«Сказалі, што гэта я аблаяў Лукашэнку на МЗКЦ»

Аповед былога работніка завода, дзе Таракана ў твар паслалі на тры літары.

«Вельмі сумуем па дому. Асабліва першы час было вельмі цяжка. Цябе проста выштурхнулі з краіны. Крыўдна, што са сваёй жа краіны, не з нейкай чужой», - кажа Андрэй Судас, былы работнік МЗКЦ, які падчас візіту Аляксандра Лукашэнкі на завод 17 жніўня 2020 года нібыта выгукнуў грубую фразу. Андрэй быў вымушаны пакінуць Беларусь, як ён кажа, для сваёй бяспекі. Спярша ён, ягоная жонка і сябар блізу месяца правялі ва Украіне, затым перабраліся ў Польшчу. Там ён з жонкай жыве і цяпер.

Партал tut.by пагаварыў з беларусам, які з'ехаў, даведаўся, што адбывалася на МЗКЦ у дзень сустрэчы з Лукашэнкам і як яны з жонкай цяпер жывуць за мяжой.

Андрэй Судас працаваў на Менскім заводзе колавых цягачоў брыгадзірам у цэху зборкі і выпрабавання аўтамабіляў. Кажа, што гэта, можна сказаць, адзін з асноўных цэхаў на заводзе. Менавіта там збіраецца тэхніка і выпрабоўваецца перад тым, як пайсці на продаж.

У панядзелак 17 жніўня 2020 года ён як звычайна прыйшоў на працу. Працаўнік завода ведаў, што на прадпрыемстве будзе сустрэча з Лукашэнкам.

- Раніцай на заводзе ўсюды была ягоная ахова, спецслужбы. Нас на працу запускалі па пропусках, па спісах правяралі, быў поўны дагляд. Звычайна ў нас у цэх можна было спакойна зайсці і выйсці — узгадвае той дзень Андрэй. - Як выказаўся мой начальнік, «паглядзець на мяне праз тое, што я вытвараю», нейкія супрацоўнікі прыйшлі яшчэ да пачатку сходу. Пад «вытвараю» ён меў на ўвазе тое, што я актыўна ўдзельнічаў у стачачным руху на заводзе.

Са слоў Андрэя, супрацоўнікі яму нічога асаблівага не сказалі, пастаялі і сышлі. Праз некаторы час ён сабраўся ісці на сустрэчу з Лукашэнкам.

- Пляцоўка, дзе павінен быў прызямліцца верталёт Лукашэнкі, была каля нашага цэха. Але я гэтага ўжо не бачыў, — прадаўжае Андрэй Судас. - Калі я і яшчэ двое маіх калегаў ішлі да месца, дзе ён павінен быў выступаць, мне патэлефанавалі хлопцы з цэха і сказалі, што мяне шукае начальнік і мне трэба падысці на працоўнае месца. Мы падышлі. Начальнік нам сказаў, што мы нікуды не ідзем. Мы павінны пераапрануцца, нас вывезуць з завода і мы пойдзем дадому.

Аднак, як кажа працаўнік завода, ні ён, ні ягоныя калегі нават не паспелі пераапрануцца.

- Нам сказалі выключыць тэлефоны і сесці ў мікрааўтобус. Нас проста ў рабочай форме вывезлі на ім за тэрыторыю завода і перасадзілі ў аўтазак. Аўтазак доўга кружляў па Менску, нас суправаджала некалькі чалавек. Хто канкрэтна гэта былі такія, я не ведаю - з намі не размаўлялі, - кажа Андрэй. - Потым нас прывезлі ў Заводскае РУУС, высадзілі, адвялі ў будынак. Там мы прасядзелі блізу 5 гадзін. Паколькі на нас была форма, адкуль мы, было зразумела. У міліцыі ведалі, што да нас на завод прыляцеў Лукашэнка, але ім ніхто не сказаў, відавочна, для чаго нас да іх прывезлі.

У РУУС, са слоў Андрэя Судаса, яму далі падпісаць паперы, што правялі з ім прафілактычную працу. На заводзе датуль ужо ўсё скончылася.

Пасля сустрэчы з Аляксандрам Лукашэнкам у сетцы з'явілася відэа, на якім паказана, як адзін з працаўнікоў завода выгукнуў грубую фразу. Пасля гэтага Лукашэнка ў суправаджэнні аховы накіраваўся да натоўпу, дзе стаяў гэты чалавек.

— Усе напісалі, што я крычаў і здымаў яго на тэлефон. Але мяне ў той час ужо не было нават на тэрыторыі завода, я не прысутнічаў на сходзе, - кажа Андрэй. - Тых работнікаў, хто сапраўды крычаў, я візуальна ведаю, мне казалі, хто гэта такія.

А вось на запісе тэлефоннай размовы, якую Лукашэнка ўключаў падчас гутаркі з працаўнікамі завода, як прызнаецца Андрэй, яго голас і сябра.

