Навукоўцы даведаліся аб новых наступствах глабальнага пацяплення

На карысць гэтай тэорыі кажа некалькі фактаў.

Імклівае распаўсюджванне новай формы кандыдозу ў свеце можа быць звязанае са сталым ростам тэмператур на зямлі ў апошнія паўстагоддзя. Гэта сведчыць аб тым, што чалавецтву могуць пагражаць і іншыя эпідэміі грыбковых хвароб, пішуць навукоўцы ў часопісе mBio.

«Мы паказалі, што Candida auris і многія іншыя роднасныя грыбкі прыстасаваліся да больш цёплага клімату, што дазваляе ім больш актыўна змагацца з імунітэтам і часцей прабівацца праз яго. Гэта азначае, што глабальнае пацяпленне прывядзе да з'яўлення новых грыбковых хвароб, аб якіх мы і не падазраём», — заявіў Артура Касадэвал (Arturo Casadevall) з універсітэта Джона Гопкінса ў Балтымары (ЗША).

Далейшы рост сярэднегадавых тэмператур не толькі прывядзе да знікнення палярных шапак, росту ўзроўню мора і пагодных зменаў, але і да цэлага шэрагу непрыемных біялагічных наступстваў. Да прыкладу, у студзені 2015 года навукоўцы высветлілі, што перабудова экасістэм у моры прывядзе да эпідэміі паразітаў, якія заражаюць рыбу і іншыя морапрадукты.

Частку гэтых змен можна назіраць ўжо сёння. Калоніі кажаноў ва ўсёй Паўночнай Амерыцы выкошвае загадкавая хвароба, «сіндром белага носа», спароджаная грыбком Pseudogymnoascus destructans, а яго «калега» Batrachochytrium dendrobatidis знішчыў некалькі мільёнаў земнаводных ва ўсім свеце і выклікаў выміранне некалькіх відаў амфібій.

Касадэвал і ягоныя калегі прапануюць прысвоіць такі статус новай эпідэміі кандыдозу, якую справакаваў грыбок Candida auris. Ён пачаў імкліва распаўсюджвацца па зямлі зусім нядаўна - дзесяць гадоў таму медыкі не ведалі пра ягонае існаванне і не маглі адрозніць яго ад іншых падвідаў гэтых мікраарганізмаў.

Першыя выпадкі заражэння гэтым грыбком, як адзначае даследчык, былі адначасова зафіксаваныя адразу на трох кантынентах. Гэта прымусіла навукоўцаў спрачацца пра тое, як распаўсюджваецца Candida auris і што менавіта прывяло да з'яўлення гэтай інфекцыі.

Частка даследчыкаў выказала здагадку, што гэты патаген адначасова з'явіўся ў розных кутках зямлі, дзякуючы актыўнаму выкарыстанню супрацьгрыбковых сродкаў для барацьбы з «класічнымі» формамі кандыдозу. Гэтыя рэчывы, як меркавалі прыхільнікі гэтай гіпотэзы, патрапілі ў прыроду, дзе яны прымусілі продкаў Candida auris выпрацаваць устойлівасць да іх дзеяння і навучыцца заражаць чалавека.

Касадэвал і ягоныя калегі выказалі здагадку, што напраўду гэта не так, звярнуўшы ўвагу на адну незвычайную рысу гэтых узбуджальнікаў хваробы, якая адсутнічае ў іншых прадстаўнікоў роду Candida і іншых блізкіх родзічаў гэтых грыбкоў.

Грыбкі, як тлумачаць навукоўцы, заражаюць млекакормячых і птушак досыць рэдка на адну простую прычыну – большасць з іх можа размнажацца і весці актыўную жыццядзейнасць толькі пры адносна нізкіх тэмпературах. Адпаведна, вельмі малая колькасць патагенных грыбкоў, якія заражаюць насякомых або рэптылій і амфібій, можа жыць ўнутры цела, чыя сярэдняя тэмпература перавышае 37 градусаў Цэльсія.

Рэдкія жабы Дарвіна, якія насяляюць высакагорныя лясы Паўднёвай Амерыкі, сталі чарговай ахвярай «грыбка-забойцы» Batrachochytrium dendrobatidis. Гэтыя амфібіі незвычайныя тым, што іх апалонікі растуць унутры асаблівых мяшкоў у роце самца, дзе яны ператвараюцца ў паўнавартасную жабу.

У гэтых варунках, Candida auris выяіліся вялікім выключэннем - яны могуць жыць і дзяліцца нават пры тэмпературах, якія перавышаюць 42 градуса Цэльсія. Гэта недасягальнае для ўсіх астатніх патагенных грыбкоў з гэтага роду, але за апошнія гады навукоўцы знайшлі некалькі іншых блізкіх родзічаў кандыдозу, якія могуць расці і ў больш гарачых умовах.

Як мяркуюць навукоўцы, гэты грыбок набыў такую «звышздольнасць» адносна нядаўна. У мінулым ён быў звычайным насельнікам прыроды, засяляючы розныя вадаёмы, глебу заліўных лугоў і іншыя адкрытыя ўчасткі мясцовасці, і наўрад ці ўяўляў якую-небудзь пагрозу для чалавека ці іншых цеплакроўных істот.

На карысць гэтага кажа некалькі рэчаў. Па-першае, Candida auris пакуль заражае толькі скуру і ўнутраныя часткі вуха чалавека, якія адрозніваюцца адносна нізкай тэмпературай у параўнанні з кішэчнікам і ротавай паражнінай. Па-другое, гэты грыбок не можа жыць без кіслароду, які амаль цалкам адсутнічае ў кішэчніку і на паверхні слізістых абалонак палавых органаў.

Як ён мог спарадзіць новую эпідэмію кандыдозу? Як мяркуюць навукоўцы, у гэтым былі задзейнічаныя два працэсы - глабальнае пацяпленне, якое прымусіла продкаў Candida auris прыстасавацца да жыцця ў адносна цёплым асяроддзі, а таксама абмен генамі з Candida albicans, якое «навучыла» гэты грыбок заражаць чалавека.

Усё гэта, як мяркуе Касадэвал, кажа пра тое, што ў найбліжэйшай будучыні чалавецтва можа чакаць хваля грыбковых эпідэмій, пра прыроду якіх цяпер нам нічога не вядома. Гэта варта ўлічваць і навукоўцам, і супрацоўнікам медыцынскіх устаноў, асабліва калі гэтыя новыя хваробы выявяцца надта заразнымі, як «кілеры» кажаноў і жаб, што не характэрна для ўжо вядомых нам грыбковых інфекцый чалавека.