29 сакавiка 2024, Пятніца, 13:13
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Зміцер Бандарэнка: Лёс Беларусі вызначыцца праз некалькі месяцаў

55
Зміцер Бандарэнка: Лёс Беларусі вызначыцца праз некалькі месяцаў
ЗМІЦЕР БАНДАРЭНКА

Ёсць і велізарная трывога, і велізарны шанец для ўсіх беларусаў.

Пра гэта ў інтэрв'ю Charter97.org заявіў каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Зміцер Бандарэнка ў каментары сітуацыю перад прэзідэнцкімі выбарамі ў сувязі з абвешчанымі ўчора некалькімі дэмакратычнымі партыямі «праймерыз «для вызначэння «адзінага кандыдата».

- Учора стала вядома, што Павел Севярынец перамог на праймерыз БХД, а старшыня Партыі БНФ Рыгор Кастусёў адразу прапанаваў зрабіць яго адзіным кандыдатам ад апазіцыі на прэзідэнцкіх выбарах 2020 года. Як вы ацэньваеце гэтую ініцыятыву?

- Я хацеў бы сказаць, што лепш позна, чым ніколі, і добра, што Беларуская хрысціянская дэмакратыя і іншыя дэмакратычныя партыі Беларусі хоць неяк заварушыліся.

Таму што вясной мінулага года мы запрасілі Паўла Севярынца ў Варшаву. Мы хацелі даведацца пра ягоныя планы і ягоную ацэнку сітуацыі ў Беларусі і, шчыра кажучы, разлічвалі на сур'ёзную размову. Але сур'ёзнай размовы не атрымалася — Павел неўзабаве з'ехаў, і за апошні год мы асаблівай актыўнасці не бачылі, за выключэннем акцый у падтрымку незалежнасці Беларусі ў снежні мінулага года.

Напэўна, гэта ўнутраная справа тых партый, якія прынялі пастанову правесці праймерыз, але я б не звязваў нейкіх вялікіх чаканняў з гэтым мерапрыемствам, бо дастаткова паглядзець, што гэтыя партыі рабілі за апошнія 10 гадоў. Напрыклад, як яны ўдзельнічалі ў кампаніі ў так званых «парламенцкіх выбарах» у 2019 годзе, калі было відавочна, што кампанія структур Беларускага Нацыянальнага Кангрэсу і «Еўрапейскай Беларусі» была ў разы больш прыкметная, чым усіх гэтых партый, якія наважыліся правесці праймерыз.

- Чым наогул адрозніваецца сітуацыя ў Беларусі цяпер ад таго, што было напярэдадні мінулых прэзідэнцкіх «выбараў»?

- Пытанне вельмі добрае. Таму што, на мой погляд, беларусы цяпер маюць шанец змяніць уладу і змяніць свой лёс. Знаходжанне Лукашэнкі ва ўладзе яшчэ цягам пяці гадоў можа прывесці да страты беларускай дзяржаўнасці і паставіць пад пытанне існаванне беларусаў як нацыі — гэта з аднаго боку.

А з іншага боку, цяпер усё беларускае грамадства адзінае ў дачыненні да беларускага дыктатара: больш за 90% яго не прымаюць, ненавідзяць і хочуць яго неадкладнага адлучэння ад улады.

У гэтым плане тыя дзеянні, якія мы ўбачылі ўчора на аб'яднаным форуме шэрагу палітычных партый і рухаў, ніяк не даюць адказу на пастаўленыя пытанні і не супадаюць з чаканнямі беларусаў. Таму што, сапраўды, ёсць і вялікая трывога, і велізарны шанец для ўсіх беларусаў.

У мяне асабіста ёсць пэўныя надзеі на Паўла Севярынца, але, шчыра кажучы, калі параўноўваць Паўла з іншымі лідарамі беларускай апазіцыі — такімі, як Зянон Пазняк, Генадзь Карпенка, Віктар Ганчар, Юрый Захаранка, Андрэй Саннікаў, які не можа ўдзельнічаць у выбарах, як Міхаіл Марыніч і нават Аляксандр Мілінкевіч — ён, на мой погляд, значна слабейшы за гэтых палітыкаў, якія былі і дзейнічалі ў беларускай гісторыі.

Хацелася б убачыць ад Паўла нейкіх больш прадуманых і сур'ёзных дзеянняў у фармаванні агульнай каманды, таму што, на мой погляд, ён на гэтых праймерыз павінен перамагчы. Але ці гатовы ён да ўсведамлення сваёй ролі - для мяне гэта вялікае пытанне.

- Якія дзеянні і якая стратэгія, на вашу думку, адказваюць сённяшняй сітуацыі ў Беларусі і чаканням саміх беларусаў?

- Па-першае, трэба чуць беларускіх людзей і гаварыць аб тых праблемах, якія рэальна хвалююць нашых грамадзян.

Я паглядзеў інтэрв'ю Паўла Севярынца «Радыё Свабода» - уражанне вельмі сумнае: як і само інтэрв'ю, якое дэманструе ўзровень беларускай «незалежнай» журналістыкі, так і тыя адказы, якія даваў палітык. Я не ўбачыў наогул нейкага разумення таго, што сапраўды хвалюе беларусаў. Большасць нашых грамадзян знаходзіцца на мяжы фізічнага выжывання менавіта праз доўгае панаванне ў Беларусі дыктатуры.

Паўла Севярынца хвалююць трохі іншыя пытанні. Напэўна, вельмі важныя, але не ведаю, наколькі іх можна развязваць на палітычным узроўні. Да прыкладу, адной са сваіх галоўных місій ён бачыць хрысціянізацыю Беларусі. Калі ён бачыць сваю місію ў гэтым - дык можа, яму трэба стаць святаром РПЦ і потым змагацца за сан біскупа. Тады гэтыя задачы будуць адпаведнымі.

Я б хацеў сказаць, што ў Беларусі працэсы будуць ісці адначасова: і так бывае ў рэвалюцыйны час. І беларускі народ будзе патрабаваць тых дзеянняў, якія могуць змяніць сітуацыю ў краіне, і будуць з'яўляцца такія лідары, якія будуць даваць адказ на гэтыя пытанні.

Але самае галоўнае цяпер: нельга думаць, што вось, з'явілася група таварышаў - і яны ўсе пытанні развяжуць за беларусаў. Для гэтага няма ніякіх падстаў. Мне здаецца, цяпер сучасныя камунікацыі дазволяць беларусам падчас дзеяння супольна выпрацаваць гэтую стратэгію і спосабы дзеянняў.

Гэтая стратэгія не можа быць догмай. Што мне спадабалася ў пастановах учорашняга дэмакратычнага форуму і выступах ягоных лідараў - гэта і тое, што яны пакідаюць за сабой магчымасць казаць, што не выключаны байкот так званых «прэзідэнцкіх выбараў», і тое, што яны будуць праводзіць кампанію за тое, каб Лукашэнка не меў права ў іх удзельнічаць.

Мы бачым, што сёння штрафы за акцыі ў падтрымку незалежнасці, якія ўлада ў нейкай ступені падтрымлівала, ужо набліжаюцца да ста тысяч даляраў. А што, калі яны будуць на мільёны даляраў? У гэтых варунках удзельнічаць у «выбарах»? Калі актывісты за тое, што любяць Беларусь, прысуджаюцца да 4-х месяцаў адміністрацыйных арыштаў.

Неабходна, безумоўна, улічваць дзеянні ўлады. Відаць, што ўлада слабая, што ўлада баіцца, але абсалютная большасць людзей у пагонах - вайскоўцы, простыя міліцыянты - гэтую ўладу не падтрымліваюць. Да таго ж Лукашэнку ўсюды мрояцца змовы. Сістэма дэстабілізаваная.

- Што б вы хацелі сказаць удзельнікам прэзідэнцкай кампаніі 2020 года, а таксама беларусам, якія шукаюць адказаў на звязаныя з гэтымі выбарамі пытанні?

- Хачу сказаць, што шанцы на перамогу, як ні дзіўна, у нас велізарныя. Таму што эканоміка і раней была ў «разабраным» стане, а пасля неадэкватных дзеянняў Лукашэнкі, якія прывялі да нафтагазавых войнаў з Расеяй, гэтая сітуацыя яшчэ больш пагоршыцца.

Мне здаецца, беларусы не павінны баяцца ўдзельнічаць у палітычных дзеяннях - у наўпроставых дзеяннях супраціву гэтаму рэжыму. І трэба зразумець, што іншага выйсця, акрамя масавых пратэстаў, у нас няма. Неабходна быць да гэтага проста гатовымі - на розных узроўнях. Аж да таго, што, разумеючы, што пратэсты могуць заняць некалькі тыдняў і нават месяцаў, хоць бы зрабіць запас прадуктаў і неабходных рэчаў на час магчымых пратэстаў. І гэта можа быць першым дзеяннем у падрыхтоўцы да іх. Неабходна размаўляць са сваім блізкім колам - усё адно, палітычна яно актыўнае ці не - і шукаць тых, хто будзе гатовы выйсці з вамі на гэтыя пратэсты.

Беларускім жа палітыкам і таму ж паважанаму мной Паўлу Севярынцу я б параіў чуць людзей і быць больш адэкватным тым выклікам, якія стаяць перад краінай. Таму што пры ўсёй маёй крытыцы Паўла, хачу сказаць, што, на мой погляд, гэта прыстойны і смелы чалавек, які вельмі годна паводзіў сябе падчас шматгадовых пазбаўленняў і абмежаванняў свабоды, і пры пэўных умовах Павел можа стаць адным з тых лідараў, якія выратуюць Беларусь. Але нельга ператварацца ў сектантаў і з гэтым ісці да беларусаў.

Думаю, што яшчэ адным плюсам кампаніі, якую ўчора абвясцілі, будзе рэальнае абмеркаванне беларусамі пытання «Што рабіць?», або, як сказалі беларускія блогеры «што далей?». Пошук гэтага адказу пачаўся ўжо летась, і ў нас ёсць даслоўна некалькі месяцаў — мажліва, нават пару месяцаў, каб падрыхтавацца да рэальных пераменаў у Беларусі.

Напісаць каментар 55

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках