Рэжым, ідзі ты ў сад!

Страйк шматаблічны.

Пытанне з яблыкамі будзе развязвацца радыкальна. Больш ніякіх варожых польскіх - краіна будзе есці выключна айчынны ўраджай пладоў. Праблема развязваецца проста - пытанне толькі ў тым, дзе ўзяць дармовую рабсілу. Зрэшты, Лукашэнка ўжо ўсё прыдумаў: збіраць ураджай цяпер будуць школьнікі. І не з добрай волі, а на загад. За кожнай школай, сказаў ён, будзе замацаваны сад, і дзеці будуць збіраць ураджай. Як заўсёды, «са столі» прыдумаў лічбу: гектараў 15-20. Праўда, незразумела: апрацоўваць такую колькасць гектараў будзе кожная адукацыйную адзінка, населены пункт ці ўвогуле ўся школьная супольнасць.

Дзеці, мяркуючы з усяго, павінны падзякаваць яму за велікадушнасць і шчодрасць: інакш як бы яны даведаліся, што яблыкі растуць на дрэвах, а не нараджаюцца на прылаўках агароднінных пунктаў продажу ўжо спелымі? Можна, вядома, на ўроках біялогіі паспрабаваць, але з біялогіяй, як тлумачыў пару гадоў таму Лукашэнка, у школьнікаў не лепіцца. Праграма, казаў ён, дурная, паўгода чарвякоў вывучаюць і шукаюць адказ на пытанне, «што трэба зрабіць чарвяку, каб ён быў паразітам». Значыць, урокі адпадаюць. Застаецца толькі прымусовая праца. Тым больш што дзеці, са слоў адстаўнога правадыра, не ўмеюць працаваць і не ведаюць, што такое зямля. Ну нічога, цяпер дзяржава навучыць і прымусіць.

Вядома, хочацца сказаць: за сябе кажы, грамадзянін; калі твае дзеці і не ведаюць, што такое зямля і як гэта - працаваць, - гэта зусім не азначае, што ўсе беларускія дзеці такія ж. Але мы не абмяркоўваем індывідуальныя асаблівасці нашчадкаў Лукашэнкі, я пра іншае. Пра тое, што ён, як заўсёды, хлусіць.

Я ведаю некалькі шматдзетных сем'яў, у якіх школьнікі вельмі хацелі падпрацаваць летам. Менавіта ў сельскай гаспадарцы, на зямлі, пра якую напраўду ўсё выдатна ведаюць. Спрабавалі запісацца ў працоўны летнік, каб зарабіць 250 рублёў за месяц працы - і бацькам дапамагчы, і сабе на кіно-марозіва пакінуць. Але чальцоў БРСМ. Каб папрацаваць на зямлі, трэба быць ідэалагічна правільным. Патэнцыйным іншадумцам рыдлёўкі не выдаюць.

Так што школьнікі хочуць і гатовыя зарабляць. Але магчымасць заробку - толькі для сваіх. А ўсе астатнія павінны працаваць прымусова. І плаціць не трэба, і яблыкі сабраныя, і дзеці вучацца хадзіць шыхтамі і выконваць каманды, каб стаць паслухмянымі і выканаўчымі. Лукашэнка, напэўна, думае, што гэта ён вынайшаў такі хітры ход. Але ўсё гэта ўжо было - у СССР, у Сярэдняй Азіі, дзе восенню дзяцей замест урокаў адпраўлялі на два месяцы на збор бавоўны. Малодшых вазілі ў поле і прывозілі на ноч дадому (у іх таксама была норма выпрацоўкі), а старэйшыя так і начавалі ў полі і раз на месяц маглі на дзень з'ехаць дадому памыцца. А іх бацькі кожны вечар глядзелі навіны, каб не прапусціць самую галоўную - аб выкананні рэспубліканскага плана збору бавоўны. Таму што пакуль план не будзе выкананы, дзеці дадому не вернуцца.

Цяпер, калі шрубкі і шпунцікі дзяржавы, як заўсёды, выцягнуцца “на зважай” і пачнуць выконваць, будзе тое ж самае. Норма збору для кожнай школы. Выезды на працу пасля лекцый або замест лекцый – як там не смятана, так і тут не сыроватка.

Справаздачы настаўнікаў аб сабраным ураджаі. Скандалы бацькоў з класнымі кіраўнікамі, бо адзін вучань з-за дзяржаўнай дурніцы прапусціць трэніроўку, іншы алімпіяду, трэці рэпетытара. Узаемная нянавісць педагогаў і бацькоў і агульная - да рэжыму. А далей - прыпіскі, сабатаж і, нарэшце, страйк.

Аднойчы ў васьмідзясятыя група менскіх студэнтаў-мастакоў была адпраўлена на бульбу. Дык вось, хлопцы падышлі да страйку творча: яны кожную раніцу выходзілі на бульбяное поле, старанна закопвалі бульбу глыбей і збіралі камяні. Камяні складалі ў мяшкі, мяшкі закідвалі ў грузавік, і ўвечары калгас атрымліваў шляхетны ўраджай камянёў. Скандаліць са студэнтамі было бескарысна: бо ім не плацілі, то і пагражаць пазбаўленнем заробку не маглі. Так і адправілі назад, прычым вельмі хутка - маўляў, сваімі калгаснымі сіламі справімся, нам студэнты не патрэбныя. Не сумняваюся, што сучасныя школьнікі прыдумаюць не менш дасціпныя сцэнары. Страйк наогул шматаблічны.

А Лукашэнку, як заўсёды, падводзіць ягоная бедная неразвітая фантазія. Моцны гаспадарнік і эфектыўны мэнэджар ні за што не пакінуў бы дарослых прахалоджвацца на працы, пакуль дзеці працуюць у палях і садах. Эфектыўны мэнэджар абавязаў бы не толькі дзяцей, але і дарослых бясплатна працаваць на карысць краіны. Замацаваў бы за кожным населеным пунктам і раёнам буйнога горада свой надзел, увёў бы нормы. Да прыкладу, Новая Баравая працуе на лесапавале, Лябядзіны капае катлаван, Серабранка асушвае балота. Галоўнае - Дразды замкнуць звонку, каб пад нагамi не блыталіся. Яны ж там, у Драздах, наогул нічому не навучыліся за ўсё сваё жыццё - ні кіраваць, ні выхоўваць, ні кайлом махаць.

Ірына Халіп, адмыслова для Charter97.org