29 сакавiка 2024, Пятніца, 10:08
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

«Тое, што мы ўбачылі, кліча помсту з нябёсаў»

10
«Тое, што мы ўбачылі, кліча помсту з нябёсаў»

Польскія навукоўцы ў шоку ад таго, як зробленая рэстаўрацыя Траецкага касцёла ў Воўчыне.

Польскія навукоўцы незадаволеныя рэканструкцыяй старадаўняга касцёла ў вёсцы Воўчын Камянецкага раёна, дзе былі пахаваныя парэшткі апошняга караля Рэчы Паспалітай, які спачатку аднаўляў польскі бок. Пробашч парафіі патлумачыў, чаму гісторыка-культурная каштоўнасць у такім стане, паведамляе «Радыё Свабода».

Нядаўна ў сеціве з'явіліся фатаграфіі касцёла, якія зрабілі польскія навукоўцы восенню 2019 года.

«Тое, што мы ўбачылі, кліча помсту з нябёсаў», - мяркуе польскі выкладчык гісторыі мастацтва Марцін Зглінскі. - Выдатныя фасадныя ўпрыгажэнні, зробленыя ў майстэрні Яна Плерша, цалкам збітыя. Іх рэшткі ляглі ў кучу паміж двума хлявамі, дзе яны зарастаюць мохам і травой. Іх замянілі грубымі адлівамі з эпаксіднай смалы (або іншага матэрыялу), якія былі прымацаваныя да фасада з дапамогай вінтоў, брудныя канцы якіх нават не былі замаскіраваныя.

Карнізы і профілі былі рэканструяваны нядбайна. Кабелі, якія тырчаць са сцен, тырчаць тут і там. Гіпс быў закладзены дрэнна, ён ужо пачынае лушчыцца. Пластыкавыя вокны не адпавядаюць першапачатковаму падзелу і зусім не натуральнай каларыстыкі. З выдатных скульптур Рэдлера толькі адзін евангеліст, пасля дбайнай кансервацыі, стаіць на сваім першапачатковым месцы.

Скульптура, якая ў 2014 годзе здавалася ахоўнай і якая чакае кансервацыі, цяпер ляжыць пад царквой і ўрасла ў зямлю. Увогуле, рэліквіі абсалютна не абароненыя, кожны можа свабодна прысвойваць фрагменты скульптур або ляпніны. Мы не былі ўнутры, але, гледзячы праз шкло ў дзверы (таксама зробленыя жахліва), мы бачым, што эфект аналагічны і, магчыма, нават больш трагічны, чым на фасадах».

«Мы ўпэўненыя, што справа патрабуе высвятлення і тэрміновага ўмяшання на адпаведным узроўні», - дадаў Зглінскі.

Свае заўвагі польскія навукоўцы агучылі восенню 2019 года на з'ездзе па інвентарызацыі помнікаў у Торуні, таксама паведамілі пра стан Воўчынскага касцёла ў адпаведныя польскія ўстановы.

Скульптура, якая ў 2014 годзе здавалася ахоўнай і якая чакае кансервацыі, цяпер урасла ў зямлю.

Марцін Зглінский адзначыў, што як фізічныя асобы яны з калегамі да беларускага боку ў гэтай справе не звярталіся.

«Наколькі вульгарна зроблена апошняя частка працаў! Гэта значыць, што ні людзі, якіх нанялі на выкананне гэтай працы, ні тыя, хто іх наняў, не ўяўляюць сабе каштоўнасці гэтага помніка... З гледзішча мастацка-вобразнай, мастацка-архітэктурнай спадчыны ганебна, што можна было падысці да гэтага абʼекта з такім валюнтарызмам, неахайнасцю», — пракаментавала архітэктар, доктарка мастацтвазнаўства ў галіне архітэктуры Ірына Лаўроўская.

Траецкі касцёл - адзін з найпрыгажэйшых помнікаў позняга барока на тэрыторыі Беларусі, пабудаваны ў XVIII стагоддзі. Менавіта тут з 1938 да 1995 года былі пахаваныя астанкі караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага. Першапачаткова яго пахавалі ў Пецярбургу, дзе кароль памёр. У 1995-м яго астанкі ўрачыста перапахавалі ў Варшаве.

У верасні 2007 года касцёл быў перададзены Пінскай дыяцэзіі Рымска-каталіцкай царквы, якая выступіла заказчыкам работ па яго рэстаўрацыі. Яна вялася дзякуючы прыватным ахвяраванням і за кошт сродкаў еўрапейскіх фондаў, якія спецыялізуюцца на ахове і аднаўленні гістарычных помнікаў. Працамі кіраваў вядомы польскі рэстаўратар Віктар Вільк. У 2016 годзе яго не стала. З тых часоў працы ідуць нерэгулярна.

Са слоў настаяцеля Андрэя Бародзіча, які служыць у Воўчыне, рэканструкцыя яшчэ не скончаная. Хоць гэта гісторыка-культурная каштоўнасць, дзяржава тычылася аднаўлення лічаныя разы.

«З лясоў зацякала на сцены вада і трохі абсыпалася. Я сам замазваў... Што Вільк зрабіў, то і захоўваем. Дзе фарба трохі адпадзе, замазваем», - кажа святар.

Ён таксама растлумачыў, што за фрагменты ляпніны відаць на здымках польскіх навукоўцаў. Гэта дэкор, які адбівалі ад сцен бальшавікі ў савецкі час, калі хацелі знішчыць касцёл. З тых часоў ён ляжыць на вуліцы. Вільк для касцёла рабіў копію ляпніны, якая ўжо прымацаваная да сцен.

Захоўваць стары дэкор і неадноўленымі скульптуры няма дзе. Выкідаць старую ляпніну пробашчу шкада. Раней касцёлу належала плябанія (дом святара) 1927 года. У савецкі час яе забралі. Цяпер гэты будынак належыць калгасу. Святар прасіў вярнуць капліцу царкве, але калгас адмовіў.

На аднаўленне цяпер няма грошай. Сувязі з польскімі спецыялістамі пасля смерці Вілька абарваліся.

«Калі прыход малы, адкуль мы возьмем грошы? Прыход у Воўчыне - 30-50 чалавек. Мы ж не можам... Мы робім, што можам... Няхай прыязджаюць валанцёры, спецыялісты, хай прыязджаюць і робяць. Я не супраць. Уся дакументацыя па аднаўленні ў мяне ёсць», - кажа настаяцель.

Напісаць каментар 10

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках