаецца што гэта пачалося раней. Асаблівасці таго, якой будзе гэта прэзідэнцкая кампанія, якім будзе ўвесь наступны год і лёс беларусаў выявіліся ўжо ў траўні 2020 года. Галоўнае чаго беларусам удалося дамагчыся - гэта ўсвядоміць сваё адзінства, сваю адказнасць за будучыню ўсёй краіны, выхаваць у сабе гатоўнасць ўзяць гэтую адказнасць у свае рукі. Я думаю, што як бы ні развіваліся падзеі ў самы бліжэйшы час, але перамены ўжо абсалютна непазбежныя.

- Пра гэта ж кажуць і многія палітычныя экспэрты: як бы ні стараўся Лукашэнкі «перагарнуць старонку», сітуацыя ў Беларусі ўжо не будзе ранейшай. Ці можна казаць пра тое, што ягоны рэжым апынуўся ў патавай сітуацыі і пратэсты запусцілі для яго зваротны адлік?

- Я думаю, што гэта пачалося безумоўна раней. Пратэсты, якія запусцілі зваротны адлік для рэжыму, пачаліся, як мне здаецца, яшчэ ў 2017 годзе. З дэкрэта аб «дармаедах» і выкліканых ім пратэстаў, калі сапраўды пачалі выходзіць людзі, якія раней не бралі ўдзелу ні ў якіх палітычных кампаніях. І мне здаецца, што цяпер пытанне сыходу гэтага рэжыму - гэта пытанне часу, таму што перамены беспаваротныя. Можна на нейкі час прымусіць грамадства стаіцца, але прымусіць палюбіць сябе, паверыць і захацець жыць у гэтым балоце ўжо немагчыма. Зараз - сапраўды той час, калі зваротны адлік для рэжыму пайшоў.

- Важ муж, лідар Сацыял-дэмакратычнай партыі «Народная Грамада» Мікалай Статкевіч неяк сказаў: «Калі ў беларусаў з'явіцца надзея, то вы іх не пазнаеце». Як вы ацэньваеце пратэстны патэнцыял беларусаў сёння? На колькі вялікая нянавісць да рэжыму Лукашэнкі сярод людзей?

- Часам думаеш, што «усё скончылася», што людзі «скарыліся». Паглядзіш - поўныя кавярні, людзі жывуць звычайным будзённым жыццём. Але важныя дэталі, выпадковыя словы, рэакцыі з боку гэтых людзей паказваюць, што людзі проста чакаюць, што людзі не скарыліся, што людзі ўсвядомілі, чаго яны не хочуць. Магчыма, гэтыя патрабаванні да канца не сфармаваныя, не адрэфлексаваныя, не прааналізаваныя падзеі апошняга года. Мне здаецца гэта галоўная наша памылка - мы не рэфлексуем падзеі свайго мінулага, нават самага бліжэйшага. Дык вось, людзі сапраўды ведаюць, чаго яны не хочуць. Магчыма засталося зразумець, якіх менавіта крокаў хоча беларускае грамадства, каб гэтыя перамены паскорыліся.

- Мікалай Статкевіч быў арыштаваны яшчэ да выбараў і пачатку масавых пратэстаў. Чаму рэжым так баіцца гэтага чалавека?

- Рэжым, магчыма, зразумеў, што грубыя памылкі, якія былі ім зроблены падчас пандэміі каранавіруса, у пачатку той кампаніі, не дадуць правесці яе, як у 2015 годзе. Лагічнае для такога рэжыму - падоўжыць сваё кіраванне ўсялякім коштам - заўсёды прыводзіць да таго, што трэба найперш пазбавіцца ад сапраўдных апанентаў. Трэба найперш ізаляваць людзей, якія ў рэжыму заўсёды асацыююцца з чаканнем непрыемнасцяў. Мікалай ніколі не скараўся, заўсёды ведаў, у чым яго галоўная мэта. Адзін такі чалавек для рэжыму - больш небяспечны, чым тысячы.

- Вы нядаўна сказалі, што Мікалай выглядае як вольны чалавек, упэўнены ў сабе і ў тым, што робіць. Як яму ўдаецца заставацца свабодным чалавекам, нават знаходзячыся за кратамі?

- Відавочна, гэта ўсё ўнутры: і воля, і радасць, і каханне. Свабода-несвабода заўсёды ў нас усярэдзіне. Вось у яго ўнутры гэтая безумоўная воля, свабода і яна яго не пакідае. Ён ведае, чаго ён хоча, ён ведае, што ён для гэтага робіць. Нават за кратамі ён бывае не менш небяспечным для рэжыму, не менш вольным, чым любы з нас на волі.

- Задоўга да 2020 года, Мікалай ужо стаў легендай супраціву. Падчас шматлікіх палітычных кампаній людзі казалі, што чэрпаюць з камунікацыі з ім энэргію і натхненне. Што ён зараз паведамляе ў лістах вам і сваім паплечнікам? І як яму ўдаецца захаваць баявы дух і падтрымліваць яго ў іншых?

- Я думаю, што гэта абсалютная свабода і абсалютная ўпэўненасць у тым, што ўсё тое, што ты робіш - правільна. Абсалютная ўпэўненасць у сваім меркаванні і непазбежнай логіцы падзей, якія прывядуць да чаканага намі выніку. Мікалай пастаянна, нават ва ўмовах абсалютнай адсутнасці інфармацыі аналізуе сітуацыю і перыядычна дасылае мне маленькія замалёўкі.

