29 сакавiка 2024, Пятніца, 2:02
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Саўбез і грошы

18
Саўбез і грошы
ІРЫНА ХАЛІП

Хто прыносіць гатоўку для Лукашэнкі?

Вядома, кажуць усе вакол, арышт Андрэя Уцюрына - гэта вялікая палітычная гульня, а хабар - усяго толькі фармальная падстава. Тым больш, кажуць усе навокал, навошта арыштоўваць усю нерухомасць, калі сума хабару - цьфу, мізэрная - усяго 150 тысяч даляраў: адзін пакой у камяніцы або прыбудова пацягне на ўсю суму. І наогул, кажуць усе навокал, патрэбная была такая нагода, каб яшчэ і народ забаўляць, ён жа любіць, калі за хабар садзяць. Але паколькі ў нас тут вялікая палітычная гульня, то, хутчэй за ўсё, наогул падкінулі. Уцюрын, вядома, уплывовы, але ж ён жа не міністр, не пракурор, не суддзя, ліцэнзій не выдае, тэндары не праводзіць, у турмы не саджае, прысуды не выносіць - за што яму хабар даваць?

І гэтыя прамовы, якія апошнімі днямі гучаць адусюль, выдатна нагадваюць рэплікі дырэктара рынка з фільма «Гараж»: «Што я магу скрасці на рынку? Шалі? Белы халат? Прылавак?..» Сапраўды гэтак жа і пра Уцюрына кажуць: за што яму хабар - за белы халат? За шалі? І праўда, Савет бяспекі ж афіцыйна - кантора аналітычная. Ні аператыўнай дзейнасці, ні спецназу, ні ізалятара свайго, ні размеркавання дзяржаўных замоў. Быццам як проста сінэкура для сілавікоў: сеў у крэсла - і ні пра што не думай больш, насалоджвайся жыццём і чакай, ці то добрай пенсіі, ці то прызначэння куды-небудзь у міністры. Аазіс камфорту з размытымі функцыямі. І саджаць саўбезаўца можна толькі ў рамках вялікай гульні.

Наконт палітычных прычын сумнявацца, вядома, не даводзіцца. Але адкуль такое дзіўнае адмаўленне самой магчымасці браць хабар толькі таму, што чалавек займае высокую пасаду ў Савеце Бяспекі, а не ў выканкаме або ДФР? Ну так, тэндараў не праводзіць, крымінальныя справы не распачынае. Затое ў Савеце бяспекі ёсць дзве цудоўныя функцыі: прыкрываць і пужаць. Хіба зможа адмовіць які-небудзь мытнік або падаткавік, суддзя ці пракурор, следчы ці гарвыканкамавец, калі пачуе ў тэлефоннай слухаўцы голас з Савета бяспекі, які ветліва папросіць не чапаць «добрага чалавечка» або, наадварот, пакараць нахабу? Ды пасля такога званка ён кінецца выконваць так жвава, што толькі пяткі зазіхацяць. І зробіць усё ў найлепшым выглядзе і ў самыя кароткія тэрміны. І будзе шчаслівы, калі яму велікадушна дадуць права ў выпадку чаго звярнуцца па дапамогу ці паслугай у адказ. А калі не - і тое добра, што мірна-ветліва, маглі б жа і лязом па вачах. Так што кошт такога званка можа вагацца ад сотні тысяч да бясконцасці. Таму што гэта бяспройгрышны варыянт. Можна адбрахаліся ад якога-небудзь «дэпутата», туманна паабяцаўшы і нічога не робячы. Але ад саўбезаўца, ды яшчэ ў вялікіх чынах, - ніколі. Яны гэта ведаюць выдатна, і кошт сваім паслугам - таксама.

Акрамя таго, вы ніколі не звярталі ўвагі на шматлікія загалоўкі навінаў: «Савет бяспекі пачаў праверку сістэмы адукацыі... ЖКГ... палка ўрадавай сувязі... ДФР...» - і гэтак далей? Але ж у выніку такіх праверак не толькі ўтульных крэслаў і пасад пазбаўляюцца, але і свабоды. Узгадайце хаця б саўбезаўскую праверку ДФР у 2010 годзе, пасля якой начальнік управы ў расследаванні злачынстваў Дзмітрый Адамовіч быў арыштаваны і прысуджаны да трох гадоў пазбаўлення волі, а сам дэпартамент цалкам расчышчаны для патрэбных людзей, якія ўсяго толькі праз год пасадзілі Алеся Бяляцкага. Так што Савет бяспекі і грошы - паняцці не проста сумяшчальныя, а непадзельныя, як сіямскія блізняты.

І яшчэ: у дзяржавах, якія завязлі ў карупцыі як наша, у нейкі момант, пасля многіх паказальных арыштаў, буйныя чыноўнікі перастаюць браць з рук у рукі і заводзяць сабе трасці(trustee). Функцыя у трасці простая - браць і дастаўляць, куды скажуць, або размяшчаць, дзе скажуць. А цяпер падумайце: хто можа быць трасці для Лукашэнкі? Не, гаворка ідзе не пра мільярды ў арабскіх банках - там, зразумела, іншыя схемы. Але ж усе мы ведаем нашага калгаснага свавольніка: маючы хоць сотню мільярдаў на рахунках, усё адно спакойны не будзе, калі ў склепе ў Драздах бочкі не набітыя гатоўкай, - а раптам што? А гэтую гатоўку хтосьці павінен прыносіць. Доступ да цела - у вельмі абмежаванага кола. А такая ступень доступу, каб увайсці і бразнуць па стале дыпламатам баксаў, - максімум у двух-трох чалавек. І арыштаваны Уцюрын цалкам мог быць адным з іх.

Мог, вядома, і не быць. Прынамсі апошнія гады. Мог сапраўды сесці за шуры-муры з Крамлём, за работу на ФСБ, - тэарэтычна нават падрыхтоўку замаху нельга выключаць. Але казаць, што ён на пасадзе хабар браць не мог, - прынамсі наіўна. Бо ўся гэтая публіка проста за заробак і за пасаду нават з ложка не ўстане.

Ужо лепш бы і не ўставалі.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 18

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках