Хто скраў наш хуткі цягнік?

Якая радасць - у Менск на тым тыдні прыехаў нехта Сечын.

У суседняй дзяржаве аб службовых рухах звычайнага чыноўніка наўрад ці хтосьці ўздумаў бы інфармаваць краіну. А вось у нас на ўсе лады некалькі дзён запар пераказвалі такую ўзрушаючую навіну. Гэта ж той самы Сечын, які сядзіць на нафце. А нафта, як даўно вядома, гэта наша ўсё.

І калі ўжо зазірнуў такі важны госць, так гэта нездарма. Абавязкова нешта светлае павінна здарыцца. Магчыма, лёсавызначальны паварот да вялікай і тлустай нафты. Прыдворныя ў цяжкіх перамовах нават заўважылі прагрэс. Вось толькі б неспадзявана птушачку не спудзіць. Трэба ўзяць тайм-аўт, каб грубіянстваў не нагаварыць, узгадаўшы нядаўнія позы і канфузы. Вычакаць цярпліва. І вось тады можа здарыцца цуд. Па трубах тугім струменем хлыне нафта. І зноў расквітнее дармаўшчына. Заўсёды так было.

Але ўжо не будзе ніколі.

Таму што скралі цягнік. Не цяпер, даўно. Склад у той далёкі дзень рушыў неяк вельмі дзіўна. Не згодна з раскладам, а калі ўздумалася камусьці. Пасажыры захваляваліся нават, а чаму так раптам?.. Але аптымісты паспяшаліся супакоіць незадаволеных: раней рушылі, значыць, прыедзем раней. Чаго хвалявацца? Трэба толькі пачакаць. Вось правадыр прыйдзе і ўсё растлумачыць.

Але ніхто не прыйшоў. А цягнік набіраў хуткасць. Спяшаўся кудысьці. За вокнамі сплываў у былое жыццё звыклы пейзаж. Пачыналася іншая рэальнасць. Яшчэ мільгалі бярозкі, елкі, слупы. Але ўсё часцей - парканы, агароджы, калючыя драты. І нейкія тагасветныя хары, якія ўзнікаюць немаведама адкуль. Насцярожыцца б, пачаць наракаць. Але ўсе міжволі паддаліся агульнаму настрою: ды чаго там, едзем!

Мітуслівы дзень хіліцца да заходу. Самы час разносіць вячэрнюю гарбату. І сапраўды, нейкія панурыя цёткі і дзядзькі ў сініх мундзірах, не падобныя ані на чыгуначнікаў, бойка прайшлі па вагонах, патрабуючы плату за той самую гарбату. Але колькі ні чакалі яе потым, так ніхто і не прынёс. На ўсе пытанні абураных такім парадкам, адказ быў сухі, абыякавы: звяртайцеся ў адно акно.

Нічога такога не было ніколі? Чаму ж, было. Звычайнае, фактычна, следства бытавой неасцярожнасці. Даўно вядомая канструкцыя. Вандроўны сюжэт. Колькі здаралася многім бачыць на тэатральнай сцэне, у кіно і на тэлеэкранах гісторый пра тое, як нехта хітры і спрытны, скарыстаўшыся людскім разявацтвам, скраў самалёт, аўтобус ці нават цягнік. І што адбылося ў выніку з тымі, хто апынуўся ў закладніках у такога зуха і авантурыста.

Але якое дачыненне мае ўсё гэта да добрапрыстойнай нашай краіны? Так, асобныя недахопы і цяжкасці ёсць. Аднак найбольш дасведчаныя грамадзяне сцвярджаюць, што пасля вайны бывала яшчэ горш. А таму трэба проста набрацца цярпення. Чакаць і спадзявацца. І лавіць удзячна нават самыя сціплыя прыкметы пазітыву і будучых пераменаў.