На аўдыё двое абмяркоўваюць пратэсты на прадпрыемствах. Аб чым канкрэтна гаворыцца на запісе, не зразумела. Там было ўсяго пару фраз: «Трэба паліваць яго адразу, выходзіць і зараджаць «пайшоў прэч!» і ўсё. Галоўнае, каб народ падтрымаў, не марудзіў, не баяўся. Усіх не звольняць».

- У мяне былі падазрэнні, што я на кручку ў сілавікоў, што мяне праслухоўваюць. А калі выйшаў з РУУС, жонка і хлопцы, якія мяне сустракалі, паказалі мне гэта відэа з завода, дзе Лукашэнка ўключаў запіс тэлефоннай размовы. Вывернулі ўсё так, быццам сябар мой — заказчык, а я — выканаўца, і ён мне заплаціў, каб я ладзіў страйк на заводзе. Пасля гэтага я зразумеў, што трэба тэрмінова з'язджаць з краіны. Не зразумеў толькі, навошта мяне адпусцілі.

Андрэй успамінае рэакцыю сваёй жонкі на ўсё, што адбываецца. Кажа, што яна была ў шоку, у тым ліку і ад таго, што трэба з'язджаць.

- Але яна ж і намагла на тым, каб мы з маім сябрам з'ехалі. Мы ўсё яшчэ цешылі сябе надзеяй, што ўсё абыдзецца, бо нічога страшнага мы не зрабілі, — кажа Андрэй. - У гэты дзень дадому я сапраўды не вярнуўся. Заехаў пасля РУУС на завод, пераапрануўся, сабраў рэчы і з'ехаў з сябрам да знаёмых за Менск, там перачакалі пару дзён. Пабачыліся на развітанне з роднымі і з'ехалі ва Украіну. Крыху пазней да нас прыехала мая жонка. Там мы прабылі недзе месяц. Ва Украіну мы паехалі таму, што ў нас не было польскіх віз. Але пазней у Кіеве мы падалі дакументы на афармленне гуманітарных віз.

З афармленнем дакументаў, жыллём і іншым ва Украіне Андрэю дапамагалі сябры, якія там жывуць.

- Потым мы з'ехалі ў Польшчу, там у нас таксама сяброў шмат. І яны нам таксама вельмі моцна дапамаглі. Палякі да беларусаў цяпер ставяцца з большым разуменнем. Яны не думаюць, што мы «панаехалі». Асабліва старэйшыя людзі разумеюць, што і як у нас тут, - адзначае суразмоўца. - Мы з'ехалі ў Польшчу з мінімальным запасам сродкаў. Вядома, нам сабралі дапамогу хлопцы з Беларусі і ў Польшчы дапамагалі. Аднак у кожным выпадку трэба было шукаць працу.

Андрэй з жонкай жылі ў невялікім гарадку ў 70 кіламетрах ад Варшавы. Сябар дагэтуль паехаў назад у Беларусь. «Ён памылкова палічыў, што яму нічога не пагражае, бо мы нічога сур'ёзнага не зрабілі. Але як толькі ён прыехаў, яго пасадзілі», кажа суразмоўца.

- Працаваць і вучыцца тут па гуманітарных візах дазволілі толькі са снежня мінулага года. Да гэтага можна было падавацца толькі на бежанства. Але я прынцыпова не хацеў быць бежанцам, - тлумачыць хлопец.

Некаторы час Андрэй працаваў на СТА.

Крыху больш за месяц таму яны з жонкай пераехалі ў іншы горад і ўжо больш за месяц там жывуць.

— Знайшоў працу — ўсталёўваю сонечныя батарэі. Спрабуем тут вучыцца, мову вывучаць, шукаем варыянты павышэння кваліфікацыі, каб атрымаць нейкія польскія атэстаты. У мяне сярэдне-спецыяльная тэхнічная адукацыя і вышэйшая спартовая. То бок, два дыпломы беларускіх, але тут яны нікому не цікавыя. Я магу пайсці працаваць, да прыкладу, слесарам на заводзе, бо я ўмею чытаць чарцяжы. А, скажам, інжынерам, або выкладчыкам фізкультуры ці трэнерам — тут трэба ўжо польская адукацыя: прайсці курсы, ва ўніверсітэце адвучыцца.

Андрэй кажа, што яны з жонкай вельмі сумуюць па дому. У іх у Беларусі засталіся бацькі, сябры.

- Асабліва першы час было вельмі цяжка. Цябе проста выштурхнулі з краіны. Крыўдна, што з сваёй жа краіны, не з нейкай чужой, — кажа хлопец. - Вядома стэлефаноўваемся з роднымі. Для іх гэта ўсё таксама вельмі цяжка пераносіць. Але яны нас падтрымліваюць. Цяпер думаем, як з імі сустрэцца. Мне дарога ў Беларусь цяпер закрытая — свеціць рэальны тэрмін. Калі б не пандэмія, то было б усё значна прасцей. А пакуль з выездамі, на жаль, складана.