29 сакавiка 2024, Пятніца, 12:08
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Забіць дракона

25
Забіць дракона
ІРЫНА ХАЛІП

Усё гэта ўжо было.

Два дні таму мы з сынам пайшлі ў тэатр. Глядзелі «Дракона» ў СМТ. Спектакль гэты - адзін з найлепшых на беларускай сцэне, так што звадзіць на «Дракона» сына было проста неабходна. Паколькі сама я бачыла гэты спектакль усяго месяц таму, ніякіх сюрпрызаў ад яго не чакала. І дарма, як высветлілася. Бо месяц таму яшчэ не было таямнічага не тое забойства, не тое самагубства магілёўскага супрацоўніка ДАІ і ўсяго, што за гэтым рушыла.

Асаблівасць твораў класікаў - геніяў, празорцаў, візіянераў - у тым, што яны прадказваюць усё. Вось проста - усё. Часам пункцірам, часам - буйнымі плакатнымі літарамі. Яшчэ адна асаблівасць - нам здаецца, што мы ведаем іх творы на памяць, мы можам лёгка распавесці сюжэт і апісаць характары герояў, але да таго часу, пакуль нейкая частка апавядання не закранае чагосьці актуальнага, таго, што адбываецца тут і цяпер, мы гэтага не запомнім. Гэтая частка проста праляціць датычнай лініяй нашага ўспрымання і не спыніцца ні на хвіліну. А праз месяц - раптам - "як жа можна было на гэта не звярнуць увагі? Бо ўсё прадказаў аўтар, усё да самых дробных дэталяў, да перламутравых гузікаў на камізэльцы, да крывой усмешкі халуя! Адкуль ён гэта ведаў ?!».

Вядома, мы ўсе памятаем, што «Дракон» Яўгена Шварца - гэта п'еса не зусім пра дракона і ўжо дакладна не пра вандроўнага рыцара Ланцэлота, а пра нямы цярплівы натоўп, які так звык да дракона, што нават пасля яго загубы не можа стаць свабодным. Амаль блуклівы сюжэт. Многія з нас чыталі гэтую п'есу і напэўна ўсе глядзелі фільм «Забіць дракона» Марка Захарава. Словам, хрэстаматыйны твор, класіка, даўно ў школьную праграму просіцца, на цытаты разбіраецца. І здаецца, быццам ведаеш на памяць, але гахне што-небудзь у роднай краіне, і шварцаўскі дракон паслужліва ўставіць рэпліку па сутнасці, на якую раней і ўвагі не звяртаў.

«Ланцэлот. А што ён яшчэ зрабіў добрага?

Шарлемань. Ён пазбавіў нас ад цыганоў.

Ланцэлот. Але цыганы - вельмі мілыя людзі.

Шарлемань. Што вы! Які жах! Я, праўда, у жыцці сваёй не бачыў ніводнага цыгана. Але я яшчэ ў школе праходзіў, што гэта людзі страшныя.

Ланцэлот. Але чаму?

Шарлемань. Гэта валацугі прыродай і крывёй. Яны - ворагі кожнай дзяржаўнай сістэмы, інакш яны атабарыліся б дзе-небудзь, а не блукалі б туды-сюды. Іх песні пазбаўленыя мужнасці, а ідэі разбуральныя. Яны крадуць дзяцей. Яны пранікаюць усюды. Цяпер мы зусім ачысціліся ад іх, але яшчэ сто гадоў таму кожны брунэт абавязаны быў давесці, што ў ім няма цыганскай крыві.

Ланцэлот. Хто вам расказаў усё гэта пра цыганоў?

Шарлемань. Наш дракон. Цыганы нахабна выступалі супраць яго ў першыя гады яго ўлады».

Нічога не нагадвае? Праўда ж, вы таксама, добра ведаючы п'есу, раней не звярталі ўвагі на гэты кароткі дыялог? І я. Нават месяц таму на тым жа спектаклі. А цяпер, пасля загадкавай смерці аўтаінспектара, пасля якой сілавікі быццам з ланцуга сарваліся, ладзячы дзяржаўныя аблавы на беларускіх цыган, «Дракон» і ў гэтым загучаў па-іншаму, як быццам яго напісалі ўчора, а не семдзесят пяць гадоў таму. Ну вядома, цыганы! Яны ж ворагі кжнай дзяржаўнай сістэмы, пра гэта дракон народу расказваў.

Разумею, вы можаце запярэчыць: маўляў, гэта ў іх там у казках страшны дракон, а ў нас тут так, нікчэмнасць, да маштабаў дракона ніяк не дацягвае. Можа, і так. Толькі ж і там дракон - як быццам несапраўдны. Увасабленне не моцы, а подласці, не вогненнага дыхання, а балотнага смуроду, не магутнасці, а дробнага паскудства. Такога дракона магло спарадзіць толькі чалавецтва. Яно ж і расхлёбвае потым - стагоддзямі і ўсёй грамадой.

І кожны раз здаецца, што вось цяпер будзе выбліск, выбух, сутарга - і ўсё скончыцца. Але нічога не заканчваецца. Драконы заўсёды вяртаюцца ў новым абліччы. Таму што ўсякае гнюснае стварэнне з чалавечага роду абавязкова марыць стаць драконам, калі вырасце. Для гэтага стварэнне ідзе працаваць у АМАП, або ў НКУС, ці ў гестапа, або ў інквізіцыю - у кожнай эпосе знойдзецца для яго месца. На шчасце, у кожную эпоху гэтая пачвара ў нарэшце атрымлівае сваё і гіне, страціўшы ўсе свае галовы, тоўстай тушай на брук горада. Так што можна бясконца глядзець не толькі на ваду і агонь. На забойства дракона таксама можна глядзець бясконца. Хоць лепш забіць яго разам.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 25

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках