29 сакавiка 2024, Пятніца, 10:56
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Зміцер Бандарэнка: Беларускія працоўныя навязалі ўладзе свой парадак дня

5
Зміцер Бандарэнка: Беларускія працоўныя навязалі ўладзе свой парадак дня

У краіну вяртаецца надзея.

Працоўны лідар Сяргей Дылеўскі заклікаў беларусаў застацца дома з 1 лістапада. Беларускае аб'яднанне рабочых падлічыла, што ў першы дзень ад 10% да 30% працаўнікоў на розныя прычыны не выйшлі на працу. Чаго яшчэ ўдалося дамагчыся рабочаму пратэсту і якія ў яго ёсць перспектывы? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з каардынатарам грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Змітром Бандарэнкам.

- Беларускаму аб'яднанню рабочых удалося дамагчыся адной вельмі важнай рэчы: яно навязала ўладам свой парадак дня. Можна казаць, што апазіцыі ўдалося правесці сваю суверэнную і самастойную палітыку. Не рэагаваць на ўкіды ўладаў («рэферэндум аб Канстытуцыі» і гд.), а навязаць тэму забастоўкі, якая з'яўляецца значнай формай пратэсту. Гэта адно з галоўных дасягненняў.

Таксама тэму забастоўкі абмяркоўваюць у большасці беларускіх медыя. Па-рознаму, натуральна, класічныя медыя, блогеры, розныя каментатары і карыстальнікі сацыяльных сетак, закрытых чатаў, абмяркоўваюць гэтую тэму. Усё гэта здарылася таму, што нават тыя людзі, якія не далучыліся да страйку, думаюць: а раптам атрымаецца. Бо забастоўка зменіць многае: для сем'яў палітвязняў — дазволіць вызваліць родных і блізкіх, для дыяспары - гэта надзея на вяртанне ў родную краіну.

Эмацыйны вынік першага дня забастоўкі - у краіну вяртаецца надзея. Відаць, што проста ў разы вырасла цікавасць беларусаў да розных медыярэсурсаў, Telegram-каналаў і сацыяльных сетак.

Таксама тыя лічбы, якія агучыла Беларускае аб'яднанне рабочых - ад 10 да 30% работнікаў многіх прадпрыемстваў не выйшлі на працу на розныя прычыны - гэта ўражальныя вынікі для першага дня.

Так, мы разумеем, што большасць гэтых людзей, хто не выйшаў на працу праз хваробы: COVID-19 і іншыя рэспіратарныя захворванні. Аднак значная частка людзей прыслухалася да прызыву. Паводле маіх ацэнках, блізу 600 тысяч людзей не выйшлі на працу, бо яны хварэюць, з'яўляюцца кантактамі першага ўзроўню або хварэюць на COVID-19, але ім не пастаўлены дыягназ (я ведаю, што такіх людзей таксама шмат), а 400 тысяч не выйшлі на працу з розных прычын, прыслухаўшыся да рабочых лідараў. Мне здаецца, што гэта толькі пачатак. Тыя, хто не далучыўся да забаўкі 1 лістапада, можа далучыцца 3-га ці 5-га. Гэта працэс, на маю думку, будзе нарастаць.

- Ці апраўдала сябе тактыка «застанься дома»? Многія крытыкі кажуць, што такі пратэст складана візуалізаваць.

- Мне здаецца, што можна паважаць Сяргея Дылеўскага за развіццё негвалтоўных метадаў супраціву, напрыклад, забастоўкі. Беларусы наогул мала страйкавалі за апошнія, напэўна, 120 гадоў. Таму мы так дрэнна жывем, таму мы і займаем апошняе месца ў Еўропе ў суме заробкаў. Мы адмовіліся ад такога метаду развязання канфліктаў у грамадстве як забастоўка.

Напрыклад, у свой час у Польшчы вялікім крокам у тэорыі страйкавага руху сталі акупацыйныя забастоўкі. Палякі ведалі, што калі яны выходзілі на вуліцы, то іх дэманстрацыі цяжка душыліся. Калі ж яны захоплівалі суднаверфі або іншыя вытворчыя памяшканні ў розных гарадах, то гэта станавілася вялікім сюрпрызам для ўладаў. Яны не выходзілі на вуліцы, яны выдатна ведалі тэрыторыю прадпрыемстваў, гэта было вялікім крокам наперад.

У Беларусі другая сітуацыя. У нас не развіты прафесійны рух, незалежныя прафзвязы — гэта вельмі адважныя людзі, іх можна паважаць, але іх прапарцыйна мала на фоне ўсіх працоўных. Таму «застанься дома» - гэта творчы крок, беларускі ўнёсак у сусветны стачачны рух.

Тут самае галоўнае - бяспека пратэстоўцаў. Не важна, як сказаў Сяргей Дылеўскі, з якой прычыны спыняцца станкі на прадпрыемстве і апусцеюць вытворчыя памяшканні. Ці будуць людзі стаяць побач з заводам ці застануцца дома. Таму застацца дома - гэта найбольш прымальны сёння варыянт, бо ён ратуе жыцці людзей. Бо такога ўзроўню захворвання Беларусь не бачыла з часу «гішпанкі».

- Ад ініцыятывы страйку дыстанцыянаваўся штаб Святланы Ціханоўскай. Чаму гэтая структура адмовілася падтрымліваць пастанову рабочых пратэставаць?

- Калі ўспомніць заявы паважанай і любімай многімі Святланы Георгіеўны Ціханоўскай, то з першых дзён свайго з'яўлення на палітычнай арэне Беларусі яна рабіла шмат крокаў супраць усякай актыўнасці. «Давайце не будзем збіраць подпісы», «я ніколі не падтрымку пратэсты», «я ніколі не падтрымаю страйк», «я слабая жанчына, прабачце мне», а затым перанос акцый на працяглы тэрмін, затым 25 сакавіка, калі можна было выйсці на вуліцы і годна праводзіць Дзень Волі, было прыдуманае нейкае галасаванне».

Я бачу, што людзі, якія сабраліся ў гэтым штабе, яны з усім запалам аддаліся аднаму - міжнародным падарожжам. Напэўна, яны чагосьці там дасягаюць, але ім гэта страшна падабаецца: Ісландыя, Партугалія, Славенія два разы, Албанія. Усе «вельмі важныя» для Беларусі краіны. Я нават чуў, што Святлана казала, што ў яе ў планах паездкі ў Лацінскую Амерыку, Кітай, Японію, Аўстралію. Людзі сканцэнтраваліся на гэтым, а беларусам трэба развязваць праблемы, якія іх хвалююць.

- Як вы глядзіце на адрозненні ў фармулёўках, якія ёсць у медыяпрасторы. Хтосьці кажа пра народны локдаўн, хтосьці пра страйк, хтосьці заклікае да народнага карантыну? Усё гэта пра адно або ўсё ж розніца ёсць?

- Каманда «Еўрапейскай Беларусі» вельмі часта ігнаравала так званыя парламенцкія і мясцовыя «выбары», бо яны нічога не вызначалі. Калі людзі з Аб'яднанай грамадзянскай партыі ці Кампартыі ішлі на «выбары», а затым выяўлялася, што гэтыя «выбары»не адбываліся, то яны казалі: «Гэта не з той прычыны, што вы заклікалі да байкоту, а таму, што людзі не прыйшлі».

У нашай сітуацыі сёння не мае значэння, на якую прычыну людзі застануцца дома. Калі хто мяркуе, што патрэбны страйк і таму застанецца дома - выдатна. Хтосьці ўсведамляе рызыку заразіцца на вуліцы ці падчас паездкі ў грамадскім транспарце на працу. Як сказала журналістка Ірына Халіп, сёння кожны аўтобус падобны на парахавую бочку. Чалавек застаецца дома, значыць, ён не захварэе, не заразіць сваіх блізкіх, не створыць для іх небяспеку.

Народны карантын - гэта наш беларускі досвед супраціву грамадзянскай супольнасці. Бо ніхто не адмаўляе (і на Захадзе часта пра гэта кажуць), што адным з трыгераў беларускай рэвалюцыі сталі паводзіны ўладаў падчас пандэміі COVID-19 і адказ на гэта грамадзянскай супольнасці. Тады да народнага карантыну заклікалі такія лідары беларускай апазіцыі, як Мікалай Статкевіч, Андрэй Саннікаў, Уладзімір Някляеў, Генадзь Фядыніч, Яўген Афнагель, Павел Севярынец.

Лідары апазіцыі знайшлі ў сабе сілы, разуменне і заклікалі беларусаў да локдаўна. Грамадзянская супольнасць перагрупавалася, зразумела небяспеку і людзі праяўлялі свае найлепшыя якасці: дапамога лекарам, дапамога хворым, пастанова заставацца дома.

Сёння сітуацыя з COVID-19 значна горшая і па колькасці захварэлых, і па колькасці смяротных выпадкаў. Людзі памятаюць, што тады народны карантын адыграў сваю ролю. У вясновы перыяд удалося трохі збіць гэтую хвалю.

Мы ведаем, што пік усіх прастудных захворванняў, звязаных з органамі дыхання, акурат у лістападзе-снежні дасягае значнага росту. Нават не скажу апагею, бо ўсё нарэшце будзе залежаць ад колькасці вакцынаваных.

Я б не звяртаў увагі, чаму чалавек застаецца дома. Людзі разумеюць, што акрамя ўласнай бяспекі і бяспекі сваіх блізкіх, яны адчуваюць салідарнасць, локаць таварышаў. Ведаюць, што іх сотні тысяч, а будуць (я ў гэтым упэўнены) і мільёны.

- Якой можа быць стратэгія тых, хто застаўся дома, і ўсіх тых, што падтрымлівае дзеянні страйкоўцаў?

- Я мяркую, што калі беларусы моцныя гэтай «мяккай сілай», выкарыстоўвалі метады негвалтоўнага супраціву, спадабаліся гэтым усяму свету, паказалі эфектыўнае салідарнае дзеянне разам, то метад страйку або народнага карантыну «застанься дома», — гэта развіццё прынцыпу салідарных дзеянняў.

Да прыкладу, акцыя «банкамат-абменнік-банк» прывяла да вываду з фінансавай сістэмы рэжыму некалькіх мільярдаў даляраў. У гэтым дзеянні ўдзельнічалі сотні тысяч беларусаў і гэта прывяло да поспеху. Дзірак застаецца вельмі шмат: ратацыя ў сілавых органах, чыноўнікі незадаволеныя сваімі заробкамі. У Лукашэнкі ніяк не атрымліваецца «зладзіць рай».

Разам з санкцыямі, якія прычыняюць велізарную шкоду рэжыму, страйк або народны карантын адначасова будзе руйнаваць дыктатуру, а таксама засцерагаць нас ад COVID-19. Нарэшце ўсе разумеюць, што ў пачатку эпідэміі Лукашэнка чоўп усякую бязглуздзіцу і аддаваў ідыёцкія загады, а мы бачым, што нічога не змянілася. Ён аддае ўсё тыя ж дэбільныя ўказанні, да прыкладу - не насіць маскі, а самае галоўнае тое, што ён нічога не робіць для вакцынацыі. У нармальных краінах прышчапілі ўжо да 70% насельніцтва, але ў Беларусі нічога такога няма і блізка. Толькі тады беларусы адчуюць сябе ў фізічнай бяспецы, калі Лукашэнкі не будзе.

Бо заходнія краіны гатовыя дапамагчы пастаўкамі вакцын, міжнародны валютны фонд выдзеліў грошы на барацьбу з COVID-19, а ў Беларусі не стае вакцын. Зніклі кітайскія прэпараты, прышчапляюць «Спадарожнікам Лайт», які не падыходзіць для першай прышчэпкі, але гэта лепш, чым нічога. Можна было б атрымаць бясплатныя вакцыны ў якасці дапамогі, але гэтага не адбываецца, бо ва ўладзе знаходзіцца проста ідыёт.

Абараняючы сябе і свае сем'і, мы набліжаем змену ўлады і свабоду. Таксама важна разумець, што гэтыя дзеянні ўсё адно патрабуюць нашай каардынацыі (хаця б на лакальным узроўні), пэўнай мужнасці, а таксама ўключэння інтэлекту. Усе гэтыя якасці ў беларускага народа ёсць. Цяпер я ўпэўнены, што мы іх можам ужыць з эфектам і тады мы ўбачым тое, пра што пісаў Мікалай Статкевіч: Калі ў беларусаў з'явіцца надзея — вы іх проста не пазнаеце. Мы, беларусы, здзівімся самі сабе. Мне здаецца, што гэта менавіта той самы момант. Проста трэба расплюшчыць вочы.

Напісаць каментар 5

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках