28 сакавiка 2024, Чацвер, 22:31
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Вельмі хочацца іншага глобуса

27
Вельмі хочацца іншага глобуса
Ірына Халіп

33 мільёны еўраў - і ты ўжо не агрэсар.

"Еўропа нам нічога не павінна". Я так часта чую гэтыя словы - ад знаёмых і незнаёмых, ад чытачоў і чыноўнікаў, ад суайчыннікаў цяперашніх і былых, - што сама стала так казаць. Сапраўды, чаму гэта Еўропа нам нешта вінная, калі мы самі не змаглі нічога змяніць? Чаго мы, уласна, чакаем ад Еўропы – NATOўскіх войскаў, якія ідуць маршам на Дразды пад бел-чырвона-белымі сцягамі?

Але фактычна трыўмфальнае вяртанне расейскай дэлегацыі ў ПАРЕ на гэтым тыдні прымусіла сёе-тое зразумець і пераасэнсаваць. Відовішча, вядома, было жудлівым: і дэбаты, і галасаванне, і радасныя каментары "зайчыка" Слуцкага на тэму "Еўропа нарэшце зразумела, што не можа абысціся без Расеі”, і ягонае вылучэнне ў віцэ-прэзідэнты ПАРЕ. Рэакцыя ўкраінскай дэлегацыі, якая прыпыніла сваё сяброўства ў Асамблеі, была прынцыповай і правільнай - але, на жаль, гэта адзінае, што маглі зрабіць у адказ украінцы. Гэта як галадоўка ў турме - адзіны легальны спосаб пратэсту. Дык няўжо хто-небудзь зноў скажа, што "Еўропа нічога не павінна"?

У тым і штука, што павінна. Не, вядома, абстрактная Еўропа - кантынент, частка карты свету, група народаў, якія насяляюць яе - не павінна. Як і Антарктыда. А вось міжнародныя арганізацыі, якія існуюць у Еўропе, - павінны. Усе яны ствараліся зусім не як гурткі па інтарэсах, каб час ад часу адзін аднаму прыемныя людзі маглі збірацца кампаніямі за куфлем піва дзе-небудзь у Брусэлі, Страсбургу ці Жэневе. У кожнай з гэтых арганізацый - свае абавязкі і задачы, свае супрацоўнікі, свае сакратарыяты, якія забяспечваюць іх функцыянаванне. Усе дзяржавы, якія туды ўваходзяць, вылучаюць з уласных бюджэтаў унёскі на выкананне гэтых абавязкаў. Вядома, ёсць і агульная мэта - гэта бяспека, дабрабыт і захаванне правоў кожнага жыхара Еўропы.

Дык вось, адзіная еўрапейская структура, якая стваралася дзеля захавання правоў чалавека і вяршэнства закона ў кожнай краіне, - гэта Рада Еўропы. Пасля жахлівай Другой сусветнай, пасля заклікаў Уінстана Чэрчыля да стварэння Злучаных Штатаў Еўропы гэта было правільным і лагічным, гэта было адным з першых дзеянняў алгарытму "больш ніколі". Нават штаб-кватэру ў якасці сімвала агульнаеўрапейскага замірэння заканчэння войнаў і захопаў тэрыторый стварылі ў Страсбургу, у Эльзасе - на той самай зямлі, якая шмат гадоў пераходзіла з рук у рукі. І першае, што зрабіла Рада Еўропы - яшчэ тады, у канцы саракавых, - гэта распрацавала і прыняла Еўрапейскую канвенцыю правоў чалавека. Кожная дзяржава пры ўступленні абавязаная яе падпісаць і ратыфікаваць. А кожны грамадзянін дзяржавы-чальца Рады Еўропы, чые правы парушаныя, мае права звярнуцца ў Еўрапейскі суд правоў чалавека.

У расейскім федэральным бюджэце, між іншым, існуе асобны артыкул - выплата кампенсацый паводле пастаноў ЕРПЧ. Часцей за ўсё гэта кампенсацыі за незаконны крымінальны пераслед. Толькі беларусы не маюць права звяртацца ў Еўрапейскі суд, бо Беларусь дагэтуль не ў Радзе Еўропы. Ну добра, гаворка цяпер не пра нас. Нам жа Еўропа нічога не павінна, вы па-ранейшаму так мяркуеце? А Украіне ў вайне?

З іроніі лёсу роўна праз 70 гадоў пасля свайго з'яўлення Рада Еўропы вяртае дэлегацыю Расеі, чые паўнамоцтвы былі прыпыненыя пасля анэксіі Крыму, у сваю Парламенцкую асамблею. Дзяржсакратар МЗС Францыі ў пытаннях Еўропы Амелі дэ Маншален, выступаючы на сесіі ПАРЕ, сказала, што апошнім часам некалькі журналістаў былі выпушчаныя на свабоду, і гэта азначае: сістэма расейскай юстыцыі рухаецца ў правільным кірунку. Праўда, спадарыня дэ Маншален сціпла замаўчала пра тое, што аднаго з журналістаў адбівалі ўсёй Масквой, а ў іншага проста скончыўся 15-дзённы адміністрацыйны арышт.

Зрэшты, яна і сама ўсё разумее. Як і іншыя - тыя, якія тлумачылі, што вайна - гэта не парушэнне правоў чалавека і не ўваходзіць у кампетэнцыю Рады Еўропы. Гэта, вядома, пагроза бяспекі, так што хай у адпаведнасці са сваім мандатам гэтым АБСЕ займаецца, або ААН, або NATO. А з пункту гледжання правоў чалавека тут усё ў парадку, вось толькі ўнёсак хай заплацяць, а то праз нявыплачаныя Расеяй унёскі – а гэта, хвіліначку, 33 мільёны еўраў на год - у Радзе Еўропы здарыўся бюджэтны крызіс, і дзясяткі круглых сталоў і семінараў засталіся неправедзенымі, што прычыніла шкоду еўрапейскай дэмакратыі і правамх чалавека.

Увогуле, «вайна – гэта мір», зусім як у кнізе аднаго пісьменніка, упершыню якая выйшла ў свет праз тры дні пасля падпісання статута Рады Еўропы. У часы таго пісьменніка, зрэшты, яшчэ жылі і дзейнічалі і Уінстан Чэрчыль, і Шарль дэ Голь, і Вілі Брант. А цяпер - што ж, не народзіць зямля больш ні Чэрчыля, ні дэ Голя, ні Бранта. Добра, што хоць Вільяма нашага Гэйтса нарадзіла, і мы сёння ў рэжыме онлайн можам бачыць трансляцыі гэтых ганебных пасяджэнняў і дазнацца, хто і як прагаласаваў, не з заўтрашніх газет.

А зрэшты, у ПАРЕ працавалі і спецдакладчык аб гвалтоўных знікненнях у Беларусі Хрыстос Пургурыдэс, і дакладчык аб Чачэніі лорд Джад. Ды і за вяртанне расейскай дэлегацыі прагаласавалі 118 чалавек, а супраць - 62. Гэта значыць траціна ПАРЕ – усё ж прыстойныя людзі. Так што надзея на вяртанне еўрапейскіх арганізацый да дэклараваных імі прынцыпам і каштоўнасцяў застаецца. Тым больш што нічога лепшага чалавецтва пакуль не выдумала. Хоць часам вельмі хочацца іншага глобуса.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 27

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках