«Мама ўбачыла сябе ў матэрыялах справы ў ніжняй бялізне»

Актывістку «Адкрытай Расеі» сілавікі таемна здымалі на відэа ў яе спальні.

Супрацоўнікі Цэнтра «Э» ГУ МУС Расеі ў Растоўскай вобласці пяць месяцаў вялі схаванае відэаназіранне за спальняй актывісткі «Адкрытай Расеі» Анастасіяй Шаўчэнкай. Жанчына ўжо год знаходзіцца пад хатнім арыштам, ёй забаронена тэлефанаваць сваім дзецям-школьнікам і маці-пенсіянерцы, а старэйшае дзіця Анастасіі памерла ў бальніцы, куды следчы доўга адмаўляўся яе адпускаць, паведамляе «Новая газета».

Першамайскі суд Растова-на-Доне 30 жніўня 2018 года задаволіў хадайніцтва супрацоўнікаў Цэнтра процідзеяння экстрэмізму і часткова пазбавіў Насту Шаўчэнку права на недатыкальнасць асабістага жыцця. На патрабаванне аператыўнікаў у спальні яе арэндаванай кватэры была ўсталяваная прыхаваная відэакамера, і на працягу пяці месяцаў, аж да затрымання актывісткі 20 студзеня 2019 года, супрацоўнікі Цэнтра «Э» назіралі і фіксавалі перасоўванне маладой жанчыны па спальні, у тым ліку тыя моманты, калі на ёй не было піжамы.

- Паўгода да арышту мамы ў яе спальні стаяла відэакамера, усталяваная там на пастанову суда для сачэння за небяспечным злачынцам. Пра гэта мы даведаліся восенню, а з відэа мама пачала знаёміцца сёння, - напісала ў сацыяльных сетках яе дачка Улада. - Сачылі, як яна развальвае абараназдольнасць. Ці зневажальна гэта? Так. Для людзей у пагонах.

Раней адвакат Анастасіі Сяргей Бадамшын размясціў у тэлеграм-канале фатаграфію тае самае пастановы суда.

«За паўгода эшнікі ўсталявалі, што Шаўчэнка «пагражае абараназдольнасці, бяспецы краіны і канстытуцыйнаму ладу» сваім удзелам: у праваабарончай канферэнцыі і ва ўзгодненым выканаўчай уладай гарадскім мітынгу, - напісаў у тэлеграм-канале Бадамшын. - Пададзеныя вынікі паўгадавой праслушкі дзівяць сваёй нікчэмнасцю. Яшчэ раз пра галоўнае: праніклі ў жыллё Шаўчэнкі, усталявалі апаратуру, запісвалі 24/7, забралі апаратуру. Без слядоў. Дома амаль увесь час хтосьці знаходзіўся. Рабіце высновы».

Анастасія Шаўчэнка была арыштаваная 22 студзеня 2019 года праз падазрэнне ва ўчыненні злачынства, прадугледжанага арт. 284.1 КК РФ. Следчыя лічаць, што яна супрацоўнічала з арганізацыяй «Адкрытая Расея», зарэгістраванай у Вялікабрытаніі пры падтрымцы былога ўладальніка кампаніі ЮКАС Міхаіла Хадаркоўскага. У 2017 годзе Мінюст прызнаў яе «непажаданай». Адвакаты Шаўчэнкі намагаюць, што Анастасія супрацоўнічала з грамадскім рухам «Адкрытая Расея», які быў заснаваны ў Расеі ў 2016 годзе і ніколі не прызнавалася непажаданай арганізацыяй.

У 2017 годзе Анастасія Шаўчэнка ўзначаліла перадвыбарчы штаб кандыдаткі ў прэзідэнты Расеі Ксеніі Сабчак у Растове і ў гэтай якасці брала ўдзел у тэледэбатах з прадстаўнікамі іншых кандыдатаў. Убачыўшы яе на экране тэлевізара, прыхільнік Нацыянальнага вызвольнага руху (НВР) Аляксандр Шыльчэнка напісаў заяву ў паліцыю, патрабуючы прыцягнуць Шаўчэнку да адказнасці за дзейнасць на карысць непажаданай арганізацыі. Гэтая заява легла ў аснову першай у Расеі крымінальнай справы, распачатай паводле арт. 284.1 КК РФ. Пазней аналагічныя справы былі распачатыя ў дачыненні да іншых актывістаў «Адкрытай Расеі» - Максіма Вернікава з Екацярынбурга, Яны Антонавай з Краснадарскага краю і Антона Міхальчука з Цюменскай вобласці.

З самага пачатку Шаўчэнка прасіла суд не абмяжоўваць ёй свабоду на час следства, бо, акрамя двух дзяцей-школьнікаў, у жанчыны была дачка-інвалід, якая з дзяцінства змяшчалася ў псіханеўралагічным дыспансеры. Маці часта наведвала дзяўчынку і па некалькі разоў на год клалася з ёй у бальніцу.

Праз тыдзень пасля арышту, 17-гадовая Аліна была шпіталізаваная з цяжкім бранхітам. І памерла 31 студзеня.

Толькі ў апошні момант следчы дазволіў Анастасіі наведаць дзіця, і маці паспела развітацца з дачкой.

Улетку 2019 года ў ходзе чарговага пасяджэння аб прадаўжэнні меры стрымання, Анастасіі Шаўчэнкі былі дазволеныя званкі дзецям, а ў снежні суд дазволіў ёй так жа па тэлефоне мець зносіны з маці. Следчы камітэт тым часам запытаў яшчэ тры месяцы на завяршэнне расследавання, і 16 студзеня абласны суд, разглядаючы хадайніцтва аб прадаўжэнні меры стрымання для Анастасіі Шаўчэнкі, зрабіў больш жорсткімі ёй умовы арышту.

- Арышт працягнулі да 20 сакавіка і забаранілі маме тэлефанаваць нам з Мішам і бабулі, хоць у хадайніцтве следчага гэта (дазвол тэлефанаваць. - Е. Р.) прапісана, - напісала ў сацыяльнай сетцы Улада Шаўчэнка.