«Паступаюць недвухсэнсоўныя сігналы наконт Лукашэнкі»

Якім будзе план дзеянняў на выпадак чарговага «інсульту»?

У Гародні і Барысаве прайшлі сустрэчы з лідарамі Беларускага Нацыянальнага Кангрэсу Мікалаем Статкевічам і Яўгенам Афнагелем.

Пра тое, якія тэмы абмяркоўваліся на сустрэчах, і што хвалюе беларусаў, якія прыйшлі, больш за ўсё, сайту Charter97.org распавёў адзін з лідараў БНК, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Яўген Афнагель.

- Вы не першым разам удзельнічаеце ў паездках па рэгіёнах Беларусі. Раскажыце пра ўражанні ад сустрэч з людзьмі ў Гародні і Барысаве?

- Адное з галоўных уражанняў - прадчуванне непазбежнасці перамен. Прычым, усё роўна, якіх менавіта. Адчуванне зацішша перад бурай. Нястрымная прагавітасць чыноўнікаў і дэманстратыўная непавагу да народа запусцілі незваротныя працэсы, якія, як мне здаецца, ужо не моцна залежаць ні ад уладаў, ні ад палітыкаў. Дастала лукашэнкаўская «балотная» стабільнасць. Няма сіл трываць несправядлівасць, падман і здзекі з боку чыноўнікаў. Гэта значна вастрэй адчуваецца за межамі Менска.

Большасць удзельнікаў сустрэч і ў Гародне, і ў Барысаве - звычайныя людзі, не з апазіцыйных арганізацый. Многія даведаліся аб сустрэчах са СМІ, з інтэрнэту. Казалі пра набалелае - пра жабрацкія заробкі і пенсіі, адсутнасць працы і перспектыў, пабораў і абмежаванняў, дэкрэт пра «дармаедаў». Больш - пра эканоміку, менш - пра палітыку.

Гучала крытыка і на наш адрас - з нагоды слабай прысутнасці ў сацсетках, наогул у інтэрнэце, недастатковай крэатыўнасці. Казалі пра тое, што трэба больш увагі надаваць сацыяльным, эканамічным праблемам, больш аператыўна рэагаваць на хібы ўладаў. Будзем наганяць, тым больш, што многія з тых, хто сабраўся выказалі гатоўнасць дапамагчы Беларускаму Нацыянальнаму Кангрэсу ў канкрэтных кірунках дзейнасці і ўжо прыступілі да працы.

- Што змянілася ў энэргетыцы, у настроі людзей - у параўнанні з мінулымі гадамі?

- Энэргетыка ўразіла больш за ўсё. Здавалася б, чым далей ад Менску, тым больш складана змагацца за свае правы, там менш вядомых актывістаў, праваабаронцаў, незалежных журналістаў. Але сёння абласныя і раённыя цэнтры дадуць фору сталіцы ў імкненні да перамен і гатоўнасці дамагацца іх. Пасля «дармаедскіх» пратэстаў 2017 года ва ўсёй краіне з'явіліся новыя ініцыятывы, лідары, блогеры. Змагацца з гэтымі гарадскімі партызанамі ва ўладаў няма ні сродкаў, ні сіл.

Пытанне «хто вінаваты?» Тут ужо не стаіць, няма патрэбы нешта тлумачыць, каго-небудзь пераконваць. Час размоў мінуў, надышоў час дзейнічаць. Агулам, пытанняў было не так ужо і шмат, усім ужо ўсё зразумела. Але пры гэтым сустрэчы працягваліся удвая больш, чым мы планавалі. Нават пасля іх заканчэння мы абмяркоўвалі ўжо ў прыватных размовах новыя ідэі і прапановы, план дзеянняў на найбліжэйшыя месяцы, парламенцкія "выбары", будучую вольную Беларусь. Планавалі вярнуцца ў Менск з Гародні ўвечары, а вярнуліся а 2 гадзіне ночы.

- Як людзі ацэньваюць вынік 25-гадовай «дзейнасці» Лукашэнкі? Што вы можаце сказаць пра стаўленне простага чалавека да дыктатара?

- Як можа ставіцца да Лукашэнкі чалавек з вышэйшай адукацыяй, які за месяц атрымлівае 500 рублёў? Што могуць сказаць жыхары райцэнтра, дзе заробак $150 уважаецца за норму, дзе знайсці працу спецыяліста пасля заканчэння вучобы можна толькі, калі пашанцуе са знаёмымі? З Барысава маладыя людзі проста ўцякаюць, каб зарабіць хоць нешта. У Расею, Украіну, калі атрымаецца - у Польшчу, у найгоршым выпадку - хоць бы ў Менск. У Гародні сітуацыя была крыху лепшай - мяжа карміла ўсё ж, але з новага года і гэты пралаз амаль закрыўся. Таму нават нашы пытанні пра стаўленне да дыктатара, пра ацэнку ягонай дзейнасці часта выклікалі здзіўленне. Вы ж не будзеце пытацца ў нармальнага чалавека пра яго стаўленне да садыста або рабаўніка...

Адзін з удзельнікаў сустрэчы ў Гародні, юрыст, які праз спецыфіку сваёй працы шмат камунікуе з людзьмі, сказаў: «Нянавісць да Лукашэнкі і ягоных чыноўнікаў літаральна лунае ў паветры. Яна ва ўсім - у размовах, інтанацыях, эмоцыях - усюды. Здаецца, што яна матэрыяльная». Такія словы гучалі і ў Барысаве.

- Ці ўсведамляюць людзі пагрозу страты незалежнасці Беларусі, што зыходзіць ад Лукашэнкі,? Ці гатовыя беларусы абараняць сваю краіну?

- Пра гэта цяжка казаць адназначна. Калі стаіць пытанне выжывання - не заўсёды задумваешся аб геапалітыцы, пра незалежнасць краіны. На ўсходзе моцныя прарасейскія настроі. На гэта ўплывае і прапаганда, і тое, што многія людзі едуць на працу ў Маскву і Пецярбург, дзе ўзровень жыцця і заробкі непараўнальныя з беларускай «дапамогай для выжывання». Вядома, тыя хто быў на сустрэчах, усведамляюць пагрозу страты незалежнасці, але агулам сітуацыя вельмі трывожная. Мы шмат казалі на гэтую тэму. Большасць згодныя з тым, што адзіны рэальны шанец захаваць краіну - у найбліжэйшыя год-два адправіць у адстаўку таго, хто давёў яе да такога стану.

- Пытанне - як перамагчы Лукашэнку, напэўна, стала найбольш папулярным за 25 гадоў. Ці ўзнікалі на гэтых сустрэчах нейкія новыя, свежыя ідэі?

- Ні ў кога не выклікае сумневу тое, што лёс дыктатара вызначаецца на вуліцах і плошчах. Вакол гэтага круціліся і многія ідэі і прапановы - ад таго, як прыцягнуць на свой бок мясцовых чыноўнікаў, многія з якіх ужо падаюць недвухсэнсоўныя сігналы аб гатоўнасці супрацоўнічаць з апазіцыяй, да арганізацыі страйку на канкрэтным заводзе ці ў навучальнай установе.

Абмяркоўвалі парламенцкую кампанію: як выкарыстоўваць магчымасці, якія яна дае, што можна зрабіць у перыяд яе правядзення, як прыцягнуць максімальную колькасць людзей да актыўнай дзейнасці.

Казалі аб праблемах і пра тое, як іх развязаць. Так, усе згодныя, што абсалютная большасць беларусаў ненавідзіць Лукашэнку. Але ж гэтага недастаткова. Далёка не ўсе яны цалкам давяраюць апазіцыі, хоць многія і прыслухоўваюцца да яе. За кім пойдуць людзі ў выпадку стыхійных бунтаў? Чым дапамагчы незалежным СМІ, як шырэй распаўсюджваць іх навіны? Які план дзеянняў на выпадак чарговага інсульту Лукашэнкі, іншага форс-мажору? Што з досведу апошніх прэзідэнцкіх выбараў ва Украіне, мірнай рэвалюцыі ў Арменіі можна выкарыстаць у нас?

Былі і новыя ідэі, і людзі, якія могуць і хочуць іх рэалізаваць. Гэта таксама важны вынік мінулых сустрэч.

- Калі б адкрытыя, сумленныя выбары прайшлі б сёння - якім бы быў іх вынік?

- Нядаўна была 30-я гадавіна першых больш-менш свабодных выбараў у Польшчы. Мы ўсе ведаем, як яны скончыліся. Тое ж самае будзе і на ўсялякіх свабодных выбарах у Беларусі: апазіцыя пераможа. Кожнаму палітыку, які пойдзе на іх з лозунгам «Лукашэнка павінен сысці», гарантаваная народная падтрымка.

Улады выдатна ведаюць пра гэта, таму і не дапускаюць нават думкі аб правядзенні сумленных выбараў. Лукашэнка баіцца Статкевіча, лукашэнкаўскія «дэпутаты» баяцца незалежных кандыдатаў, блогераў, рэгіянальных лідараў. Сумленныя выбары для дыктатара і ягоных паслугачоў скончацца ганебным паразай.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]