29 сакавiка 2024, Пятніца, 11:03
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Слава героям!

16
Слава героям!
ІРЫНА ХАЛІП

Не перамагчы з такімі суайчыннікамі проста немагчыма.

Учорашні дзень стаў апошнім днём тэрапіі, у якой мы ўсе мелі патрэбу. Так, мінулы год быў невыносна цяжкім. Так, многім з нас давялося развітацца са сваім ранейшым цалкам зручным жыццём, ужо ўбудаваным у матрыцу дыктатуры. Так, зона камфорту на паверку аказалася звычайнай клеткай, і ад гэтага многім стала яшчэ горш. Так, дэпрэсія і нявер'е даганялі кожнага – увосень, узімку, вясной. Але апошні месяц і асабліва ўчорашні дзень канчаткова паставілі нас на ногі. Не перамагчы з такімі суайчыннікамі проста немагчыма.

Я кожны дзень успамінаю Паліну Шарэнду-Панасюк у судзе. Яе рэплікі – «перад бандытамі не ўстаю», «вы не суд», «заяўляю адвод усёй сістэме», «даць адпор бандыту – гонар і абавязак грамадзяніна» – яшчэ войдуць у падручнікі найноўшай гісторыі Беларусіў. Яе грэблівую ўсмешку, адрасаваную не толькі суддзі ды пракурору, але і ўсёй сістэме, якой Паліна заявіла адвод, гэтая самая сістэма будзе ўспамінаць з уздрыгам. А ўскінутая пасля прысуду рука Паліны з самаробным плакатам «У¨БЫВАЙ!» будзе сніцца дыктатару ў страшных снах.

Я чытаю навіны пра Наталлю Хершэ – яшчэ адну беларуску, якая сарвала балаклаву з бандыта. Яна ўжо паўтара месяца знаходзіцца ў ШІЗА гомельскай калоніі, і я ўсё болей ганаруся суайчынніцай: раз у карцары – значыць, і ў калоніі бунтуе, адмаўляецца мірыцца з несправядлівасцю, адстойвае свае правы. Швэйцарцам вельмі пашанцавала, што гэтая адважная жанчына, поўная вартасці і гонару, – яшчэ і іхняя суайчынніца.

Я кожны дзень выклікаю ў памяці кароткае відэа з залы суда пасля прысуду актывістам «Еўрапейскай Беларусі» і Паўлу Севярынцу. Бачу, як Павал, якому толькі што абвясцілі сем гадоў узмоцненага рэжыму, у адказ гучна і выразна, быццам на сцэне, дэкламуе «Верым, можам, пераможам!». Бачу, як Яўген Афнагель, Павал Юхневіч, Андрэй Войніч, Максім Вінярскі, Дзмітрый Казлоў падымаюць сціснутыя ў кулак рукі – яны ўсе на перадавой, у баі, і ў палон не здаюцца.

Перачытваю ліст Максіма Вінярскага, які ён на днях даслаў сястры. Ён піша, што яго паставілі на ўлік як схільнага не толькі да экстрэмізму, але і да суіцыду, і суправаджае гэта ўедлівым «не дачакаецеся». Ён згадвае, як пракурор палохаў іх у судзе: «Кожнае ваша слова запісваецца!» А Макс адказваў: «Кожнае ваша слова запісваецца на тых самых скрыжалях». Ён папярэджвае нямоглую ўлада, што збіраецца жыць доўга – не толькі для таго, каб тыя, хто яго саджаў, атрымалі што заслужылі, але і для таго, каб будаваць новую Беларусь, у якой для кожнага з нас працы будзе вельмі шмат.

Успамінаю Віктара Бабарыку год таму – які сцвярджаў, што дыктатуры ў Беларусі няма і верыў у сумленныя выбары пры Лукашэнку, – і параўноўваю яго з сённяшнім Бабарыкам. Таго, ранейшага, я не разумела, як не разумела любога, хто казаў, быццам у Беларусі няма дыктатуры. А гэты новы Віктар Бабарыка, які сядзіць на лаве падсудных і папярэджвае пра румынскі варыянт змены ўлады, выклікае захапленне. Ён не прызнаў віну, хоць магчымасці гандлявацца і дамовіцца несумненна былі. Бабарыка спакойны і можа сабе дазволіць усміхацца, калі пракурор патрабуе 15 гадоў турмы. Ён проста ведае, што мае рацыю.

А ўчора мы ўсе ўбачылі, як у гомельскім СІЗА заводзяць у клетку Міколу Статкевіча. Закрыты суд, адсутнасць родных і сяброў, больш за год у камеры, невыносныя ўмовы, багата запраўленыя анамальнай спякотай, – і што мы бачым? Мікола з прамой спінай і высока паднятай галавой заходзіць у клетку са словамі «Жыве Беларусь!». Пры тым, што ў зале – толькі вертухаі ды прапагандысты (прапагандысты, дарэчы, здуру і распаўсюдзілі тое відэа). І фраза «Жыве Беларусь!», выгукнутая Статкевічам у прастору, – гэта апошняя чароўная таблетка, апошні сеанс тэрапіі, які вылечвае канчаткова. Статкевіча не зменяць ні мінулыя і будучыя турэмныя тэрміны, ні небяспекі і рызыкі. Ён паводзіць сябе аднолькава адважна і ў турме, і на волі. Са сваімі прынцыпамі і перакананнямі ён у розныя перыяды гісторыі можа апынуцца ў мэйнстрыме, а можа і ў абсалютным меншасці. Яго і гэта не зменіць. Затое дзякуючы такім людзям мяняецца краіна.

Я ўвесь час гартаю ў памяці гэтых афарбаваных мужнасцю нашых герояў чэрвеньскіх дзён, як лісты дарагіх людзей. Гэта яны, беларусы, якія сталі сапраўды дарагімі нам усім, са сваіх турмаў вылечылі нас. Яны паклапаціліся, каб мы не паддаліся нудоце і засталіся ў страі. Яны сілай уласнага духу выламалі краты і ўсталі ў счэпку з намі. Стаяць побач з імі – гонар. Быць іхнімі суайчыннікамі – гонар. Атрымліваць ад іх лісты – радасць. Убачыць іх на волі – перамога.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 16

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках