Куды Пуцін вязе Лукашэнку?
39- 17.07.2019, 8:25
- 37,433
Сустрэча дыктатараў прызначаная на сёння.
17 ліпеня прэзідэнт Расеі сустрэнецца з Лукашэнкам на Валааме. Мяркуючы з усяго, Лукашэнка стане першым замежным кіраўніком, які наведаў гэты востраў, якія шмат хто ўважае сакральным месцам для Пуціна. Што гэта за востраў, як на ім з'явілася манастырская манаполія, чаму з'ехалі практычна ўсе мясцовыя жыхары і якое месца ён займае ў жыцці расейскага прэзідэнта – у матэрыяле tut.by.
Гістарычны экскурс: як грэцкія манахі на Русі храм пабудавалі
Валаам – востраў у паўночнай частцы Ладажскага возера, самы вялікі ў складзе аднайменнага архіпелага. Месца адасобленае: да найбліжэйшага берагу 22, а да найбліжэйшага горада – 42 кіламетры.
Сэрцам вострава Валаам называюць стаўрапігіяльны (гэта значыць падпарадкоўваецца наўпрост патрыярху) мужчынскі Спаса-Праабражэнскі манастыр. Яго заснавалі грэцкія манахі Сергій і Герман, якія пасяліліся на востраве разам з першымі праваслаўнымі місіянерамі.
Дакладная дата заснавання манастыра невядомая, існуюць два варыянты датавання заснавання манастыра: X–XI стагоддзі (на падставе шэрагу летапісных згадак пра перанос мошчаў прападобных Сергія і Германа з Валаама ў Ноўгарад у 1163 годзе) і XII–XIV стагоддзі (заснаваны на рукапісе XVI стагоддзя «Казанне пра Валаамскі манастыр»). Царкоўная і манастырская традыцыі прытрымліваюцца першай версіі.
У пачатку XVII стагоддзя мясціну на Валааме спустошылі шведы, і яна больш за сто гадоў знаходзілася ў поўным запусценні. У 1715 годзе з’явіўся ўказ Пятра I пра адраджэнне манастыра. У 1754 годзе прытулак цалкам згарэў у выніку пажару, і яго пачалі зноўку ўладкоўваць. У 1819 годзе манастыр наведаў Аляксандр I, у 1858 годзе, – Аляксандр II з сям'ёй.
Менавіта на востраў Валаам, а дакладней у Спаса-Праабражэнскі валаамскі манастыр, у 2001 годзе адправіўся Уладзімір Пуцін. Невядома, чым прасякнуўся расейскі прэзідэнт – прыгажосцямі карэльскай прыроды, духам манастыра і красамоўствам ягонага настаяцеля Панкрація (якога сталі называць асабістым духоўнікам расейскага прэзідэнта) або адноснай адзінотай і гісторыяй вострава, – але з тых часоў Уладзімір Пуцін – часты госць на Валааме.
«Абрубкі вайны»
У савецкі час у былых келлях і скітах на Валааме зладзілі Дом інвалідаў вайны і працы.
У асноўным пастаяльцамі былога кляштара станавіліся тыя, у каго былі ампутаваныя рукі ці ногі. Былі там і «людзі-самавары». Пад гэтым недарэчным спалучэннем словаў хаваецца вялікая трагедыя: так называлі інвалідаў без рук і без ног. Пасля Вялікай Айчыннай вайны іх было шмат.
З чутак, прыбраць іх з вуліцаў, каб яны выгляд не псавалі, даручыў сам Сталін. Так ці інакш, але ў Дом інвалідаў вайны і працы звозілі людзей з усёй Карэла-Фінскай ССР і з Ленінграда. Кагосьці прывозілі сваякі, для якіх інваліды станавіліся цяжарам, кагосьці дастаўлялі на Валаам прымусова.
Многія з пастаяльцаў, патрапіўшы на Валаам, так і паміралі на востраве – некаторыя ў забыцці, выкрасленыя з жыцця роднымі або ўладамi.
Як манахі людзей з выспы выжывалі
У розныя гады колькасць пастаяльцаў дасягала 1500 чалавек, для таго каб абслугоўваць такую колькасць інвалідаў, патрабаваліся людзі. Акрамя таго, на востраў, які спачатку стаў прыродным заказнікам, а потым гістарычна-культурным музеем-запаведнікам, сталі прыходзіць цеплаходы з турыстамі – ім таксама патрабавалася абслугоўванне. Так на востраве, на якім стагоддзі жылі манахі, з'явіліся мясцовыя жыхары, а ў пасёлку – мясцовая адміністрацыя, школа, пошта і крама. У 60-я гады мінулага стагоддзя колькасць сталых жыхароў складала больш за 1300 чалавек.
З гадамі яна няўхільна скарачалася: старыя паміралі, моладзь рвалася на мацярык. У 1989 годзе ўрад перадаў Ленінградскай епархіі манастыр на Валааме і найбліжэйшыя скіты. Калі першыя шэсць манахаў у тым годзе высадзіліся на востраў, ягонае насельніцтва складала менш за 500 мясцовых жыхароў.
У 1993 годзе намеснікам манастыра быў прызначаны архімандрыт Панкрацій, які вучыўся ў свеце на архітэктара. Пра высяленне з вострава свецкага насельніцтва, што «замінае манахам маліцца», ён стаў гаварыць адразу. Аднак некалькі гадоў дзеці Божыя і слугі Божыя ўжываліся мірна, пакуль востраў не стаў часта наведваць Уладзімір Пуцін.
Манастыр стаў прапаноўваць жыхарам Валаама пераезд – у сталіцу Карэліі Петразаводск. Многія скарысталіся прапановай: сям'і з чатырох чалавек за трохпакаёвую кватэру ў «Зімовай гасцініцы» («Зімовая гасцініца», або «Зімка», – адзін з трох шматкватэрных дамоў у пасёлку, трохпавярхоўка на 60 кватэраў) давалі адразу тры маламетражныя кватэры. Вызваленыя ў «Зімцы» кватэры манастыр аддаваў у свой гатэльны фонд.
У сярэдзіне 2000-х гадоў Валаам перастаў быць самастойнай тэрытарыяльнай адзінкай. Там было скасаванае самакіраванне, і востраў стаў гарадскім раёнам найбліжэйшага горада Сартавалы – які, нагадаем, знаходзіцца за 40 кіламетраў ад Валаама, а ўсе будынкі на востраве былі перададзеныя ва ўласнасць манастыра.
Апелявалым да жыллёвага заканадаўства мясцовым жыхарам прадстаўнікі манастыра цвёрда заявілі, што іхняя прапіска на востраве незаконная, і папрасілі яго пакінуць. Дэпартацыя з выспы ішла праз суды, у прымусовым парадку.
Нарэшце, у 2016 годзе згарэў «Зімовы гатэль», у якім яшчэ заставаліся мясцовыя жыхары. Яны былі ўпэўненыя, што гэта справа рук манастыра, але на думку следства прычынай пажару стаў п'яны жыхар «Зімкі», які абліў бензінам і падпаліў сваю вопратку з крыкам «Што хачу, тое і раблю ў сваёй кватэры».
Да канца 2016 года, паводле звестак выбарчых участкаў, на Валааме засталося 40 мясцовых жыхароў.
Манаполія Валаамскага манастыра
У Спаса-Праабражэнскім манастыры, у які ўваходзяць галоўны храм і 12 скітоў, жывуць блізу 200 манахаў і паслушнікаў. Але як высветліла выданне «7×7» два гады таму ў сваім расследаванні, грошы яны лічаць мільярдамі расейскіх рублёў: у спісе заснаваных або афіляваных з кляштарам камерцыйных і некамерцыйных (але таксама з заробкам) структураў – паўтара дзясятка фірмаў.
Востраў карыстаецца папулярнасцю ў турыстаў і паломнікаў: штогод яго наведваюць больш за 100 тысячаў чалавек. Іх дастаўкай на Валаам, экскурсійнай праграмай, абслугоўваннем, харчаваннем, пражываннем і нават продажам сувенірнай прадукцыі займаюцца манастырскія фірмы.
Выручка манастырскіх прадпрыемстваў (не лічачы афіляваных з кляштарам прадпрымальнікаў, якія, напрыклад, займаюцца вытворчасцю сыру на манастырскай ферме) склала ў 2015 годзе, паводле звестак «Коммерсант-Картотеки» 179 млн 744 тысячы расейскіх рублёў (блізу 3 млн даляраў паводле курсу таго года. – Заўвага. tut.by).
Акрамя таго, у Валаам актыўна ўкладвае дзяржава: за тры гады на стварэнне, аднаўленне і падтрымку валаамскай інфраструктуры толькі праз сістэму дзяржзакупак было выдаткавана блізу 600 мільёнаў рублёў (блізу 9,5 млн даляраў).
Пуцін і Валаам
Адзін з скітоў (гэта значыць невялікіх манаскіх паселішчаў з царквой. – Заўвага. Tut.by), Свята-Уладзімірскі, быў пабудаваны за два гады.
На старанна ахоўнай тэрыторыі скіта, акрамя царквы, размяшчаецца рэзідэнцыя патрыярха маскоўскага і ўсяе Русі і дом «для высокіх гасцей», які мясцовыя жыхары называюць папросту «рэзідэнцыяй Пуціна». Дамы размешчаныя непадалёк, але аддзеленыя адзін ад аднаго невялікім лясным масівам. Побач з рэзідэнцыяй размешчаная «прэзідэнцкая лазня». Увесь комплекс абсталяваны аўтаномным электразабеспячэннем (ад дызельнай электрастанцыі), водаправодам і каналізацыяй.
Прэзідэнт Расеі прыязджае на Валаам амаль кожны год, часцей за ўсё 11 ліпеня, у дзень памяці прападобных Сергія і Германа Валаамскіх. Ён асабіста даў два інтэрв'ю пра востраў для дакументальнага фільма «Валаам», у якіх шмат разважаў пра духоўнасць, гісторыю і рэлігію, – складваецца ўражанне, што для Пуціна Валаам і на самай справе з'яўляецца сакральным месцам.
Як заявіў Лукашэнка, на Валааме не плануюцца нейкія таемныя перамовы.
«Ды мы не збіраемся на Валааме нешта таемна пастанаўляць. Гэта прэзідэнта Расеі прапанова. Гэта наша праваслаўная святыня. Я там проста павінен пабываць. Я яму ўдзячны, што ён мне яе асабіста пакажа і раскажа, як ён узнаўляецца, што зроблена там. Нічога тайнага», – растлумачыў Лукашэнка.
Але перамовы, і цалкам афіцыйныя, усё ж адбудуцца: 18 ліпеня на Форуме рэгіёнаў Расеі і Беларусі ў Санкт-Пецярбургу Лукашэнка і Пуцін павінны будуць разгледзець прапановы працоўнай групы ў «рэвізіі саюзнай дзяржавы».