29 сакавiка 2024, Пятніца, 14:07
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Як Сейм Рэчы Паспалітай прыняў першую ў Еўропе і другую ў свеце Канстытуцыю

Як Сейм Рэчы Паспалітай прыняў першую ў Еўропе і другую ў свеце Канстытуцыю

230 гадоў таму ў Беларусі пачала дзейнічаць першая еўрапейская Канстытуцыя.

У 1791 годзе беларуская і польская шляхта на агульным сейме зацвердзіла Канстытуцыю Рэчы Паспалітай - першую ў Еўропе і другую ў свеце пасля ЗША, піша planetabelarus.by.

Яна была прынятая Чатырохгадовым сеймам, саслоўна-прадстаўнічым органам Рэчы Паспалітай - асабістай уніі Каралеўства Польскага і Вялікага княства Літоўскага. Праца па складанні канстытуцыйнага акту пачалася 6 кастрычніка 1788 года і прадаўжалася 32 месяцы. Дакумент, закліканы ліквідаваць недахопы палітычнай сістэмы краіны, быў прыняты пад назвай «Урадавы акт» (па-польску. Ustawa rządowa, «Статут дзяржаўны»). Прынцыпы Залатой вольнасці або «Шляхецкай дэмакратыі», якія дзейнічалі раней, надзялялі шляхту адмысловымі правамі, што з часам парушыла працаздольнасць палітычных інстытутаў. Прыняццю Канстытуцыі папярэднічаў перыяд агітацыі і частковага ўкаранення рэформаў, які пачаўся з дзейнасці сейма 1764 года і выбараў Станіслава Аўгуста Панятоўскага - апошняга манарха Рэчы Паспалітай.

Канстытуцыя павінна была ўрэгуляваць палітычны крызіс, выкліканы злоўжываннем шляхецкімі прывілеямі і падтрыманы некаторыя магнатамі. А таксама была прызначаная замяніць іх дэмакратычнымі прынцыпамі канстытуцыйнай манархіі.

Акт зраўнаваў у некаторых палітычных правах дваран і гараджан, абвясціў апеку дзяржавы над сялянамі, змякчыўшы тым самым гнёт прыгону. Канстытуцыя накладвала забарону на дзеянне некаторых парламенцкіх інстытутаў, якія падрывалі работу заканадаўцаў.

Так, было скасавана права liberum veto, якое дазваляла ўсякаму дэпутату скончыць абмеркаванне пытання ў сейме і працу сейма наогул, выказаўшы нязгоду. Суседзі Рэчы Паспалітай успрынялі прыняцце Канстытуцыі з варожасцю. Канстытуцыя мела юрыдычнае дзеянне менш за 19 месяцаў. 23 лістапада 1793 года яе дзеянне ануляваў Гарадзенскі сейм.

Напісаць каментар

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках