Наталля Радзіна: Лукашэнка павінен быць неадкладна арыштаваны і адданы суду

Усеагульны беларускі страйк можа кардынальна змяніць сітуацыю ў Беларусі.

Пра гэта ў інтэрв'ю вядомаму ўкраінскаму YouTube-блогеру BalaganOFF заявіла галоўная рэдактарка сайта Charter97.org Наталля Радзіна.

– Я прачытаў, што вы, скажам так, рэвалюцыянерка са стажам і што яшчэ 11 гадоў таму вы праходзілі праз тое, праз што многія палітычныя зняволеныя праходзяць сёння. Каб беларусы, якіх палітыка закранула толькі летась, крыху ведалі, з кім я размаўляю.

– Я не рэвалюцыянерка са стажам. Я, хутчэй, журналістка са стажам, у прафесіі ўжо блізу 25 гадоў. У 2010 годзе як галоўная рэдактарка сайта Хартыя’97 (гэта найбуйнейшы беларускі незалежны сайт) была арыштаваная падчас дэманстрацыі пратэсту супраць фальсіфікацыі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў, змешчаная ў турму КДБ, афіцыйна абвінавачвалася ў арганізацыі масавых беспарадкаў, якіх, вядома ж, не было. Гэта было волевыяўленне беларускага народа і пратэст супраць нахабных фальсіфікацый. Мне пагражала да 15 гадоў пазбаўлення волі. Пасля двух месяцаў СІЗА КДБ, я была пераведзеная пад фактычна хатні арышт з забаронай жыць у Менску, у горад Кобрын. Мне забаранялі пакідаць горад, я была пад няспынным, штодзённым наглядам з боку супрацоўнікаў міліцыі і спецслужбаў. Перыядычна мяне запалохвалі, не давалі працаваць.

Калі я зразумела, што мне не дадуць свабодна пісаць, што мяне спрабуюць трымаць на кароткім павадку, забараняючы падымаць тэмы палітычных зняволеных, катаванняў у беларускіх турмах, неабходнасці ўвядзення эканамічных санкцый супраць рэжыму Лукашэнкі, пастанавіла ўцякаць з краіны. Было вельмі складана, гэта доўгая і даволі заблытаная гісторыя. Тым не менш у мяне атрымалася ўцячы з Беларусі. Я была без пашпарта, бегла праз тэрыторыю Расеі, таму што гэта была адзіная магчымасць выехаць з Беларусі, абмінаючы пашпартны кантроль. У Маскве я знаходзілася інкогніта, практычна ніхто не ведаў, што я там знаходжуся, бо была пагроза выдачы мяне беларускім уладам. Я была абвешчаная ў вышук, але патрапіла пад абарону Вярхоўнага камісарыята ААН у справах бежанцаў. Мяне змаглі вывезці з дапамогай Міжнароднай арганізацыі міграцыі ў Еўропу, дзе ўжо ў Літве я атрымала палітычны прытулак.

– Пасля гэтага выратавання, я так разумею, у каментарах адно і тое пытанне. Хто ў Расейскай Федэрацыі вам дапамог?

– У першую чаргу мне дапамог адзін чалавек. Гэта вядомая расейская праваабаронца Святлана Ганнушкіна, таму што яна абівала парогі наконт маёй справы, звярталася і ў ААН, і ў амбасаду Нідэрландаў, якая пасля мне выдала часовы дакумент на выезд з Расеі. Яна ж, з'яўляючыся ў той момант чальцом Рады ў правах чалавека пры прэзідэнту Расеі, звярталася да найвышэйшых службовых асобаў расейскай дзяржавы і прасіла не перашкаджаць мне выехаць з краіны.

– Вы палітыкаў у Расеі шмат ведаеце асабіста?

– Я асабіста ведала Барыса Нямцова, сябравала з ім. Я яго шаную, люблю і, вядома, яго вельмі сёння не стае і расейцам, і беларусам, і ўкраінцам.

– Так, тут я з вамі цалкам згодны. Добра, гісторыю не будзем. Мне хочацца, раз у нас няшмат часу, пагаварыць пра надзённае. Самая апошняя навіна пра падпісанне дыктатарам Лукашэнкам «саюзных» праграмаў з Расеяй. Вашае асабістае меркаванне, што гэта было і як вы да гэтага ставіцеся?

– Гэта здача суверэнітэту Беларусі. Лукашэнка здзейсніў крымінальнае злачынства. Не маючы ніякіх прававых падставаў, не з'яўляючыся абраным на найвышэйшую дзяржаўную пасаду і не прадстаўляючы беларускі народ, ён падпісаў дакументы аб маруднай здачы суверэнітэту Беларусі Расеі. І паводле беларускіх законаў ён павінен быць неадкладна арыштаваны і адданы суду. Тут іншых інтэрпрэтацый не можа быць.

– Як вы думаеце, чаму ён гэта не падпісваў пад подпісам прэзідэнт, а падпісваў як кіраўнік саюзнай дзяржавы?

– Не мае значэння, як ён сябе сёння падпісвае. Гэта проста грамадзянін і, увогуле, злачынец, які сёння, у тым ліку, абвінавачваецца ў злачынствах супраць чалавечнасці – яго яшчэ чакаюць міжнародныя суды. Ніводную з пасадаў, якія ён прысабечвае, ён не прадстаўляе. Гэта самазванец.

– Чаму многія мяркуюць, што гэта ўсё глупства, гэта не варта выедзенага яйка, ён нелегітымны і да таго падобнае? Вось я сёння зрабіў у сябе ў тэлеграм-канале апытанне, дзе спытаў: як вы мяркуеце, беларусы (а ў мяне 91 адсотак падпісчыкаў беларусы), гэта міна запаволенага дзеяння ці гэта ён заўсёды так робіць, нічога страшнага? І грамадства падзеленае 50 на 50. Ці для вас гэта міна запаволенага дзеяння?

– Безумоўна. І я не разумею гэтага расслабленага стану і размоваў, што Лукашэнка нелегітымны і таму ніхто не прызнае. Фактычна пасля падпісання гэтых папераў Расея можа ўводзіць войскі ў Беларусь, можа размяшчаць вайсковыя базы і можа пачацца захоп уласнасці. Неабходна сёння дамагацца жорсткай міжнароднай рэакцыі на падпісанне гэтых дакументаў нелегітымным Лукашэнкам і Пуцінам. Гэта, безумоўна, парушэнне і беларускіх законаў, і беларускай Канстытуцыі, і міжнародных законаў.

Я не расслаблялася б у гэтай сітуацыі, таму што мы можам казаць колькі заўгодна, як мантру паўтараць, што ён нелегітымны, тым не менш ён сёння кіруе ў Беларусі, у краіне тысячы палітычных зняволеных, дзясяткі тысячаў не могуць знаходзіцца ў Беларусі, плынь мігрантаў, я ўпэўненая, будзе толькі прадаўжацца і павялічвацца, могуць з'ехаць увогуле сотні тысячаў чалавек. І мала проста гаварыць, што гэта ўсё нелегітымна, неабходна ўплываць на працэс.

Акрамя зваротаў да міру, зваротаў да Еўропы і ЗША, неабходна таксама чыніць унутраны супраціў маруднай акупацыі Беларусі. Згодна з беларускай Канстытуцыяй беларусы маюць права абараняць сваю незалежнасць усімі магчымымі спосабамі. І ў сённяшняй сітуацыі, калі ў Беларусі з 1 лістапада Беларускае аб'яднанне працоўных заклікае грамадзянаў краіны заставацца дома, цяпер вельмі шмат каму трэба прыслухацца да гэтага закліку, таму што Усеагульны страйк можа дапамагчы змяніць сітуацыю. Навошта Расеі беларусы, якія страйкуюць? Лагічнае пытанне, якое кожны можа сабе задаць і застацца сёння дома, пайсці ў страйк.

– Калі мы перайшлі да страйку, то, у прынцыпе, гэта тое, дзеля чаго мы з вамі сустрэліся. Я хацеў бы з вамі падрабязней пагаварыць, бо я ўжо з Сяргеем Дылеўскім гаварыў. Пасля зразумеў, што мне трэба яшчэ пагутарыць з вамі. Вы сябе да палітыкаў адносіце? Вам можна палітычныя задаваць пытанні?

– Я сябе адношу да журналістаў, але вы можаце мне задаваць палітычныя пытанні.

– Чаму была абраная дата страйку з 1 лістапада?

– Таму што неабходна было дзейнічаць як мага хутчэй. Я думаю, што 1 лістапада – гэта нават позна з улікам таго, колькі людзей сёння памірае ў Беларусі ад каранавірусу. Вось нядаўна была навіна, якая ўзрушыла ўсіх. Супрацоўнік рытуальнага агенцтва расказаў, што толькі ў Менску ў адно гарадское патолагаанатамічнае бюро паступае за дзень ад 100 да 200 трупаў. Гэта страшна. Калі раней у нас была інфармацыя, што па ўсёй краіне памірае 200–300 чалавек за дзень ад каранавірусу, то высветлілася, што толькі ў адным менскім моргу блізу 200 трупаў штодня.

Пры гэтым у Беларусі не абвешчаны каранцін, Лукашэнка забараніў фактычна насіць маскі. Менавіта пасля ягонага закліку Міністэрства аховы здароўя заявіла, што маскі не абавязковыя. І сёння ў нас у грамадскім транспарце і ва ўсіх установах зрываюць налепкі з заклікам насіць маскі. Дэльта-штам распаўсюджваецца імклівымі тэмпамі, людзі мруць, як мухі. Прычым гэта пачалося ў Беларусі раней, чым дзе б там ні было. Эпідэмія наступіла яшчэ ў пачатку верасня. У мяне ўся сям'я ў Беларусі захварэла, і я размаўляла з медыкамі.

Усё пачалося ў пачатку верасня, калі яшчэ цёпла і ўвогуле ніякіх захворванняў асабліва не назіраецца, сезонных і каранавірусных у тым ліку. Пайшоў дзікі рост, думаю, гэта звязана з мігрантамі, якія сёння прыязджаюць у Беларусь тысячамі, захрасаюць на межах, іх вяртаюць назад літоўскія і польскія памежнікі, яны блукаюць па беларускіх гарадах і вёсках. І, відаць, імі і былі завезеныя азіяцкія штамы, пачалася гібель людзей, ужо ў верасні лякарні былі забітыя пад завязку. Напрыклад, мая мама спачатку ляжала ў афтальмалагічным аддзяленні, бо не было месца ў пульманалогіі.

Да лістапада сітуацыя стала проста катастрафічнай. Сёння медыкі называюць лічбы ў краіне, рэальныя лічбы: блізу мільёна чалавек хварэюць на каранавірус. Неабходна было спыніць гэтыя смерці любымі спосабамі і заклікаць людзей заставацца дома, паберагчы сваё здароўе.

Ну, і другі момант, вядома ж, неабходна сёння ціснуць на гэты рэжым. Таму што калі людзі застануцца дома, калі спусцеюць цэхі, калі перастане працаваць бізнэс, адпаведна, плаціць падаткі, калі не пойдуць настаўнікі ў школу, калі спусцеюць дзяржаўныя ўстановы – гэта, безумоўна, вельмі сур'ёзны ціск на ўлады. Яны зразумеюць, што неабходна ўсё ж садзіцца за стол перамоваў. Таму што адно з патрабаванняў беларускіх працоўных – гэта правядзенне перамоваў з уладамі пра неабходнасць правядзення новых свабодных выбараў і паступовага рэфармавання краіны.

Што тычыцца 4 лістапада, то страйк, у тым ліку, павінен быў ціснуць на Пуціна, каб ён разумеў, што Беларусь не змірылася і мае намер змагацца і за сваю свабоду, і за сваю незалежнасць. У той дзень Беларускае аб'яднанне працоўных адразу ж выступіла з заявай і заклікала беларусаў стаць на абарону сваёй незалежнасці. Да ідэі Усеагульнага страйку дадалася яшчэ і неабходнасць змагацца за суверэнітэт краіны.

– Дыктатар увогуле сказаў, што ў вас усё пайшло на спад, ужо эпідэмія скончылася ў яго.

– Каго вы слухаеце? Ён казаў гэта, калі яшчэ была першая хваля каранавірусу, калі ўвесь свет сядзеў на каранціне, калі ўсе ў жаху чыталі навіны, што адбываецца, як сотні тысячаў людзей па ўсім свеце паміраюць, а ён гуляў у хакей і жартаваў жарты: «Ці бачыце вы каранавірус? Яго няма». Праўда, пасля сам захварэў. Гэта абсалютна шалёны персанаж, чалавек псіхічна нездаровы. Давайце не будзем спрабаваць знаходзіць логіку тамака, дзе яе няма, і абмяркоўваць усе ягоныя пасажы.

– Наталля, вы як медыя-падтрымка вось гэтага страйку ці вы неяк супольна прымаеце пастановы з Беларускім аб'яднаннем працоўных?

– Я журналістка і я прывыкла апісваць падзеі, якія адбываюцца. Для мяне ўвогуле пытанне не паўставала, калі з'явілася Беларускае аб'яднанне працоўных і Сяргей Дылеўскі абвясціў перадстрайкавы стан, пісаць ці не пісаць. Гэта была выключна інфармацыйная нагода, якую неабходна асвятляць. Пасля, калі я бачыла, якая ідзе кампанія інфармавання людзей пра страйк, мяркую патрэбным і мяркую, што гэта прафесійны абавязак кожнага журналіста, пра гэта пісаць.

Чаму некаторыя мае калегі думаюць, што гэта не інфармацыйная нагода, я не магу зразумець. У мяне ўзнікаюць тады думкі: адкуль вы атрымліваеце ўказанне замоўчваць тэму страйку? Адкуль вы атрымліваеце ўказанне зліваць тэму страйку? Бо, хлопцы, гэта не журналістыка, гэта зусім не журналістыка. І не кажыце мне пра стандарты прафесіі. Калі ёсць факт, калі ёсць ініцыятыва, калі ёсць лідар, калі ёсць арганізацыя, калі ёсць сталая актыўная дзейнасць – пра гэта неабходна пісаць.

– Згодны. Глядзіце, а не адчуваеце, што вось з абвяшчэннем гэтага страйку, можа, я памыляюся, у інфармацыйным полі Рэспублікі Беларусь з'явіўся яшчэ такі, скажам, гурток аднадумцаў, куды вы ўваходзіце: Балкунец, Валерый Цапкала, Суздальцаў падтрымлівае.

– Калі вы хочаце зразумець, хто з вядомых людзей падтрымлівае страйк, то паглядзіце зварот беларускіх грамадскіх дзеячаў у падтрымку патрабаванняў Беларускага аб'яднання працоўных. Тамака і палітыкі, і кандыдаты ў прэзідэнты, і знакамітыя беларускія спартоўцы, і дзеячы культуры. Гэта людзі, якія падтрымліваюць страйк. А ўсё астатняе – гэта інсінуацыі і размовы. Насамрэч сёння вялікая колькасць людзей падтрымлівае ідэю страйку.

Так, безумоўна, у БОРа ёсць пэўны штаб. Так, я магу сказаць, што падтрымліваю гэтую ідэю. Дарэчы, калі мы звернемся да гісторыі, калі ўзяць Польшчу, памятаеце, быў прафзвяз «Салідарнасць», а да гэтага быў створаны KOR – Komitet Obrony Robotników (Камітэт абароны працоўных). І вось у гэтую арганізацыю KOR, якая пасля падтрымлівала прафзвяз «Салідарнасць», уваходзілі вельмі многія польскія і дысідэнты, і прадстаўнікі творчай інтэлігенцыі, і навукоўцы. Гэтыя людзі падтрымлівалі працоўных, якія змагаліся за свае правы. Гэта абсалютна нармальна.

– Добра, вы сказалі, што іншыя медыя-рэсурсы і журналісты не падтрымалі, вы іх ведаеце ж усіх, напэўна, асабіста. Вы з імі размаўлялі на гэты прадмет, падтрымліваць ці не падтрымліваць?

– Як журналістка я не люблю, калі мне навязваюць позву. Проста ёсць позва і яе трэба асвятляць. Таму тут якія могуць быць размовы? Звярніце ўвагу на тое, што ў краіне нешта адбываецца? Звярніце ўвагу на тое, што з'явіліся арганізацыі, якія хочуць змагацца за свабоду сваёй краіны? Ці звярніце ўвагу, што, у тым ліку, беларускія працоўныя патрабуюць выконваць вашыя правы, правы журналістаў? Бо вялізная колькасць журналістаў сёння сядзяць у турмах. Ніколі ў гісторыі Беларусі не было, каб больш за 30 журналістаў знаходзіліся ў зняволенні. Як мае дарагія калегі збіраюцца змагацца за іх вызваленне, калі яны топяць супраць ініцыятываў, што спрабуюць дамагчыся вызвалення, у тым ліку, іхніх калегаў?

– У мяне такое пытанне. Калі я размаўляў з Сяргеем Дылеўскім тры дні таму, ён сказаў, што ў першы дзень выйшла на страйк 10–30 адсоткаў, але сказаў, што абсалютныя велічыні ён не назаве. У вас паводле вынікаў першага дня на сайце, я не памятаю, на жаль, прозвішча, нехта выступаў і сказаў, што на сёння страйкуе ад 500 тысячаў да мільёна чалавек. Калі ўзяць ад агульнай колькасці працоўных людзей Рэспублікі Беларусь – гэта каласальны лік павінен быць. Вы верыце ў лік, што мільён чалавек адсутнічае па ўсёй краіне на працоўных месцах?

– Цалкам дапускаю. Гэтыя лікі аб'явіла Беларускае аб'яднанне працоўных. У гэтыя лікі ўвайшла колькасць захварэлых на каранавірус, колькасць тых, хто пайшоў у вымушаныя адпачынкі і людзі, якія падтрымалі страйк, у тым ліку, праз адыход у адпачынак. Гэта значыць, калі мы сёння, спасылаючыся на звесткі лекараў, кажам, што мільён у краіне хварэе, то я дапускаю, што прыкладна цяпер засталася дома і не выйшла на працу гэтая колькасць людзей, парадку 20 адсоткаў працоўных, пра што казаў Сяргей Дылеўскі і Беларускае аб'яднання працоўных. Трэба проста лічыць і разумець, што сёння адбываецца ў Беларусі. Раўналежна з тым, што ідзе велізарны рост захворванняў, людзі застаюцца дома, не выходзяць на працу і, прыслухаўшыся да заклікаў працоўных, засталіся дома, сышлі ў адпачынак, каб паберагчы сябе, сваё здароўе і ўсё ж зрабіць ціск на рэжым усімі даступнымі спосабамі.

Апроч гэтага мы сёння кожны дзень атрымліваем навіны пра масавыя скарачэнні на беларускіх прадпрыемствах. Ужо абвешчаная так званая аптымізацыя на беларускіх вытворчасцях. Што такое аптымізацыя ў беларускіх умовах? Гэта масавае скарачэнне людзей. І спісы на звальненне, даволі шырокія, прыходзяць амаль на кожнае прадпрыемства. Насамрэч гэта ўсё лавінападобна і колькасць людзей, якія сёння фактычна не выходзяць на працу, толькі расце.

— Вы мяркуеце карэктным казаць, што тыя людзі, якія натуральным чынам захварэлі на карону, прылічваюцца да ўдалай, умоўна, акцыі абвяшчэння страйку?

– А тут пытанне не ў тым, як што называецца. Самае галоўнае, што гэтыя людзі сёння застаюцца дома. Ніхто не кажа, што гэтыя людзі сышлі ў страйк. Наколькі я памятаю, таму што я чытала ўсе прэс-рэлізы БОРа, там вельмі выразна і ясна напісана, хто застаўся дома. Так, большая частка з іх засталася дома праз хваробу, праз каранавірус або іншыя захворванні. Частка людзей сышла ў змушаныя адпачынкі і частка людзей далучыліся да страйку.

— Добра, падводзячы вынікі другога ці трэцяга дня страйку, БОР даваў, што мы мяркуем перамогай страйку і вось гэтай акцыі, калі даб'емся лічбы 0 як смерцяў ад каранавірусу. Я ўсё ж не разумею, гэта антыкавідны больш страйк ці гэта ўсё ж больш страйк для змены рэжыму?

– Наколькі я памятаю, гэтая цытата з інтэрв'ю аднаго з лідараў БОРа. Сёння страйк мае некалькі мэтаў, якія я ўжо пералічвала. У першую чаргу, зберагчы людзей, выратаваць жыцці. Калі ў выніку гэтай кампаніі ў нас атрымаецца выратаваць адно жыццё – яна ўжо апраўданая. Таму першая задача – выратаваць жыцці людзей. Таму што кожны аўтобус сёння – гэта парахавая бочка. Цэхі сёння – гэта рэальна патэнцыйныя моргі.

Той жа Сяргей Дылеўскі расказвае, што ў яго ў цэху Менскага трактарнага завода з 700 працоўных 250 не выходзяць на працу. Гэта значыць, адсотак нявыхаду на працу вялізны. Але ўсё роўна людзі прадаўжаюць заражацца на працоўных месцах, калі дабіраюцца да працы. Неабходна любым коштам маліць людзей далучацца да страйку або да Народнага каранціну, называйце гэта як заўгодна. Самае галоўнае – выратаваць жыцці людзей, выратаваць сваё жыццё, выратаваць жыццё сваіх блізкіх, родных. Таму што, вяртаючыся з працы, сустракаючыся са сваімі састарэлымі сваякамі, вы можаце іх забіць. Фактычна вы – патэнцыйны забойца. Неабходна зрабіць усё магчымае і не выходзіць на працу.

Другая мэта – гэта ціск на рэжым. Трэцяя мэта – гэта ўжо сёння абараняць незалежнасць Беларусі. Таму мэтаў даволі шмат. А чаму такі спосаб пратэсту? Бо, прабачце, а якія яшчэ могуць быць спосабы пратэсту сёння ў Беларусі? Вы можаце да ашалеласці крычаць: «Выходзьце, людзі, на плошчу!» Але ніхто сёння на плошчу ў Беларусі не выйдзе, зразумела. Што мы будзем рабіць?

Што яшчэ можна рабіць беларусам унутры краіны? Як ім яшчэ супраціўляцца? Проста забіцца ў кут і нічога не рабіць? Сядзець абы ціха не атрымаецца. Бо махавік рэпрэсій разагнаўся, і ён прадаўжае пажынаць усё новыя і новыя ахвяры. Лукашэнка вар’ят, ён спрабуе ўтрымаць уладу любым шляхам. Таму неабходна яго спыніць, неабходна яго ацверазіць. Так, гэта новы спосаб. Чаму ён выклікае столькі пытанняў? Спосаб пратэсту ва ўмовы такой жорсткай дыктатуры, якая спрабуе замарозіць усё і знішчыць усё – заставацца дома. Так, вось такі ціхі страйк. Ну, якія яшчэ ёсць варыянты? Тыя, хто крытыкуе, прапануйце, калі ласка, вашыя варыянты, я з задавальненнем іх паслухаю.

– Пытанне не як да журналісткі, а як да чалавека, які перажывае за Беларусь, хоча, каб яна хутчэй скінула дыктатара. Як вы ацэніце год працы штаба Святланы Ціханоўскай. Што добрага, што дрэннага?

– Я магу сказаць, што год увогуле не прынёс нічога. Так, было шмат міжнародных паездак. Але міжнародныя санкцыі былі ўведзеныя супраць рэжыму Лукашэнкі, хутчэй, не праз працу штаба Ціханоўскай, а праз дурасць і вар'яцтва самога Лукашэнкі. Калі б ён не пасадзіў самалёт, давайце будзем шчырыя, ніякіх санкцый Еўропа яшчэ доўга не ўводзіла б. Таму што даволі доўга яны чакалі, нягледзячы на ўзмацненне рэпрэсій, масавыя арышты, тысячы палітвязняў, забойствы людзей, жорсткай рэакцыі не было. У тым ліку таму, што не было дакладнага, яснага сігналу і пасылу з боку штаба Святланы Ціханоўскай.

Святлана – мужная жанчына, якая ўвайшла ў гісторыю Беларусі, але яна, вядома ж, не палітык. Таму я, напрыклад, асабіста ад яе нічога не чакаю. Я ведаю, што калі беларусы самі не пачнуць змагацца за сваю свабоду, ніхто не ў стане будзе дапамагчы. Таму трэба станавіцца самім лідарамі, трэба змагацца і не чакаць, што нехта за нас развяжа нашы праблемы.

– У нас засталося 20 хвілінаў, таму я хацеў бы прачытаць тыя пытанні, якія мне накідалі і вашыя сябры, і тыя, хто вас не любіць, умоўна кажучы. Кім вы сябе бачыце ў новай Беларусі?

– Паглядзім. Я пакуль не магу сказаць дакладна. Трэба будзе глядзець з абставінаў.

– Сайты, тэлеграм-каналы, блогеры ці павінны несці адказнасць перад сваёй аўдыторыяй за інфармацыю, якую распаўсюджваюць і калі так, то якую адказнасць павінны несці медыярэсурсы?

– У першую чаргу ёсць этычны кодэкс. Не пісаць хлусні, старацца асвятляць аб'ектыўна позву, не пладзіць фэйкі. Гэта, безумоўна, тычыцца больш этычнага кодэксу, але ні ў якім разе не крымінальнага.

– Наталля, у інтэрв'ю Укрінформу ў снежні летась сказала, што грошай у Лукашэнкі засталося літаральна на некалькі месяцаў. Хацелася б пачуць новы прагноз ад Наталлі.

– Грошай у яго сапраўды няма. Наколькі вядома, ён выдаткоўвае ўжо тое нарабаванае, якое прыхаваў недзе на арабскім Усходзе. Так, ён сёння выпрошвае і клянчыць крэдыты і грошы ў Расеі. Але зноў жа, нягледзячы на падпісанне ўсіх гэтых «саюзных» праграмаў, якое было ўчора здзейсненае, увогуле фінансавы складнік вельмі мізэрны. Пакуль не падобна на тое, што на Лукашэнку ўпадзе з Расеі залаты дождж. Таму сітуацыя ў яго складаная і ён па-ранейшаму слабы. Нельга спыняцца, трэба ўсё роўна прадаўжаць змагацца, бо ёсць шанец на перамогу.

– Пытанне асабіста ад мяне. Расея – вораг для Беларусі ў асобе Пуціна і Крамля?

– Безумоўна. У сённяшняй сітуацыі, тым больш пасля падпісання з нелегітымным Лукашэнкам вось гэтых 27 так званых саюзных праграмаў, безумоўны вораг. Бо сёння яны пагражаюць беларускай незалежнасці, якую мы павінны абараняць усімі магчымымі спосабамі.

– Калі Беларусь знясе апошняга дыктатара?

– Вельмі хочацца, каб гэта адбылося хутка. Але для гэтага нам неабходнае, вядома ж, адзінства, неабходнае разуменне нашай мэты, а мэта сёння ў нас адна. Давайце мы даможамся гэтай мэты, а потым разаб'емся на партыі, рухі, будзем удзельнічаць у новых парламенцкіх і прэзідэнцкіх выбарах. Але сёння беларусам неабходнае аб'яднанне на шляху да адной мэты і вельмі важна, каб гэты шлях быў нядоўгім.

Таму што, калі некаторыя кажуць, што нам патрэбны год-два-тры, мы пакуль не гатовыя – я ўвесь час згадваю беларускіх палітычных зняволеных, сярод якіх вельмі шмат маіх сяброў, якія атрымалі 7–10 гадоў турмы і ўжо больш за год сядзяць у нечалавечых, вельмі цяжкіх умовах. Сярод іх і жанчыны, сярод іх і пажылыя мужчыны. Пагроза жыццю гэтых людзей неверагодная. Калі мы сёння кажам, што людзі на волі паміраюць ад каранавірусу, 300–400 чалавек за дзень, то што адбываецца ў турмах? Вось таму неабходна ратаваць гэтых людзей, у нас няма часу на разварушванне, у нас няма часу абмяркоўваць нейкія разважлівыя доўгія стратэгіі. Неабходна выкарыстоўваць момант і рабіць усё магчымае, каб перамагчы ў максімальна кароткія тэрміны.

– Галоўнай умовай перамогі БОРа, калі раптам Народны каранцін спрацуе, адбудзецца страйк, ідзе пункт – перамовы. Каго вы бачыце на перамовах з рэжымам ад апазіцыі?

– Сапраўдныя беларускія лідары сёння ў турме. Ад апазіцыі ў перамовах павінны ўдзельнічаць Мікола Статкевіч, Павал Севярынец, Віктар Бабарыка, Сяргей Ціханоўскі...

– Гэта значыць, маецца на ўвазе, што галоўная ўмова страйку спачатку – выхад палітвязняў, і гэтыя палітвязні будуць ужо весці перамовы ад беларускага народа.

– Супольна з людзьмі, якія сёння апынуліся ў вымушанай эміграцыі. Гэта можа быць Андрэй Саннікаў, Анатоль Котаў, Павал Латушка, Валерый Цапкала, Святлана Ціханоўская. Але павінны прысутнічаць абавязкова за гэтым сталом лідары, якія сёння знаходзяцца ў турмах. Бо яны сёння сапраўдныя лідары беларусаў. Перамовы без іх немагчымыя.

– Вялікі-вялікі вам дзякуй, што знайшлі час. Мы заўсёды заканчваем эфір словамі, што добрых людзей больш. Слава Украіне! Жыве Беларусь! І свет без дыктатуры! Дзякуй вам вялікі!

– Слава Украіне! Жыве Беларусь!