Экспертыза пацвердзіла сапраўднасць голасу экс-кіраўніка КДБ Беларусі, які планаваў забойства Шарамета

Даследаванне правяла аўтарытэтная крыміналістычная лабараторыя.

Даследаванне пецярбургскай АНА "Крыміналістычная лабараторыя аўдыявізуальных дакументаў" пацвердзіла сапраўднасць аўдыязапісу, на якім кіраўнік КДБ Беларусі ў 2008–2012 гадах Вадзім Зайцаў плануе серыю палітычных забойстваў.

Экспертызу замовіў тэлеканал "Настоящее время".

Тры мужчыны, адзін з якіх Вадзім Зайцаў, абмяркоўваюць атручванне і падрывы з дапамогай "закладак" палітычных эмігрантаў з Беларусі. "Ліквідацыя... павінна быць настолькі натуральнай, што потым ніякі эксперт не павінен ********* [прычапіцца]. Проста кропкавы ўдар", – кажа Зайцаў.

Утоены запіс размовы 4 студзеня апублікавала выданне EUObserver, але не змагло пацвердзіць ягоную сапраўднасць праз дрэнную якасць.

Запіс журналістам перадаў былы супрацоўнік МУС Беларусі Ігар Макар, які эміграваў у Літву ў 2006 годзе. Ён трымае ў таямніцы крыніцу запісу, баючыся за бяспеку. Пасля публікацыі Макар даваў паказанні ў Кіеве паводле справы аб забойстве журналіста Паўла Шарамета ў 2016 годзе.

"А як справакаваць натуральны падрыў... вось датычна Шарамета трэба спрацаваць, які *** [надакучыў], *** [блін]. Зробім закладку нейкую і гэтак далей, каб гэтага пацука, *** [блін], зусім, *** [блін], ні рук, ні ног не збяруць", – кажа Вадзім Зайцаў на аўдыязапісе. Менавіта выбухам бомбы, усталяванай пад дном аўтамабіля, быў забіты Шарамет.

У МУС Украіны заявілі, што "новая інфармацыя зможа дапамагчы ў пошуку дагэтуль нявызначаных заказчыкаў і арганізатараў забойства". Украінскія следчыя пачалі экспертызу аўдыязапісу, але яе вынікі яшчэ не апублікаваныя.

19 жніўня МЗС Беларусі апублікавала заяву, у якой ніяк не пракаментавала аўдыязапіс з экс-кіраўніком КДБ, але назвала Макара "ашуканцам". "У нас ёсць пераканальныя сведчанні, у тым ліку аўдыязапіс, які недвухсэнсоўна дэманструе відавочныя ашуканскія мэты гэтага махляра", – гаворыцца ў заяве.

"Тоеснасць названых дыктараў"

"Настоящее время" замовіла даследаванне запісу ў пецярбургскай "крыміналістычнай лабараторыі аўдыявізуальных дакументаў".

У інтэрнэце "Настоящее время" здолела знайсці 13 відэазапісаў з голасам Зайцава – гэта ягоныя выступы ў якасці кіраўніка КДБ і кіраўніка Беларускай федэрацыі біятлону [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 і г.д.].

Адабраўшы пяць запісаў, эксперты параўналі голас Зайцава з голасам мужчыны, які планаваў забойства. Выснова: гэта адзін і той чалавек.

Даследаванне ўключае ў сябе аўдытыўна-лінгвістычны і інструментальны аналіз гаворкі.

На першым этапе эксперты аналізавалі індывідуальныя асаблівасці артыкуляцыі, агульныя маўленчыя навыкі, эмацыйны стан, сацыякультурныя асаблівасці таго, хто гаворыць. Адзін з мноства прыкладаў: для маўлення Зайцава характэрныя кароткія паўзы, якія запаўняюцца э-вобразным гукам: "Вы максімальна, э-э, хавайце", "Там, э-э, сядзіць і ўвесь час кукарэкае", "А, э-э, як справакаваць натуральны падрыў"...

Гэтыя паўзы доўжацца ад некалькіх мілісекундаў да трох секундаў, пры гэтым у галосным гуку "праслухоўваюцца" таксама о- і у-падобныя галосныя. Тон голасу пры гэтым зніжаецца да 50-60 Гц. Голас тыповага дарослага мужчыны мае частату 85-155 Гц.

"Адрозненні ў вышыні, сіле і тэмбральных характарыстыках голасу параўнаных дыктараў адсутнічаюць", – гаворыцца ў даследаванні. Асобна эксперты адзначаюць, што параўнаныя дыктары ў роўнай ступені добра кантралююць свой эмацыйны стан.

На другім, інструментальным, этапе эксперты прааналізавалі "статыстычныя і дынамічныя спектральныя маўленчыя характарыстыкі". Для гэтага яны выкарыстоўвалі праграму SIS II пецярбургскага "Цэнтра маўленчых тэхналогій".

Галасы змоўніка і Вадзіма Зайцава тоесныя і на гэтым этапе даследавання. "Нават доўгія трэніроўкі не могуць істотна змяніць звыклыя стэрэатыпы [маўленне], паколькі яны практычна не ўспрымаюцца звычайным слыхам і рэалізуюцца без свядомага артыкуляцыйнага кантролю, хоць добра відаць у рамках інструментальнага аналізу маўлення", – гаворыцца ў даследаванні.

Пры гэтым у экспертызе адзначаныя і некаторыя нязначныя адрозненні ў маўленні Зайцава падчас таемнай нарады ў КДБ і яго ж – на афіцыйных выступах, знойдзеных "Настоящим временем".

"Зайцаў у прапанаваных відэафонаграмах дае інтэрв'ю, удзельнічае ў прэс-канферэнцыі і выступае публічна, стыль ягонага маўлення – афіцыйны, манера гаворкі – больш стрыманая, маўленне ў большай ступені падрыхтаванае (абдуманае)".

Для параўнання: у аўдыязапісе "дыктар вядзе нефармальную размову з, верагодна, добра знаёмымі і падначаленымі яму людзьмі, стыль маўлення блізкі да гутарковага з элементамі справавога і афіцыйна-справавога, манера гаворкі свабодная, спакойная, нязмушаная".

Хто праводзіў даследаванне

АНА "Крыміналістычная лабараторыя аўдыявізуальных дакументаў" займалася аднаўленнем магнітных фанаграм з АПЛ "Курск" і экспертызай запісаў перамоваў для расследавання гібелі Ту-154 пад Смаленскам з прэзідэнтам Польшчы на борце.

Асноўны эксперт – Паліна Зубава – у 1993–2001 гадах працавала ў экспертна-крыміналістычным цэнтры ДУУС Пецярбурга і Ленвобласці, потым узначальвала аддзел відэафонаграфічных даследаванняў Паўночна-Заходняга рэгіянальнага цэнтра судовай экспертызы Мінюста.

Акрамя забойства Шарамета, у апублікаваным EUObserver аўдыязапісе абмяркоўваецца забойства трох палітэмігрантаў, якія жывуць у ФРГ: былога супрацоўніка ўправы барацьбы з карупцыяй Вячаслава Дудкіна, былога кіраўніка менскага СІЗА № 1 Алега Алкаева і былога камандзіра 5-й асобнай брыгады спецыяльнага прызначэння Уладзіміра Барадача (усе яны цяпер жывыя).

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка нібыта вылучыў на такія аперацыі больш за 1,5 мільёна даляраў, сцвярджае Зайцаў на запісе.

Таксама ва ўцечцы абмяркоўваецца стварэнне роты "дзевак" для таемнага сачэння за апанентамі Лукашэнкі.

Лукашэнка зняў Зайцава з пасады кіраўніка КДБ Беларусі ў канцы 2012 года. З 2013 года ён працуе кіраўніком беларускага правайдара "Космас ТВ".