Лукашэнка спазніўся

Што будзе з найбуйнейшымі дзяржпрадпрыемствамі Беларусі?

Дзяржава ўключыла ў спіс прапанаваных для прыватызацыі ў 2020 годзе 13 прадпрыемстваў, сярод якіх знаходзяцца знакавыя заводы, такія, як «Гарызонт», «Гомсельмаш», «Калінка».

Сайт Charter97.org пагаварылі з эканамістам Львом Марголіным пра сітуацыю вакол «прыватызацыі» флагманскіх беларускіх прадпрыемстваў.

- У свой час гэтыя прадпрыемствы прапаноўвалі купіць за добрую цану. Як выглядае сітуацыя цяпер?

- Улады відавочна спазніліся. «Фамільнае срэбра» ўжо даўно перастала ім быць. Сапраўды, яшчэ ў сярэдзіне 1990-х гадоў былі вельмі павабныя прапановы пакупкі вельмі квітнеючых у той час прадпрыемстваў. Для прыкладу магу назваць Барысаўскую фабрыку піяніна і Барысаўскі завод крыштальных вырабаў, што ўжо даўно аддалі Богу душу. Тады адказ быў вельмі грэблівым, што мы «самі з вусамі», што мы самі з усім справімся. З тых часоў, у плыні праўлення Лукашэнкі было не мала спробаў з боку ўрада вылучыць нейкія прадпрыемствы для прыватызацыі, але далей прыватызацыі дробных прадпрыемстваў справа не ішла. Натуральна, буйныя дзяржаўныя прадпрыемствы, якія былі гонарам краіны паступова старэлі, прыходзілі ў заняпад, таму што для прадпрыемства важна не толькі вытворчыя станкі, корпусы (хоць гэта мае значэнне), а ў першую чаргу, для сучаснага прадпрыемства важнае сучаснае кіраванне. Гнуткае, якое імгненна арыентуецца ў сітуацыі, у абстаноўцы і крочыць у нагу з часам. Такога кіравання ў дзяржаўным сектары не магло быць па вызначэнні, таму яны прыйшлі ў заняпад.

Ці купяць іх зараз, гэта пытанне. Як правіла, застаюцца ў цені нейкія дадатковыя ўмовы, якія Лукашэнка ў апошні момант прымудраецца выставіць патэнцыйным пакупнікам. Такое здаралася не раз, калі быццам бы на рынкавай аснове прапануецца прадпрыемствы для куплі інвестарам, а потым аказваецца, што там яшчэ дзясятак дадатковых умоў, пачынаючы ад захавання колькасці і гэтак далей.

Высновы можна зрабіць дзве. Па-першае, адназначна, гэтыя прадпрыемствы ўжо не з'яўляюцца залатым фондам беларускай эканомікі. Па-другое, яшчэ не факт, што іх наогул удасца прадаць.

- Якія яшчэ прадпрыемствы могуць быць выстаўленыя на продаж?

- На продаж павінны быць выстаўлены ўсе прадпрыемствы, якія з'яўляюцца стратнымі. Не павінна дзяржава за кошт народа несці ўвесь цяжар захавання гэтых прадпрыемстваў.

Іншая справа, выстаўленне на продаж павінна быць падрыхтаваным.

Многія прадпрыемствы могуць хутка быць выстаўленыя на продаж, у першую чаргу, у машынабудаўнічым комплексе, той жа МАЗ. Большасць з іх акцыянаваныя.

- Некаторыя спецыялісты адзначаюць, што праца двух беларускіх НПЗ становіцца нерэнтабельнай. Які лёс можа іх чакаць?

- Усё будзе залежаць ад таго, як будзе развівацца сітуацыя. Мы былі сведкамі таго, як у суседняй Літве спыніў працу нафтаперапрацоўчы завод. У Беларусі можа атрымацца і так, што яны на рынкавых умовах не змогуць канкураваць, бо не сакрэт, што патрэба Беларусі - гэта чацвёртая частка таго, што мы атрымлівалі ад Расеі, астатняе ішло на экспарт. Калі мы не зможам на экспартным рынку канкураваць, значыць, і не і не прыйдзецца нешта рабіць.

- Ці можна ўвогуле зацікавіць інвестара «пачарнелым фамільным срэбрам»?

- Думкі інвестара непрадказальныя. Кагосьці цікавіць месца размяшчэння, яму нават не патрэбныя станкі і гэта ўсё. Хтосьці збіраецца кардынальным чынам памяняць накіраванасць гэтага прадпрыемства. У кожным асобным выпадку робіцца так: ёсць паважаныя спецыялізаваныя фірмы, на Захадзе іх шмат, якія могуць правесці экспертызу кожнага прадпрыемства і сказаць, што з ім можна зрабіць, ці зацікавіць яно інвестара, і за якія грошы. Гэта і ёсць перадпродажная падрыхтоўка. Калі яе не зрабіць, то, практычна, нармальна правесці прыватызацыю прадпрыемства немагчыма.

- А калі хтосьці рызыкне і ўкладзе грошы, які лёс можа чакаць гэтага інвестара, з улікам існага досведу?

- Самыя розныя. Ён можа пасябраваць з Лукашэнкам і гуляць разам з ім у хакей. А можа апынуцца заўтра на лаве падсудных. А могуць яго не зачапіць, проста высветліцца, што зямля пад яго прадпрыемствам дзяржаўная, таму калі можаш, то забірай усё прадпрыемства, калі не можаш - сыходзь. Дзяржава будзе разбірацца далей. У нашай краіне гэта непрадказальна, таму што б мы не выстаўлялі, ніякага інвестыцыйнага буму ў нас не будзе. Таму што няма незалежнай праваахоўнай судовай сістэмы.

- Што б вы параілі зрабіць з буйнымі дзяржпрадпрыемствамі, якія дасталіся ў спадчыну ад савецкай эпохі?

- Перш за ўсё іх трэба забраць у міністэрства і перавесці на камерцыйную аснову, каб імі ніхто не кіраваў. Каб была адзіная задача - зарабляць прыбытак. Вось і ўсё. Гэта трэба зрабіць тэрмінова і на першым этапе. Далей - думаць, што менавіта прыватызаваць, а што не.

Гэта вядомыя рэчы, але ад таго, што мы гэта паўтараем, нічога не зменіцца, таму што цяперашняя ўлада на рэформы не настроенная.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]