У свой час ён пачаў цэлую серыю такіх публікацый, аналізуючы рэсурсы рэжыму і правяраючы іх прыйшоў да высновы, што перамога залежыць ад рэсурсаў бакоў і вылучыў некалькі: сілавы, маральны, міжнародны і гэтак далей. І апошнім часам ён мяркуе, што ўлада сваімі вар'яцкімі дзеяннямі ўсё сама робіць, крок за крокам, каб знішчыць свае рэсурсы. На сённяшні дзень цалкам знішчаны міжнародны рэсурс гэтымі вар'яцкімі дзеяннямі: арыштамі, абвінавачваннямі Злучаных Штатаў Амерыкі і Еўропы ў падрыхтоўцы «сусветнай змовы» супраць Беларусі. Усё працуе супраць рэжыму: ад арышту Фядуты, Зінкевіча, Кастусёва да пасадкі самалёта і дыверсіі з уцекачамі на мяжы. Цалкам знішчаны міжнародны рэсурс, і самы «ліберальны» міністр ператварыўся ў класічнага жандара. Бязмернае выкарыстанне вайсковага рэсурсу, якім Лукашэнка вымушаны затыкаць ўсе дзіркі, наадварот памяншае ўсе ягоныя шанцы.

Мікалай сапраўды падтрымлівае людзей за кратамі, на волі, у эміграцыі і ягонаму аптымізму можна толькі пазайздросціць. Аптымізм у гэтым выпадку - дрэннае слова. Ягонай веры, яго перакананасці можна толькі пазайздросціць.

- Краіны Еўропы, а таксама ЗША, Брытанія і Канада ўвялі сектаральныя санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі. Мікалай у мінулыя гады не раз крытыкаваў Захад за двухзначнасць пастаноў у супрацьдзеянні дыктатуры і дамагаўся больш рашучых мер. Як вы ацэньваеце сённяшнюю пазіцыю краін Захаду ў дачыненні да рэжыму Лукашэнкі?

- Прынамсі, мяне радуе, што ўпершыню краіны Захаду аднадушныя ў сваёй пастанове, у сваім стаўленні да гэтага рэжыму, у яго непрызнанні, яго асуджэнні і яго непрыманні. Вось усё што я магу сказаць. Пажывём - пабачым далей. Я рада, што яны сапраўды зразумелі, што такому рэжыму не месца ў сучасным свеце і што такія рэжымы, як ракавая пухліна, распаўзаюцца, калі іх своечасова не выдаляць.

- Сёння Мікалай Статкевіч адзначае свой Дзень нараджэння. На жаль, ён вымушаны сустракаць гэты дзень за кратамі. Што б вы хацелі сказаць Мікалаю ў гэты дзень?

- Ведаеце, я не люблю публічных зваротаў на асабістыя тэмы...

- Іншае пытанне тады да вас. Што мы можам і павінны рабіць для вызвалення важных для нас людзей, кінутых рэжымам за краты, якія сталі палітвязнямі?

- Гэта самае балючае пытанне сённяшняга дня. У мяне толькі адзін адказ - не спыняцца, проста не спыняцца. Кожнаму на сваім месцы свой маленькі, асабісты бастыён трымаць. Выхоўваць у сабе чалавека, выхоўваць непрыманне таго, што адбываецца, і быць чалавекам у абсалютна ўсіх умовах. Не выконваць злачынныя загады, не апускаць галаву, забыцца на вякі вечныя класічнае: «вы ж самі ўсё панімаіця». Не, ужо даўно не разумеем. Акурат гатоўнасць людзей, прыстойных у іншых умовах, якія маглі б пражыць прыстойнае жыццё за кожнай іншай уладай, скарыцца гэтаму злу - цяпер зразумець немагчыма. Выхоўвайце ў сабе чалавека і не здавайцеся.

- Якія чыннікі могуць стаць вызначальнымі для падзення рэжыму Лукашэнкі, на вашу думку?

- Цяжка сказаць якія чыннікі могуць стаць вызначальнымі, бо гэта ўсё можа напраўду адбыцца і сёння, і заўтра... Але я думаю, што адзінадушная воля грамадства, прага перамен і дакладнае разуменне не толькі таго, чаго мы не хочам, але і таго, чаго хочам. Час ужо фармаваць, скажам так, агульны пасылу сусвет: чаго беларусы хочуць, чаго яны дамагаюцца. Пакуль пратэсты пачыналіся менавіта з разумення таго, чаго мы не хочам. Пара фармаваць пазітыўныя пажаданні: чаго хочуць беларусы.

- Нават у самыя цяжкія часы адна-дзве трапныя фразы Мікалая на адрас «хітразачосанага» мелі надзвычайны эфект і мабілізавалі людзей. Што б ваш муж сказаў сёння беларусам, якія працягваюць барацьбу за свабоду?

- Гэта абсалютна відавочна. Не спыняйцеся - і ўсё будзе добра. Беларусы заслужылі і вартыя прыгожага і цудоўнай жыцця ў прыгожай і цудоўнай краіне.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]