28 сакавiка 2024, Чацвер, 12:21
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Як тыя, хто павінен працаваць у любое надвор'е, перажываюць моцныя халады

1
Як тыя, хто павінен працаваць у любое надвор'е, перажываюць моцныя халады

Людзі на марозе.

Раніца 16 студзеня пачалася з бадзёрых -18 ºС, да вечара павінна падмарозіць яшчэ мацней. Здаецца, у такое надвор'е найлепшым рашэннем будзе застацца дома, але падыходзіць яно далёка не ўсім. «Чым грэюся? Лапатай!» - усміхаецца малады чалавек у фірмовай куртцы Беларускай чыгункі, які прыбірае снег ля вакзалу. Ён бы рады застацца ў цёплым памяшканні, але хто за яго будзе наводзіць парадак? Журналістка tut.by Любоў Касьпяровіч прайшлася па Менску і пагутарыў з «людзьмі на марозе», якія вымушаныя працаваць у любое, нават самае суровае, надвор'е.

«Калі здымаю лішняе адзенне, усе кажуць: «О, ты так схуднела!»

Каля чыгуначнага вакзала жыццё кіпіць, як і ў любы іншы дзень. Гудуць цягнікі, тарабаніць трактар, які вязе рэшткі гурбаў, іскраць тралейбусы, грымяць скрынямі супрацоўнікі «Гаррамаўтадара».

На сваім нязменным месцы і кіроўцы таксі. Тыя, хто працуе «ад борта», пазбягаюць любых пытанняў пра іх нялёгкае жыццё-быццё. Кіроўцы, якія прымаюць замовы праз дыспетчарскую службу, аказваюцца больш адкрытымі да камунікацыі.

- У маразы кліентаў больш. Таму і працуем, - кажа кіроўца таксі. У руках у яго - вялікі тэрмас з гарбатай, якога павінна хапіць на найбліжэйшыя 12 гадзін - столькі ён сёння плануе адпрацаваць.

- А хіба выгадна ў такое надвор'е ездзіць?

- Калі б было нявыгадна, ніхто б не працаваў. Проста выгада розная: калі больш, калі менш, - шчыра адказвае кіроўца. - У мароз людзі хутчэй садзяцца. Ды і каэфіцыент трохі вышэйшы. Так што нармальна. Я апрануў куртку цяплейшую, машыну не глушу. Вытрымаем, - усміхаецца суразмоўца.

На прывакзальнай плошчы «завіхаюцца» работнікі Беларускай чыгункі ў ярка-аранжавых куртках - наводзяць парадак і прыбіраюць «рэшткі» гурбаў.

- Чым грэюся? Лапатай! - кажа адзін з рабочых, пакуль бадзёра варочае інструментам. - Калі замерз, ідзеш грэцца. Так што халадоў мы асабліва не адчуваем.

- Але вы нават без шаліка!

- Пасля войска і не такое вытрымаеш. Асабліва калі сядзіш на палігоне. Накшталт цёпла апрануўся, а ўсё роўна холадна. Так што я адаптаваны.

Спускаемся ў падземны пераход, які злучае вакзал і вуліцу Кірава. Тут суха, але, як і наверсе, вельмі холадна.

Наталля ўжо трэці год працуе ў павільёне, дзе прадае ружы. А наогул ужо 30 гадоў займаецца кветкамі. Кажа, што маразоў яна не адчувае. Сваё працоўнае месца яна абсталявала так, каб і сябе сагрэць, і кветкам не даць змерзнуць.

- Тут у мяне два абагравальнікі. Пад нагамі - кавалак пенапласту. Сяджу звычайна на барным крэсле - вышэй ад халоднай зямлі. Кветкі стаяць у двух-трох бочках, каб не прымерзлі да падлогі. На ноч імкнуся іх максімальна высока над зямлёй падняць, - распавядае пра свае хітрыкі Наталля. - Я ўжо 30 гадоў працую з кветкамі. Памятаю, як прадавала іх у спецыяльных скрынях і абагравала свечкамі. Так што цяпер усё нашмат прасцей.

Сама Наталля, як яна выяўляецца, прывыкла апранацца як капуста.

- Калі здыму лішнюю адзежку, усе кажуць: «О, ты так схуднела!», - усміхаецца прадавец. - Гэта справа звычкі. Сабака здохне - але чалавек прывыкне.

Са слоў Наталлі, у маразы кветкі купляюць рэдка. Ды і ў эпоху ковіда праходнасць у пераходзе ўпала, што адбілася на продажах.

- Хтосьці не баіцца каранавіруса, а нехта сядзіць дома, трымаецца далей ад людзей. Але кветкі ўсё роўна купляюць. Прадпрыемствы бяруць, калі віншуюць сваіх работнікаў. Часам хатнія дораць. Бывае, людзі купляюць кветкі, проста каб падняць настрой. На днях дзяўчынка - сацыяльны работнік - купляла сваёй падапечнай ружы, хацела парадаваць бабулю. Але ёсць і іншы бок - пахаванне. І цяпер іх, самі разумееце, нямала.

Работнікі чыгункі ў ярка-аранжавых куртках сустракаюць пасажырскія цягнікі, што прыбываюць, а затым кожны «прастукваюць». Ілля тлумачыць: так правяраюць, ці няма пашкоджанняў у падшыпніках.

Сам ён нацягнуў снуд амаль да вачэй: не вельмі любіць холад. Але працаваць трэба. Змена ў работнікаў доўжыцца 12 гадзін. У перапынках паміж цягнікамі яны могуць грэцца ў цёплым памяшканні.

- Яшчэ глядзім, ці няма якога абледзянення. Але цягнікі і не такое бачылі. Мароз для іх - як і спякота. Тут няма нічога звышнатуральнага.

Кіроўцы грамадскага транспарту, якія чакаюць адпраўлення на маршрут на дыспетчарскай станцыі «Дружная», дзівяцца пытанням аб тым, як моцныя маразы адбіваюцца на іх працы. Кажуць, як працавалі, так і працуюць, толькі печку прыходзіцца ўключаць на поўную моц.

- Усё мерзне! - кажа кіроўца тралейбуса. - Але што рабіць, вазіць людзей трэба.

- А тое, што тралейбус у солі, вам не перашкаджае?

- Калі памыць, тады наогул усё замерзне. Так што пацярпіце, - усміхаецца кіроўца.

Кіроўцы аўтобусаў таксама запэўніваюць, што моцныя маразы на іх працы ніяк не адбіваюцца.

- Як рыхтуемся да рэйсаў? Сабраўся і пайшоў працаваць. Заліваем арктычнае паліва, так што стаць пасярод дарогі не баімся. Печкі зараз працуюць максімальна.

«Хіба гэта даступна пенсіянеру? Вось і прыйдзецца стаяць на марозе тыдзень, каб за пломбу заплаціць»

Мароз марозам, а ў пераходзе, які вядзе да Камароўскага рынка, па-ранейшаму можна купіць усё, што душа пажадае. Патрэбныя акуляры - калі ласка. Хочаш модную сумку - так вось жа яна (і нават лагатып на ёй будзе такі ж, як у буціку Gucci). Попыт тут нараджае прапанову, таму і асартымент адаптуецца пад суровыя ўмовы надвор'я: цёплыя шарсцяныя шкарпэткі, шапкі, вусцілкі, вадалазка, рукавіцы і пальчаткі, шалікі і палантын.

Людміла была б рада застацца ў мароз дома, але не можа сабе гэтага дазволіць. Ужо некалькі гадоў яна на пенсіі. Грошай стае не на ўсе, таму яна і вымушана гандляваць у пераходзе - нават пры мінус 18. Нават з улікам таго, што за дзень, з яе слоў, атрымліваецца зарабіць прыкладна 10 рублёў.

- Звязаныя шкарпэткі можна прадаць за сем рублёў, калі памер пабольшы - за рублёў 8-9. Але яшчэ ж трэба адняць кошт нітак. Рублёў дзесяць у дзень зарабляем, але цэлы дзень тут не пастаіш.

Людміла - рамесніца. Яна вяжа шапкі, шкарпэткі і рукавіцы. У дадатак да іх гандлюе і іншымі - прамысловымі - вырабамі.

- Месцаў для гандлю рамеснікаў няма. Арганізуюцца выставы, але ўдзел у іх платны. А патрэбна нейкая капейка. Вы ж бачыце, якія кошты. Паказваюць, што інфляцыя склала пару адсоткаў. Але цукар у краме падняўся ў цане на 20 працэнтаў, алей сланечнікавы - на 50. Бульба - і тая падаражэла. Усе скажаецца, няма пэўнасці. Або правадыру дзяржавы падаюць непраўдзівую інфармацыю і ствараюць цяплічныя ўмовы, ці што... Але нам жа ніхто гэтыя ўмовы не стварае. Мы самі выжываем, як можам. Вось я нядаўна за пломбу заплаціла 66 рублёў, і гэта самы нізкі кошт у дзяржаўнай паліклініцы. Хіба гэта даступна пенсіянеру? Вось і прыйдзецца стаяць на марозе тыдзень, каб за пломбу заплаціць.

Халадоў Людміла не баіцца: кажа, звыкнулася. На працягу пяці гадоў яна жыла на крайняй Поўначы, дзе навучылася апранацца так, каб нічога сабе не адмарозіць. Сёння яна ў доўгім кажуху, пад ёй - дзве кофты, на нагах - цёплыя шарсцяныя шкарпэткі, у ботах - лямцавыя вусцілкі.

- Можна працаваць, - усміхаецца жанчына. - Толькі жыць стала накладна. Што б нам ні абяцалі, жыць лепш не становіцца. Вядома, усё можна вытрымаць, але такое грэбаванне да народа - не. Наш народ добры, але нельга з яго апошняе выціскаць, - дзеліцца меркаваннем Людміла.

На Камароўцы ўсё жыццё цепліцца пад купалам крытай часткі рынку. На сезонным рынку замест пакупнікоў цяпер гуляе вецер. Не баяцца маразоў толькі Людміла і яе сусед, якія прадаюць засушаныя травы: мелісу, мяту, святаяннік, палын і іншыя дары прыроды, з чаго можна зрабіць гарбату ці, напрыклад, сродак для хворых суставаў.

Людміла кажа, што яны працуюць тут з 11 да 16 гадзін. Перыядычна - па чарзе - ходзяць у цёплае памяшканне пагрэцца.

Нягледзячы на тое што ў сезоннай частцы рынку не працуе больш ніхто, на колькасці пакупнікоў гэта не адбіваецца. Таму і працуюць - нават у моцныя маразы.

- У нас свае кліенты, ідуць да нас людзі мэтанакіравана. За дзень могуць і дзесяць чалавек прыйсці, - распавядае жанчына.

Да маразоў у мінус 20 яна ставіцца проста, як быццам гэта нешта звыклае.

- А як на рыбалку людзі ездзяць? А на Поўначы працуюць? Не ведаю, мне зараз нармальна. Уцяплілася я добра, стаю не на голай зямлі, а на паддоне. Так што можна цярпець, - усміхаецца.

Валянціна прадае замарожаныя морапрадукты. Маразільнік яна сёння нават не ўключала - і прыроднага холаду стае.

- Раніцай прывезлі астуджаную рыбу. За паўдня яна стала вельмі астуджанай, - усміхаецца субяседніца.

Валянціна працуе на рынку практычна цэлы дзень - да 17 гадзін. Кажа, што для яе такія маразы - гэта ўжо занадта. Але месца і халадзільнікі аплачаны на месяц наперад, так што «не выйсці немагчыма - вось і стаім». За паўдня ў яе быў адзін пакупнік, у касе - усяго 17 рублёў.

- Садавіну зараз прадаюць на крытым рынку, так што нам цяжкавата. Калі ёсць іншыя прадаўцы, у нас справы ідуць больш-менш. Зараз выжываем за кошт пастаянных пакупнікоў.

- Як вы ратуецеся ад холаду?

- Ой, апранулася сёння так, што павярнуцца не магу. Калі стаіш, мароз прабіраецца, так што трэба хаця б туды-сюды хадзіць. У мяне тут і куртка, і камізэлька, і паліто, і два швэдры. Я, шчыра кажучы, нязвыклая да марозу. Яшчэ і маску трэба насіць. Учора вось абмарозілася вусны. Шчыпле, баліць, але нічога. Галоўнае, да чацвярга пратрымацца - там ужо павінна наступіць адліга.

Каго-каго, а вулічных музыкаў у такі мароз сустрэць мы не разлічвалі. Але - сустрэлі.

Пяцёра маладых мужчын стаяць каля ўваходу на станцыю метро «Плошча Якуба Коласа» і спяваюць «Купалінку». Стаяць прама насупраць дзвярэй. Тут, кажуць, самае камфортнае месца ў пераходзе: калі праязджае цягнік, з вестыбюля вырываецца паток цёплага паветра.

- У такое надвор'е не хочацца з дому выходзіць, а вы вырашылі спяваць. Смела.

- Вось так любім музыку! - смяюцца музыкі. - Напраўду гэта лепш, чым канапу вартаваць.

У кожнага з іх ёсць свае праекты , але часам яны збіраюцца разам, каб дадаткова зарабіць.

- Такія вось мы сціплыя рамеснікі, - усміхаюцца. - Шчыра кажучы, халоднае паветра для голасу не вельмі карысны. Паглядзім, што будзе праз два дні.

Напісаць каментар 1

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках