Навукоўцы знайшлі тлумачэнне дзіўнай асіметрыі Месяца

Радыеактыўныя пароды распаўсюджаныя на спадарожніку Зямлі нераўнамерна.

Міжнародная група астраномаў прапанавала тлумачэнне таму, чаму Месяц адрозніваецца дзіўнай асіметрычнасцю. На іх думку, уся справа ў радыеактыўных пародах, распаўсюджаных на спадарожніку Зямлі нераўнамерна, паведамляе zn.ua са спасылкай на Phys.org.

Мяркуецца, што Месяц сфармаваўся пасля сутыкнення Зямлі з гіпатэтычнай планетай Тэяй, якая памерамі нагадвала Марс. Зямля засталася досыць вялікай дынамічнай планетай, на якой з'явіліся атмасфера і акіяны. Месяц жа апынулася меншым «кавалкам», без такіх характарыстык.

Разам з тым, назіранні паказалі, што гісторыя Месяца была значна больш дынамічнай, чым уважалася. Напрыклад, на спадарожніку Зямлі заўважаныя сляды вулканічнай актыўнасці ўзростам блізу мільярд гадоў, што значна менш, чым павінна было быць.

На баку Месяца, звернутым да Зямлі, можна назіраць плямы, якія старажытныя астраномы называлі maria ці «мора». Доўгі час навукоўцы сапраўды думалі, што гэта вадаёмы, але назіранні з дапамогай тэлескопаў дазволілі высветліць, што гэта хутчэй кратэры або сляды вулканізму.

Меркавалася таксама, што зваротны бок Месяца павінен быць больш-менш падобны на бачны. Але пасля запуску першых касмічных зондаў і атрымання здымкаў выявілася, што два бакі спадарожніка Зямлі адрозніваюцца. Толькі 1% паверхні таго боку Месяца выявіўся пакрытым «морамі», тады як на бачным такія арэолы складаюць 31% паверхні.

У 1960-70-х гадах апараты місіі «Апалон» даставілі на Зямлю 382 кілаграмы месячнай пароды. Вывучыўшы яе, навукоўцы высветлілі, што цемень «мораў» абумоўленая іх геалагічных складам. Даследнікі змаглі вызначыць адмысловую сігнатуру гэтай пароды, якую назвалі KREEP. К - пароды, узбагачаныя каліем, REE - рэдкія для Зямлі элементы (цэрый, дыспрозій, эрбій, еўропій і іншыя) і Р - фосфар. Аднак вывучыўшы склад, навукоўцы ўсё яшчэ не маглі зразумець, чаму дзве часткі Месяца так не падобныя адна на адну.

Цяпер жа даследчыкі прапанавалі тлумачэнне гэтаму. Выявілася, што наяўнасць KREEP у пародах паніжае тэмпературу, пры якой парода пачынае плавіцца. Такія элементы больш распаўсюджаныя на бачным баку Месяца, чым на адваротным. Разуменне паходжання гэтых лакальных узбагачэнняў можа дапамагчы растлумачыць раннія стадыі фармавання спадарожніка Зямлі.