Спрэчная мяжа: Што дзеляць дагестанцы і чачэнцы

Дамовіцца дзве рэспублікі так і не здолелі.

Паводле перамоваў пра ўсталяванне межаў паміж Чачэніяй і Дагестанам абвешчаны мараторый, але дзве рэспублікі РФ прадаўжаюць канфліктаваць паміж сабой – і не толькі ў зямельных пытаннях, піша «МБХ медыя».

Перамовы пра мяжу паміж Чачнёй і Дагестанам пачаліся летась, але ўлады рэспублік за гэты час дамовіцца не здолелі. На думку галоўнага рэдактара дагестанскага выдання «РІА Дэрбент» Мілрада Фатулаева, ураду рэспублікі патрэбная паўза, таму што ва ўладаў няма адзінай пазіцыі.

«Ёсць праблема з інфармаваннем жыхароў Дагестана, у Чачэніі няма такой праблемы. Гэта прыводзіць да таго, што нейкія ініцыятыўныя групы свядома ці з неразумення выходзяць з пратэстамі, выломліваюць паказальнікі, якія ўсталёўвае чачэнскі бок. – кажа Фатулаеў. – Чачня добра працуе з грамадскім меркаваннем дзякуючы актыўнасці ў сацыяльных сетках першых асобаў у рэспубліцы – Кадырава і Даудава. Яны з любой нагоды выразна дэталёва, відэашэрагам інфармуюць. У Дагестане ніхто на сябе такую адказнасць не бярэ, невядома, да каго звяртацца па каментары, таму што няма грамадскіх лідараў, атрымліваецца разброд і хістанне».

Ёсць тры асноўныя зоны з тэрытарыяльнымі спрэчкамі, кажа Фатулаеў. У Ботліхскім раёне Дагестана жыхары суседніх сёлаў Чачні і Дагестана спрачаюцца праз пашу, паміж імі адбылася бойка. Спасылаючыся на словы дагестанскіх пастухоў, «Каўказскі вузел» пісаў, што чачэнцы выправадзілі іх з арандаваных імі пашаў. У адміністрацыі Вядзенскага раёна Чачні сцвярджаюць, што канфлікт насіў «местачковы характар».

Адміністрацыя сяла Ансалта сцвярджае, што гэта гістарычныя землі Дагестана, якіх рэспубліку пазбавілі ў савецкі час.

«З улікам гістарычна аформленых межаў гэтыя зямлі служылі нам як летнія пашы, для пасеву агароднінных культураў і нарыхтоўкі сена для жывёлы на зіму, дзе працавалі і пралівалі пот наш продкі, даглядаючы і ўрабляючы гэтыя тэрыторыі, – гаворыцца ў лісце адміністрацыі Ансалты на адрас кіраўніка рэспублікі Уладзіміра Васільева і старшыні парламента Хізры Шыхсаідава.

Продкі старэйшынаў вёскі, піша адміністрацыя, мелі на гэтай тэрыторыі ўласныя зямельныя надзелы, памерамі да некалькіх гектараў, але дакументальныя пацверджання таму (рукапісныя запісы) былі страчаныя ў ходзе баявых дзеянняў 90-х падчас уварвання незаконных узброеных фармаванняў.

«У сувязі з адчужэннем гэтых тэрыторый жыхары вёскі Ансалта не маюць магчымасці для плённага і якаснага развіцця сельскай гаспадаркі, што прыводзіць да беспрацоўя, адрыву насельніцтва ад самазанятасці і адтоку», – сказана ў лісце.

Іншы раздражняльны чыннік у вёсцы – чачэнская вежа, пабудаваная на мяжы. Папулярны ў Дагестане гісторык Зураб Гаджыеў заявіў, што вежа пабудаваная на дагестанскай тэрыторыі.

Спікер парламента Чачні абвінаваціў гісторыка ў правакацыях.

Чалец працоўнай групы ў дэмаркацыі Магамед Магамедмірзаеў папракнуў мясцовага кіраўніка вёскі Гайдарбега Гайдарбегава ў бяздзейнасці: «У яго ў 1999 годзе згарэў архіў, і ён з тых часоў кіруе, не ведаючы, дзе і што ў яго знаходзіцца. З 2018 года мы дамагаліся ад кіраўніка сельсавета Гайдарбегава і кіраўніка адміністрацыі Ботліхскага раёна Магамеда Патхулаева ўмяшання ў тое, што адбываецца, з мэтай прыпынення ўзвядзення гіганцкай вежы на гары над нашым сялом, пакуль не будуць закончаныя мерапрыемствы ў дэмаркацыі (удакладненні) межаў паміж рэспублікамі. Аднак мы сутыкнуліся з іх інэртнай бяздзейнасцю».

У Чачні ёсць меркаванне, што гэтае сяло – спрадвечна чачэнская зямля: «Сяло Ансалта гістарычна адносіцца да тэрыторыі Чачэніі. Мяжа была праведзеная яшчэ ў 1940–1950-я гады, але ў пачатку 1990-х пры прэзідэнту Ічкерыі Джахару Дудаеву гэтыя тэрыторыі паступова сталі апрацоўваць і ўважаць сваімі жыхары памежных раёнаў Дагестана. Але варта адзначыць, што Чачэнская Рэспубліка не забірае чужыя тэрыторыі. Усё, што пераходзіць ёй, гэта чачэнскія тэрыторыі», – заявіў чачэнскі гісторык, паэт і публіцыст Зелімхан Мусаеў.

Яшчэ адзін спрэчны надзел – лінія размежавання па возеры Казеной-Ам. Паводле словаў Фатулаева, чачэнскі бок перыядычна зрушвае гэтую мяжу.

Трэцяя зона – у Кізлярскім раёне, дзе на мяжы паміж рэспублікамі адбыўся канфлікт 12 чэрвеня. Дагестанцы знеслі дарожны знак, усталяваны дарожнымі службамі Чачні, таму што ўспрынялі яго як абазначэнне, што гэтая частка Кізлярскага раёна цяпер чачэнская. На месца выехаў спікер парламента Чачні Магамед Дауд разам з сілавікамі. Дагестанскі грамадскі дзеяч Шаміль Хадулаеў у размове з «МБХ медыя» сказаў, што гэта адбылося праз блытаніну і правакацыйныя заклікі ў сацсетках.

Варта згадаць і медыйны канфлікт, які адбыўся ў жніўні паміж дагестанцамі і чачэнцамі, праз які ў Махачкале людзі выйшлі на вуліцы. Спрэчка разгарэлася праз негатыўнае выказванне пра гістарычную ролю імама Шаміля. На ягоную абарону выступілі мэр Махачкалы Салман Дадаеў і баец змешаных адзінаборстваў Хабіба Нурмагамедаў.

«Іншы чыннік напружанасці, які пакуль не знайшоў афіцыйнага пацверджання – нібыта адбылася бойка паміж чачэнскай і дагестанскай моладдзю на мяжы, дзе нібыта адбылося забойства чачэнца. Гэтая інфармацыя абмяркоўвалася толькі ў чачэнскіх пабліках», – апавядае Фатулаеў.

Фатулаеў кажа, што перамовы паміж рэспублікамі хутчэй за ўсё будуць прадаўжацца налета: «Цяпер прадаўжаюцца аблёты на квадракоптарах адміністрацыйнай мяжы з Чачнёй для таго, каб у дагестанскага боку з'явіліся дадатковыя аргументы ў перамовах з Грозным датычна мяжы».