Atlantic Council аб сітуацыі вакол Украіны: Свету пара дзейнічаць

Крэмль нарошчвае агрэсіўную рыторыку супраць Кіева.

Працягваючы адмаўляць сваё дачыненне да вайны з Украінай, Расея выключае ўсякія магчымасці мірнага ўрэгулявання. Адначасова Крэмль нарошчвае агрэсіўную рыторыку супраць Кіева і дэманструе вайсковую моц, што недвухсэнсоўна сведчыць аб ягоных сапраўдных мэтах.

Пра гэта піша Пітэр Дзікінсан, рэдактар тэматычнага падраздзела UkraineAlert у аналітычным цэнтры Atlantic Council. Ягоны новы артыкул называецца «Вайна Пуціна ва Украіне» - найгоршы ў свеце сакрэт, але ён упарта гэта адмаўляе (Putin's Ukraine war is world's worst-kept secret but he remains in denial). У ім Дзікінсан заклікае сусветную супольнасць прызнаць, што з такой рыторыкай Крамля мір ва Украіне недасяжны, і адрэагаваць належным чынам на сапраўдную мэту Пуціна — імкненне скарыць краіну.

«Новое время» прапануе азнаёміцца з поўным перакладам гэтай публікацыі.

***

Як можна падпісаць мір з тым, хто адмаўляецца прызнаць, што вядзе вайну? Гэта дылема, з якой сутыкаецца Украіна: яна імкнецца пакласці канец Сямігадовай вайне з Расеяй, але ўпіраецца ў цагляную сцяну безумоўных адмаўленняў Масквы.

З самага пачатку баявых дзеянняў у 2014 годзе настойлівае імкненне Расеі дэклараваць статус іншага назіральніка ў канфлікце, ініцыяваным і арганізаваным у Маскве, значна зніжае шанцы на мірнае ўрэгуляванне. На мінулым тыдні гэта яшчэ раз падкрэсліў не хто іншы, як асабісты прэс-сакратар Уладзіміра Пуціна Дзмітрый Пяскоў.

У тлумачэннях, чаму цяпер амаль няма перспектыў двухбаковай сустрэчы Пуціна з прэзідэнтам Украіны Уладзімірам Зяленскім, Пяскоў паскардзіўся, што расейскаму лідару «складана размаўляць» з ягоным украінскім калегам. «Спадар Зяленскі, напрыклад, упарта называе Расею ўдзельніцай канфлікту на паўднёва-ўсходзе краіны. Гэта не так», - заявіў Пяскоў.

Вядома, Зяленскі далёка не адзіны, хто намагае на ўдзеле Расеі ў канфлікце. З таго моманту, як ледзь замаскаваныя расейскія войскі без апазнавальных знакаў пачалі захоп Крыма ў лютым 2014 года, нешматлікія вартыя даверу назіральнікі за межамі самой Расеі хоць колькі-небудзь сумняваліся ў рэальнасці расейскай агрэсіі супраць Украіны. Фактычна, вайна Пуціна - найгоршы сакрэт у свеце.

У першыя месяцы канфлікту, калі ўварванне Расеі ў Крым распаўсюдзілася і на мацерыковую Украіну, міжнародная супольнасць была перакананая ў датычнасці Крамля дастаткова цвёрда, каб увесці санкцыі супраць Масквы. Між тым Міжнародны крымінальны суд (МКС) у Гаазе яшчэ ў 2016 годзе прызнаў удзел Расеі ў [канфлікт] ва усходняй Украіне, што прывяло да выхаду Расеі з МКС.

А зусім нядаўна міністры замежных спраў краін Вялікай сямёркі (Канады, Францыі, Нямеччыны, Італіі, Японіі, Вялікай Брытаніі і ЗША) далі зразумець, што праз бясконцы падман Расеі іх цярпенне на зыходзе. У сакавіку 2021 года яны апублікавалі супольную заяву, якая ўключала сур'ёзнае сцвярджэнне: «Расея з'яўляецца бокам канфлікту на ўсходзе Украіны, а не пасярэднікам».

Такі кансэнсус не дзіўны, улічваючы велізарную колькасць довадаў, якія паказваюць на ваеннае ўмяшанне Расеі ва ўсходняй Украіне. Расейскія жаўнеры трапляюць у палон у глыбіні тэрыторыі Украіны, а расейскую вайсковую тэхніку бачаць вельмі часта.

Многія з тых, хто выконваў ролю падстаўных асоб у наступальнай аперацыі Крамля вясной і летам 2014 года, агучылі з тых часоў сведкавыя паказанні, якія дэталізуюць ролю расейскіх узброеных сіл; у той час як міжнароднае расследаванне катастрофы рэйса MH17, збітага над Усходняй Украінай, уяўляе сабой скарбніцу выкрывальных довадаў, якія вядуць проста да ўзброеных сіл Расеі.

Нішто з гэтага не пераканала Пуціна прызнаць удзел Расеі ў канфлікце - за выключэннем некалькіх загадкавых згадак у 2015 годзе «людзей, якія развязваюць пэўныя пытанні, у тым ліку і ў вайсковай сферы». Замест гэтага ён прадаўжае агучваць непраўдападобныя адмаўленні, якія не пераконваюць нікога і, відавочна, не служаць ніякай іншай мэце, акрамя як зрабіць немагчымым рэальны прагрэс на шляху да міру.

Як нядаўна адзначыў сам Пяскоў, нават базавы дыялог паміж расейскімі і ўкраінскімі афіцыйнымі асобамі праблематычны, калі пазіцыі бакоў аб самім характары канфлікту ў корані адрозніваюцца. Калі на ўсходзе Украіны няма расейскіх войскаў, як можна весці перамовы аб іх вывадзе? Аналагічна, ці атрымаецца калі-небудзь па-сапраўднаму дэмантаваць усю складаную інфраструктуру расейскай акупацыі, калі Пуцін намагае, што яе не існуе? Ці ёсць надзея на доўгатэрміновае прымірэнне паміж расейскім і ўкраінскім народамі, калі Крэмль прадаўжае падманваць сваю ўнутраную аўдыторыю байкамі аб невінаватасці Расеі?

Пуцін выдатна разумее ўсё гэта, але застаецца абыякавым. Відавочна, што ён не зацікаўлены ў кампрамісным урэгуляванні дачыненняў з Украінай і цалкам адданы ідэі заваявання краіны. Да болю відавочна гэта стала пасля нядаўніх артыкулаў самога Пуціна, а таксама каментароў іншых афіцыйных топ-асоб Расеі.

Артыкул расейскага прэзідэнта аб гістарычным адзінстве расейцаў і ўкраінцаў, які выйшаў у ліпені 2021 года, чытаўся як абвяшчэнне вайны ўкраінскай дзяржаўнасці. За ім рушыў услед з'едлівы антыўкраінскі артыкул былога прэзідэнта Расеі Дзмітрыя Мядзведзева, у якім Украіна адпрэчвалася як «васальная дзяржава» і сцвярджалася, што ўсе перамовы з цяперашняй украінскай уладай не толькі бессэнсоўныя, але і шкодныя.

Настроі ў Маскве падсумаваў віцэ-спікер Дзярждумы Пётр Талстой у сваім выступе 16 кастрычніка на расейскай тэлевізіі. Талстой, які, дарэчы, з'яўляецца і віцэ-прэзідэнтам вядучага еўрапейскага органа ў правах чалавека, Парламенцкай асамблеі Рады Еўропы - заявіў, што Украіна з'яўляецца «часткай Расеі», і падкрэсліў: «Ніякай Украіны праз 10 гадоў не будзе».

Такая агрэсіўная рыторыка дазваляе ацаніць перспектыву сталага адмаўлення Расеяй [яе ўдзелу ў вайне на Данбасе]. Гэта таксама сігнал трывогі для міжнароднай супольнасці, якая часта грашыла пераменшваннем маштабаў расейскіх амбіцый ва Украіне праз асцярогу справакаваць Крэмль на далейшыя акты агрэсіі. І хоць сур'ёзных спробаў прыняць абсурдныя сцвярджэнні Масквы аб яе недатычнасці да вайны дагэтуль не было, мы назіралі сумную тэндэнцыю патураць Крамлю дыпламатычнымі эўфемізмамі.

Гэта неабходна змяніць. Расея ўжо пазначыла свае намеры не толькі на словах, але і на справе. Раней сёлета свет назіраў, як Масква сканцэнтравала сілы для ўварвання паблізу ад усходніх і паўднёвых межаў Украіны. Гэты акт бразгання зброяй быў таксама генеральнай рэпетыцыяй новага буйнога наступу, які яшчэ можа разгарнуцца. Цяпер, калі трубаправод «Паўночны струмень – 2» скончаны і, як чакаецца, будзе ўведзены ў эксплуатацыю ў найбліжэйшыя месяцы, Расею больш не абмяжоўвае залежнасць ад газатранспартнай сеткі Украіны.

Для патэнцыйна драматычнай эскалацыі не такой ужо сакрэтнай вайны Пуціна ўсё гатовае, і прыйшоў час паслаць недвухсэнсоўны сігнал Маскве. Свет ведае, што Уладзімір Пуцін хлусіць пра вайну ва Украіне, але калі міжнародная супольнасць не прыкладзе адпаведныя намаганні цяпер, кошт міру неўзабаве можа стаць значна вышэйшым.