28 сакавiка 2024, Чацвер, 16:28
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Зміцер Бандарэнка: Мы абавязкова пераможам сёлета

11
Зміцер Бандарэнка: Мы абавязкова пераможам сёлета
Фота: AFP

Найважнейшы дзень нашай гісторыі.

Пра будучы Дзень Волі сайт Charter97.org пагутарыў з каардынатарам грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Змітром Бандарэнкам.

– Праз тры дні Беларусь будзе адзначаць вялікае свята – Дзень Волі, гадавіну абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі. Наколькі гэты дзень важны асабіста для вас і для ўсёй краіны?

– Калі я быў дзіцем, савецкім школьнікам, заўсёды здзіўляўся і задаваўся пытаннем: а хто такія беларусы і што такое Беларусь? Я бачыў у тэлевізары і ў кінатэатрах гістарычныя фільмы пра Аляксандра Неўскага, Аляксандра Суворава і фельдмаршала Кутузава, паказвалі ў нас і польскія гістарычныя фільмы, напрыклад «Крыжакі» або «Патоп», але ніколі не бачыў фільмаў пра беларускую гісторыю. Нават калі пытаўся ў бацькоў і знаёмых, хто такія беларусы, людзі выкладалі варыянты савецкай гісторыі, што беларусы да бальшавікоў хадзілі ў палатняных кашулях і штанах, з каўтуном у валасах і толькі «дзядуля Ленін прынёс нам электрычную лямпачку, і беларусы зажылі добра». Гэтае пытанне, хто я і што такое Беларусь, вельмі доўга мяне хвалявала. Ужо ў інстытуце, калі сустракаўся са студэнтамі, якія прыехалі з Каўказа або з Расеі, яны пыталіся, чаму мы не размаўляем на сваёй мове і чым мы адрозніваемся ад расейцаў. Я не быў у стане адказаць на гэтыя пытанні.

Ужо пазней, дзякуючы перабудове, дзякуючы таму, што з'явіўся Беларускі Народны Фронт, які расплюшчыў вочы беларусам, у тым ліку і мне, на нашу гісторыю, я вельмі шмат чытаў і захапляўся веліччу нашага мінулага, зразумеў нарэшце, хто я. Як мы ведаем, у 1918 годзе для тых людзей, якія абвясцілі незалежнасць Беларускай Народнай Рэспублікі, гэта была таксама вельмі складаная справа: русіфікацыя царызмам адбывалася ўжо больш за 100 гадоў, многія забыліся, хто яны і адкуль. І вось беларусы знайшлі ў сабе сілы і адвагу ў вельмі складаных гістарычных умовах абвясціць незалежнасць разам з іншымі народамі, якія таксама сотні гадоў не мелі незалежнасці. Нават у адрозненне ад нашых братоў-палякаў, з якімі мы жылі разам у Рэчы Паспалітай, лідары Беларускай Народнай Рэспублікі абвясцілі незалежнасць краіны на некалькі месяцаў раней.

Гэта каласальнай важнасці справа, і зразумела, што лукашысцкі рэжым, як акупацыйны, імкнецца гэты дзень зноў знішчыць, каб людзі пра яго забыліся, а значыць, і забыліся тое, кім яны з'яўляюцца на самай справе.

– Гэта асноўная прычына таго, што на афіцыйным узроўні Дзень Волі да гэтага часу не святкуецца?

– Вядома. Чаму Расея столькі гадоў з'яўляецца спонсарам рэжыму Лукашэнкі і вылучае яму мільярды даляраў? (Або вылучала, у апошні час нейкае прасвятленне ў галовах у Крамлі адбылося, спадзяюся, зразумелі, што гэта бессэнсоўна.) Менавіта таму, што Лукашэнка ўзяў на сябе ролю акупанта, фактычна ён выконвае акупацыйныя функцыі: знішчае беларускую мову, самасвядомасць, гісторыю – тое, што робяць звычайна захопнікі. Ён – добраахвотны памочнік, паліцай – разам з амапаўскімі дэгенератамі спрабуе спляжыць усё нацыянальнае.

Але мы бачым, што беларусы прачнуліся, што насуперак усяму бел-чырвона-белы сцяг стаў сапраўды народным сцягам і за яго людзі змагаюцца, як на вайне, а рэжым, шчыра кажу, дажывае апошнія месяцы, апошнія дні.

– Як беларусы могуць годна адзначыць Дзень Волі ва ўмовах акупацыйнага рэжыму?

– Для тых, хто ўжо адкрыў для сябе таемную сілу беларускай гісторыі, пытанне святкаваць ці не святкаваць гэты дзень, не стаіць. Відавочна, што яго трэба адзначыць годна. Я, напрыклад, тройчы адзначаў Дзень Волі ў турмах і аднойчы ў калоніі, але я жывы і прадаўжаю наколькі магчыма змагацца. І жывая Беларусь.

Вядома, я заклікаю беларусаў, тых, хто ўважае сябе не каўбаснікамі, а патрыётамі, выйсці на вуліцы 25 сакавіка па ўсёй краіне і адзначыць гэты дзень у тых формах, да якіх кожны чалавек асабіста гатовы. Але я ведаю, што мае сябры, лідары беларускага Супраціву, якія знаходзяцца сёння ў засценках, Мікола Статкевіч, Яўген Афнагель, Павал Севярынец і іншыя, у гэты дзень не толькі былі б самі на вуліцах, але і заклікалі б беларусаў годна адзначыць дзень 25 сакавіка 2021 года – дзень аднаўлення нашай незалежнасці, дзень, калі беларусы заявілі пра сябе.

– Днямі Павал Латушка таксама заклікаў беларусаў выйсці на цэнтральныя вуліцы гарадоў. Вы, напэўна, упершыню выступаеце з агульных пазіцый?

– Я ўжо шмат гадоў адзначаю Дзень Волі і вельмі рады, што Павал Латушка, які добра ведае беларускую гісторыю, пастанавіў адкрыта заклікаць беларусаў годна адзначыць гэты дзень. Я вельмі рады, што людзі, якія з розных прычынаў не адзначалі нацыянальнае свята раней публічна, сёння не толькі яго адзначаюць, але і заклікаюць усіх беларусаў супольна, магутна і прыгожа адзначыць Дзень Волі 25 сакавіка а 17-й у цэнтры беларускіх гарадоў.

– Гэта выклікае аптымізм. Палітычная вясна ў Беларусі пачалася?

– Я не казаў бы «вясна», «лета», «восень», не канцэнтраваўся б на часіне года. Мы абавязкова пераможам сёлета. Для гэтага ёсць усе падставы і перадумовы. Мы абавязаныя вызваліць усіх людзей, якія сёння пазбаўленыя волі.

Калі гэты вызначальны момант наступіць, таксама залежыць ад нас, залежыць ад сапраўдных лідараў пратэсту. Мы павінны вызначыцца, калі пачнем генеральны наступ і дамо генеральную бітву рэжыму. Калі гэта будзе вясна – добра, калі будзе лета – таксама прымальна. Галоўнае, каб мы былі настроеныя на перамогу, каб падрыхтаваліся да вызначальнай бітвы.

Упэўнены, што некалькі тыдняў магутных пратэстаў у спалучэнні з страйкамі, у спалучэнні з акцыямі салідарнасці дыяспары і разумнымі дзеяннямі нашых дэмакратычных партнёраў і хаўруснікаў прывядуць да падзення рэжыму і доўгачаканай змены ўлады ў Рэспубліцы Беларусь.

Напісаць каментар 11

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках