Беларусы супраць вусатага троечніка

Пакуль ён вяшчае, што каранавіруса няма, беларусы арганізоўваюцца.

Тое, што адбываецца сёння ў Беларусі, нагадала мне цяжкую зіму і вясну 2011 года. І зусім не тым, што рубель, як тады, імкліва ляціць у прорву, а ў абменніках становяцца чэргі, - хоць і гэтую асацыяцыю ніяк не скінуць з рахункаў. Але галоўнае падабенства цалкам у іншым - у чалавечай салідарнасці.

Тады, зімой 2011 года, хтосьці, вядома, сыходзіў у дэпрэсію ці ўнутраную эміграцыю. Але гэта была меншасць. А большая частка незразумелым чынам знаходзіла адзін аднаго, збірала грошы і перадачы сем'ям палітвязняў, даведвалася, куды іх можна прынесці - прычым многія да таго і не падазравалі, дзе знаходзіцца Управа БНФ, якая стала цэнтрам дапамогі. Перадавалі адзін аднаму тэлефоны сваякоў арыштаваных, прыходзілі ў госці, прыносілі прадукты, прапаноўвалі пасядзець з дзецьмі або дапамагчы данесці торбу да СІЗА. Таксісты, пачуўшы адрас турмы, часта вазілі бясплатна. Індывідуальныя прадпрымальнікі не бралі грошай, калі даведваліся, што спартыўны строй або тэпці прызначаныя для перадачы ўдзельніку Плошчы. Незнаёмцы пісалі дзясяткі лістоў і паштовак у турмы, дасылалі пасылкі і бандэролі. Гэта была чыстая, без дамешку, вышэйшай пробы салідарнасць. І ніхто не слухаў, што там па дзяржаўнай тэлевізіі распавядаюць пра ворагаў народа і змову.

Цяпер усё гэтак жа. Па тэлевізары вусаты троечнік распавядае, што ніякай эпідэміі няма, і трэба проста піць гарэлку і не панікаваць. У пачатку тыдня ён распавядаў пра 50 грамаў, да сярэдзіны дайшоў да 100. Яшчэ тыдзень-другі - і ён будзе раіць беларусам выпіць палову літра раніцай і столькі ж вечарам. Метад зразумелы: хай напіваюцца і нічога не цямяць. Не здзіўлюся, калі і кошты на выпіўку пачнуць зніжаць. А людзі тым часам цудоўным чынам самаарганізоўваюцца і змагаюцца з пандэміяй уласнымі сіламі, не разлічваючы на дзяржаву.

Каля аптэкі стаяць хлопец і дзяўчына. Пенсіянерам, якія падыходзяць, яны кажуць: «Там унутры цяпер шмат людзей. Давайце лепш пачакаем». У сеткавым супермаркеце, дзе чарга ў касу заўсёды нагадвае гульню ў паравозік, а людзі дыхаюць адзін аднаму ў патыліцу, усе выконваюць дыстанцыю. Стаяць на адлегласці метр адзін ад аднаго, і ясна, што ніхто ім каманду зверху не даваў - самі зразумелі адзін аднаго без слоў. Дзеці паджылых бацькоў, у звычайным жыцці не самыя ўважлівыя, бо занадта занятыя ўласнай кар'ерай, цяпер дысцыплінавана прывозяць ім прадукты і тэлефануюць кожны дзень распытаць пра самаадчуванне. Бацькі школьнікаў пакідаюць дзяцей дома, гатовыя, калі трэба, зноў уключыцца ў школьную праграму і дапамагчы. У пад'ездах з'яўляюцца кранальныя аб'явы, адрасаваныя пенсіянерам, з прапановай схадзіць для іх у аптэку або краму. У Telegram ствараецца канал узаемадапамогі. Людзі дапамагаюць адзін аднаму насуперак дзяржаўнай палітыцы - зусім як тады. Але розніца ўсё ж ёсць.

І галоўнае адрозненне сённяшняй салідарнасці ад тагачаснай у тым, што цяпер ужо ніхто нічога не баіцца. Тады - баяліся. Маштаб рэпрэсій быў відавочны, і кожнае неасцярожнае слова або дзеянне магло мець фатальныя наступствы. Дапамагалі шэптам, не называючы імёнаў, азіраючыся, - ці не маячыць за спінай гэбэшны агент. Адчувалі сябе моцнымі ўласным адзінствам, але выконвалі асцярожнасць і канспірацыю. Цяпер усё па-іншаму.

Бацькі школьнікаў - тыя, якія яшчэ некалькі месяцаў таму згаджаліся заганяць сваіх дзяцей у піянеры і БРСМ, каб не сапсаваць стасункі са школьнай адміністрацыяй і не сапсаваць дзіцяці атэстат, і на першае патрабаванне неслі ў школу грошы на чарговы «рамонт кабінета», не задаючы лішніх пытанняў, цяпер спакойна пакідаюць дзяцей дома і плююць і на адміністрацыю, і на РАНА, і на міністэрства, якое адмаўляецца пачаць вакацыі раней: вы там нясіце сваю ахінею, колькі ўлезе, а нам здароўе дзяцей даражэйшае.

Студэнты МДЛУ - нават тыя, якія зусім нядаўна паслухмяна хадзілі на датэрміновае галасаванне, каб не пазбавіцца інтэрната, - зараз збіраюць подпісы за перавод на дыстанцыйнае навучанне і, атрымаўшы хамскую адмову рэктарата, рыхтуюцца да страйку. Яны не хаваюць твараў, даюць інтэрв'ю, пішуць у сацыяльных сетках, выдатна разумеючы, што рызыкуюць ужо не толькі ложкам у інтэрнаце. Яны заклікаюць да салідарнасці студэнтаў іншых ВНУ. А чалец грамадскага рады пры міністэрстве адукацыі Андрэй Грыгор'еў піша ў «Фэйсбуку», што страйк трэба падтрымаць. І ніхто не звяртае ўвагі на прыдуркаватую ўладу, якая ліхаманкава кідаецца, адмахваючыся ад чыноўнікаў, як ад тоўстых гнаявых мух.

У салідарнасці не бывае лідараў. Гэта вышэйшая форма самаарганізацыі грамадства. Той выпадак, калі ніхто не чакае сігналу «выходзім тады вось і туды, падымаем сцягі а такой гадзіне». Людзі самі вызначаюць, што і як рабіць, прычым цалкам «супадаюць па фазе». Ратуюць свае сем'і не толькі ад пандэміі, але і ад лядашчай маразматычнай ўлады, у параўнанні з якой дарагі Леанід Ільіч у апошнія месяцы жыцця - узор яснай думкі і высокага інтэлекту. Паверце, нам ёсць чым ганарыцца. Мы навучыліся разумець, што толькі самі выратуем краіну і людзей. Мы навучыліся прымаць пастановы. Мы навучыліся не баяцца.

Мы можам усё змяніць.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]