Магчыма, добрага мала. Грошай няма. Інфляцыя набліжаецца няўмольна. Прайшло ўжо два месяцы з таго чорнага дня, калі абураны сусед перакрыў нам галоўную трубу. Але выхад з канфлікту патроху намячаецца. Вось прыехаў ж на тым тыдні Сечын. Добра пагаварылі. Зверылі гадзіннікі. Паабяцаў трыста мільёнаў за страты ад злашчаснага крамлёўскага манеўру. Звезла, як казаў калісьці нястомны даследчык перапіскі Кауцкага з Энгельсам. Нядрэнна б у крамлёўскіх скнараў вытрасці яшчэ хоць бы жменьку той праклятай зеляніны. Кажуць, надоечы Пуцін усміхаўся. Добрая прыкмета - ёсць нейкая надзея. Калі вельмі пашанцуе, можа быць, і вентыль неўзабаве прыадчыняць.

Такое жыццё. Даводзіцца прыніжацца, шукаць ласкі, выкручвацца. І прыбіраць да рук кожны неасцярожна вызірнуўшы грынік. Ды і простым рублём не грэбуе ніхто ў камандзе, блізкай да цела. А таму крочыць зноў па вагонных калідорах нашага цягніка бескампрамісная каманда ў сіняй уніформе. Пачынаюцца новыя паборы. За перавышэнне нормаў спажывання вады. За несанкцыянаваны выхад у тамбур. За меркаваны рамонт верхняй паліцы. А заадно і добраахвотны ўнёсак на татальную стэрылізацыю бяздомных катоў. А як яшчэ падтрымаць унікальную нашу эканоміку?

Калі замежнікі даведаюцца аб тутэйшых заробках і бачаць нашы зухавата падскочыўшыя кошты, дзівяцца шчыра: а чаму вы так жывяце? Што за пытанне! Ды таму, што ў нас скралі цягнік. Той самы, які мог нас вывезці ў зусім іншае жыццё. Вялікае. Прыгожае. Хуткае. Але штосьці пайшло не так. Не зраслося. Не адбылося.

І вось цяпер грукоча цягнік па рэйках. Нейкія нахабныя тыпы з дубінкамі заблакавалі ўсе подступы да машыніста. Ды ніхто ўжо і не спрабуе нешта з ім высвятляць. Бескарысна і сабе даражэй. За дваццаць шэсць доўгіх гадоў гэтага бессэнсоўнага руху невядома куды ўсе неяк прызвычаіліся, змірыліся. Як і раней, спяшаецца, спяшаецца мітуслівы цягнік. Блага, бедна, але ўсё ж вядзе яго той самазваны машыніст. Так ці інакш, а з адхону эшалон пакуль яшчэ не грымнуўся. І на тым дзякуй. Чаго яшчэ чакаць і патрабаваць, спакушаючы падступны лёс? Рана ці позна кудысьці ўсіх ён давязе. Кажуць, на лабавой шыбе ў яго нават ёсць нейкая дарожная мапа. Быццам бы хтосьці бачыў і нават запомніў яе парадкавы нумар - трыццаць адзін. Але што б гэта значыла, відавочна, не ведае ніхто.

Адно толькі невыносна - выгляд з вагонных вокнаў вельмі ўжо паскудны. Нейкія ямы і мёртвыя канструкцыі мільгаюць. Спечаная дзындра. Цяжкае неба. Ірваныя дымы. А па гарызонце - недарэчныя манументы далёкіх часоў. І кожны балван — з працягнутай рукой. Ці то з пасажыраў патрабуе грошай злосна, ці то паказвае найкарацейшую дарогу ў нікуды.

Усе вядомыя гісторыі аб згоне транспартнага сродку, ды яшчэ з людзьмі, заканчваюцца па-рознаму. Мудрагелістай развязкай. Урачыстасцю справядлівасці з абавязковым удзелам адпаведных органаў. Пацешнай нечаканасцю або чаканай з першых рэплік катастрофай.

Вось толькі б не гэта!

А ў нашым выпадку дык усё нашмат прасцей. З дзявяці з паловай мільёнаў грамадзян, якія апынуліся воляю лёсу ў адным цягніку з самаабвешчаным машыністам, хоць нехта ўзгадае, што дзесьці абавязкова павінен быць стоп-кран. А далей – згодна з інструкцыяй. Дакладней, паводле канстытуцыі, якой змена ўлады прадугледжаная кожныя пяць гадоў. І цяпер год менавіта такі - 2020-ы.

Не празяваць бы, не забыць.

Уладзімір Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]