Эканаміст: У Лукашэнкі засталося два шляхі
75- 16.06.2019, 8:49
- 134,564
Расійскае ГРУ працуе спраўна - усё на сваіх месцах.
Міністэрства фінансаў Беларусі заявіла, што з прыцягненнем расейскага дзяржаўнага крэдыту на $600 мільёнаў даляраў узніклі праблемы, хоць, са слоў міністра Максіма Ермаловіча, «Беларусь выканала ўсе ўмовы».
Між тым, бюджэт Беларусі звярстаны, зыходзячы з таго, што гэтыя грошы будуць атрыманыя. Яны, фактычна, ужо размеркаваныя і павінны былі пайсці на вяртанне пазык.
Якімі могуць быць наступствы, і на што ў гэтай сітуацыі пойдуць улады? На пытанні Charter97.org адказвае эканаміст, кіраўнік аналітычнага цэнтра "Стратэгія" Леанід Заіка.
- Давайце пачнём з пытання - чаму Расея адмовіла ў крэдыце?
- Пачнем з таго, што ў Беларусі міністр - гэта пустое месца. Хай яго прозвішча будзе Джон Мэйнард Кейнс, Ермаловіч ці нават Мілтан Фрыдман. Усялякі міністр у Беларусі - гэта пустое месца, і ніколі сур'ёзна іх выказванні прымаць не трэба. Яны мне самі так казалі: «Што я магу зрабіць? Хто я? Ніхто».
Калі б Лукашэнка думаў інакш, то тады міністры былі б самастойнымі і маглі б нешта казаць. Таму я ніколі не разглядаю ўсур'ёз выказванні міністраў, у тым ліку і прэм'ер-міністра, з папраўкай на каэфіцыент бяссілля.
Грошай не далі Лукашэнку. І цяпер стане зразумела чаму.
Крэмль сказаў: мы вам дамо грошы, 600 мільёнаў даляраў. Асабіста Пуцін сказаў. Гэта было пару месяцаў таму.
Потым раптам Лукашэнка надумаў адыгрываць самастойную ролю і сказаў, што трэба рамантаваць нафтаправод. Трэба яго спыніць - і расейскую нафту не будуць перапампоўваць у Еўропу.
Гэта пачалося пасля таго, як вярнулі «беларускія» яблыкі і грушы на мяжы з РФ. Напраўду гэта былі польскія яблыкі, але нашы ўлады надумалі абдурыць расейцаў і зрабіць іх беларускімі.
Дарэчы, калі спынілі тыя яблыкі і грушы, я прайшоўся па найбуйнейшых гандлёвых сетках і пацікавіўся, ці ёсць такая садавіна айчыннай вытворчасці ў продажы. Мне сказалі: «Ды якія яблыкі і грушы? Беларускія грушы бываюць толькі ўвосень».
Але вернемся да падзей: Лукашэнка пасля груш раптам ні села, ні пала кажа, што тэрмінова трэба рамантаваць трубаправод. А дагэтуль Пуцін абяцаў 600 мільёнаў «братэрскіх грошай».
І вось праз некалькі дзён пасля заявы Лукашэнкі ў трубаправод трапіла хлараваная вадкасць - і трубаправоды «ляснулася». Хто-небудзь думае, што гэта супадзенне. Але для мяне гэта смешна - я не веру ў такія супадзенні. Прычым трубаправоды «ляснуліся» так, што беларускі НПЗ у Мазыры трэба часткова рамантаваць.
Гэта значыць: ты сказаў, што нафта перапыніш - а мы, Крэмль, сапсулі табе твой НПЗ.
Пасля гэтага «Белнафтахім» налічыў шкоды на 150 мільёнаў даляраў і запатрабаваў ад РФ кампенсацыі.
Добра, хлопцы, шкода ёсць - але крэдыт вы тады не атрымаеце. Бо ў Крамлі мяркуюць, што шкоду сабе нанеслі беларускія ўлады - сваім ідыятызмам. А што сказаў Ермаловіч, Шмірановіч, Уладзімір Ільіч - гэта ўсё дзіцячыя цацкі. Крэмль дае - Крэмль і забірае: Лукашэнка даўно сябе паставіў у такую пазіцыю.
А каб «выканаць умовы пагаднення» і разлічваць на дамову з іншай стараной, трэба быць джэнтльменам, якога ўспрымаюць сур'ёзна. А калі табе кажуць: «Гэй ты, забяры свае польскія яблыкі!», а ты кажаш - «я зараз нафту перакрыю», то ў адказ будзе: «Хлопча, а дзе твае мазгі? Ты будзеш зараз свае заводы рамантаваць тры месяцы».
Вось і ўсё. Расійскі спецназ і ГРУ працуюць спраўна - усё на сваіх месцах.
- Адкуль тады ўлады паспрабуюць узяць 600 мільёнаў, якіх не стае на кампенсацыю пазык?
- Ну, аддаваць трэба $3,6 мільярда - адна шостая частка гэта пакуль яшчэ не крытычная.
Думаю, што цяпер пачнуцца разважанні: а навошта мы павысілі намінальны заробак бюджэтнікам?
У мінулым годзе Лукашэнка ездзіў у Крэмль і казаў: «Пуцін, дай грошай». А потым, быццам на здзек, загадаў павялічваць бюджэтныя выдаткі. Зразумела, што ў наступны раз яму скажуць: «Меней еш, меней пі».
- Ці азначае гэта, што такую фразу ўлады цяпер скажуць бюджэтнікам і скароцяць сацыяльныя выдаткі?
- Так, даходы бюджэтнікаў вымушаныя будуць скараціць. Ёсць два шляхі: альбо дырэктыўнае скарачэнне заробкаў, альбо разганяць інфляцыю і скарачаць даходы насельніцтва з дапамогай «інфляцыйнага падатку».
600 мільёнаў даляраў - грошы невялікія, цалкам можна «наскрэбці» з бюджэтнікаў.
- Выплаты за дзяржаўную запазычанасць ідуць у валюце. Асноўныя крыніцы - продаж прадуктаў перапрацоўкі расейскай нафты і беларускіх тавараў у РФ. На абодвух пазіцыях цяпер ёсць сур'ёзныя праблемы. Што будзе з валютнай падушкай уладаў?
- Валютная «падушка» Лукашэнкі будзе настолькі танюткая, што, я думаю, у наступным годзе ён пагодзіцца на адзіную валюту з Расеяй. І чым большыя ягоныя фінансавыя праблемы (а яны сапраўды сур'ёзныя), тым хутчэй ён «саспее» на агульную грашовую адзінку з РФ.
Ну а пакуль ён курчыцца і адлюстроўвае «незалежнага», валюту для выплаты дзяржаўнай запазычанасці будуць шукаць на рахунках у прадпрыемстваў і ў насельніцтва. У такіх колькасцях, як 600 мільёнаў, улады мяркуюць, што адбіраць валюту можна.
Гэта аперацыі ўжо тэхнічнага плану. Шырокая публіка і журналісты да такога не будуць прыцягвацца. Як той казаў: танцуй свае танцы або ары на сваім трактары.
Усё залежыць ад таго, як пабудуюць сваю фінансавую дыяграму Мінфін і ўрад. Адно можна сказаць дакладна: улады не могуць сабе дазволіць цяпер падвышэнне даходаў насельніцтва.
Таксама ў гэтай сітуацыі непажаданае падвышэнне падаткаў, што будзе тармазіць развіццё бізнэсу. Але яны гэта робяць - бо яны дурныя.
А даходы хатніх гаспадарак, пенсіі ды іншыя бюджэтныя выдаткі цяпер не могуць падвышацца - няма рэзерваў. І ў гэтай сітуацыі няма чаго яшчэ за кошт бюджэту праводзіць усякія сумнеўныя мерапрыемствы, накшталт Еўрапейскіх гульняў. Лепш бы Лукашэнка зладзіў з марсіянамі міжпланетны шахматны кангрэс і сам на яго адправіўся. Там бы ў яго поспеху было б больш.
Беларускія ўлады не зусім разумеюць эканамічную сітуацыю і не могуць яе цвяроза ацаніць. Эканамічная сітуацыя не тое, каб дрэнная - яна дурная.
Калі Лукашэнка думае, што прэм'ер Румас нешта зробіць, то ён памыляецца: Румас яго ніяк не ўратуе і не зможа нічога зрабіць. Гэта проста вайсковы фінансіст, ён выдатна разбіраецца ў тым, колькі трэба ботаў на складзе і патронаў у збройнях. А астатняе яму - складана.
- Эканамісты выказваюць здагадку, што ў сітуацыі «адлучэння» ад расейскіх крэдытаў Лукашэнка паспрабуе скарыстацца фінансавымі паслугамі Кітая. Як вы ацэньваеце такую імавернасць?
- Можна, вядома, папрасіць у кітайцаў даляры. І для Кітая нават не праблема даць або падарыць 3-5 мільярдаў.
Але ў адказ Лукашэнка павінен будзе катацца на кітайскім ровары. Ці ў Беларусі павінна будзе стаць моднай кітайская музыка. Беларусы мусяць купляць кітайскае адзенне. Усе беларусы, увесь урад, ад баязліўцаў да капелюшоў павінны будуць насіць усё кітайскае.
Лукашэнка і яго эканоміка не маюць для Кітая цікавасці - занадта маленькая велічыня. За што даваць 3-5 мільярдаў? За якія заслугі перад вялікім кітайскім народам? Кітайцы вельмі практычныя.
А хадзіць з працягнутай рукой і прасіць у кагосьці грошы - шмат розуму не трэба. Калі наменклатура можа будаваць сабе катэджы і прадаваць іх потым за мільён еўраў - хай збяруцца і прададуць усе свае Дразды. Глядзіш - і грошы з'явяцца.