28 сакавiка 2024, Чацвер, 18:43
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Віціс Юрконіс: БелАЭС не павінна было быць, яна нелегітымная

9
Віціс Юрконіс: БелАЭС не павінна было быць, яна нелегітымная
Фота: ТАСС

Беларускія ўлады парушаюць міжнародныя канвенцыі, будуючы АЭС у Астраўцы.

Атамная спрэчка паміж Літвой і Беларуссю доўжыцца ўжо амаль дзясятак гадоў - з моманту прыняцця пастановы Менскам аб будаўніцтве АЭС адпаведна з расейскім праектам у Астраўцы, побач з Вільняй. На мінулым тыдні ў Жэневе бакі Канвенцыі Эспа выказаліся не на карысць Беларускай АЭС, паведамляе RFI.

Бакі Канвенцыі Эспа (Канвенцыя аб ацэнцы ўздзеяння на навакольнае асяроддзе ў трансгранічным кантэксце) 7 лютага пасля прамежкавай нарады ўхвалілі высновы Камітэта ў выкананні Канвенцыі Эспа аб тым, што ў дакументацыі ацэнкі ўздзеяння Беларускай АЭС на навакольнае асяроддзе «згадваюцца альтэрнатыўныя месцы размяшчэння атамнай электрастанцыі і крытэрыі выбару пляцоўкі, але не прыводзіцца дастатковай інфармацыі ў падтрымку і абгрунтаванне выбару Астравецкай пляцоўкі для прыняцця канчатковай пастановы ў дачыненні да гэтай дзейнасці ў адпаведнасці з Канвенцыяй».

Міністр энэргетыкі Літвы Жыгімантас Вайчунас назваў пастанову ў Жэневе гістарычнай. «Пастанова максімальна спрыяльнае для Літвы. Сёння ў пагадненні краін была зацверджаная выснова аб тым, што Беларусь пры будаўніцтве БелАЭС парушыла міжнародныя дамовы і канкрэтна Канвенцыю Эспа, і парушыла гэтую канвенцыю паводле трох артыкулаў. Так што гэта канчатковая пастанова», - паведаміў Вайчунас агенцтву BNS.

Літоўскі палітолаг, экспэрт што да Беларусі і кіраўнік літоўскага офіса Freedom House Віціс Юрконіс падкрэслівае, што пастанова Канвенцыі Эспа расстаўляе кропкі над «i» — «гэта пазіцыя ўсёй Еўропы, не толькі Літвы».

Віціс Юрконіс: «Гэта значыць, што атамнай станцыі ў Астраўцы не павінна было быць, і яна нелегітымная. Так, для Беларусі гэтая навіна можа ўспрымацца так: у нас нелегітымны прэзідэнт, будзе нелегітымная атамная станцыя. Але ў апошнія гады афіцыйны Менск прадстаўляе сябе як адказнага сябра міжнароднай супольнасці, што ён хацеў бы будаваць бяспеку Еўропы, той жа Менскі дыялог і гэтак далей...як цяпер Беларусі быць, калі відавочна, што АЭС супярэчыць міжнароднаму праву і правілам, і гэта прызнае адназначна і міжнародны орган, і міжнародная супольнасць?

Гэта вялікі выклік для Беларусі. Рыторыка рыторыкай, вядома, мы вельмі шмат чаго пачуем, але пастанова (Канвенцыі Эспа) — гэта факт, і нікуды ад гэтага не дзецца. Так, можна ігнараваць міжнароднае права, міжнароднае меркаванне, казаць, што гэта ўсё адна краіна - Літва- вызначыла. Дзякуй, вядома, але Літва не настолькі ўсёмагутная, што змагла пераканаць усю міжнародную супольнасць. Пастанова відавочна паказвае, што гэта - меркаванне Еўропы, і з гэтым меркаваннем беларускім уладам трэба будзе неяк жыць».

Пастановай Канвенцыі расчараваны не толькі афіцыйны Менск. Беларускія экалагічныя актывісты вітаюць пастанову, але ў сваёй заяве называюць яе «празмерна мяккай», без «нейкіх дадатковых абавязацельстваў» для Беларусі. Тлумачыць Ірына Сухій, кіраўніца грамадскай арганізацыі «Экадом».

Ірына Сухій: «З нашага пункту гледжання, гэта вельмі кампрамісная і мяккая пастанова, бо ў паўнамоцтвах або ў сілах Канвенцыі Эспа патрабаваць спынення будаўніцтва, калі парушаная Канвенцыя і няма дамоўленасці паміж краінамі (суседзямі). Пастанова магла быць і такой. Але для Беларусі, вядома, выбраць іншую пляцоўку на гэтым этапе - гэта выглядае нерэалістычным. Можа быць, менавіта таму такая пастанова (Канвенцыі Эспа) не прапаноўвалася. Гэта толькі з боку НДА - мы заўсёды спрабавалі прапанаваць Беларусі спыніць будоўлю, выканаць усе свае абавязацельствы і толькі пасля гэтага працягваць нешта ці не працягваць».

Сама па сабе пастанова ў Жэневе быццам бы не можа змяніць пазіцыю Менска, адзначае Ірына Сухій, але паказвае, што экспарт беларускай электраэнэргіі, вырабленай у Астраўцы, наўрад ці ажыццявіцца.

Ірына Сухій «Літоўцы мяркуюць, што сам факт таго, што АЭС пабудаваная з парушэннем Канвенцыі, будзе ўплываць на тое, што іншыя еўрапейскія краіны не стануць купляць беларускую атамную энэргію. Гэта будзе непрыстойна - карыстацца электраэнэргіяй са станцыі, пабудаванай з парушэннем міжнародных нормаў. Беларусь сапраўды ў складанай сітуацыі. Калі запусцяць АЭС, куды і як будзе дзявацца гэтая энэргія, як мы яе будзем спажываць, ці закрыем мы нейкую частку газавых станцый - цяпер амаль 95% электрычнасці ў нас вырабляецца на газавых станцыях. Тут у нас таксама вельмі няпростая сітуацыя. Тэхналагічна. Інтэграваць у энэргасістэму магутнасці АЭС - няпростая задача, якая патрабуе дадатковых укладанняў, пабудовы станцыі гарачага рэзерву, якая павінна ў пікавыя нагрузкі ўключацца-выключацца».

З гэтым згаджаецца і Віціс Юрконіс.

Віціс Юрконіс: «Ёсць яшчэ шмат тэхнічных пытанняў наконт таго, што калі ўсё ж Беларусь будзе ігнараваць сусветную супольнасць і будзе будаваць да канца гэты расатамаўскі праект, куды яны будуць гэтую энэргію пастаўляць? На ўнутраны рынак? Зразумелая справа... а экспартаваць, як гэта тэхнічна рабіць? Ужо было шмат каментароў, меркаванняў з нагоды таго, што з эканамічнага пункту гледжання сама станцыя не акупляецца, калі энэргію не экспартаваць. І куды яе можна экспартаваць? Я думаю, што там яшчэ не развязаныя вельмі шмат тэхнічных пытанняў.

І гэта зноў кажа аб уразлівасці самога праекта - ён не быў узгоднены з суседзямі, з многімі стэйкхолдэрамі, бакамі, якія павінны былі ўдзельнічаць у гэтым праекце. Так, у краінах з рэжымам зразумела, што зверху ўніз дзейнічае ўся мадэль, але ў такіх сур'ёзных абставінах праекта такога маштабу, дзе ў Беларусі ніякага досведу не было, трэба было падыходзіць да гэтага больш адказна».

Аляксандр Лукашэнка не адзін раз патрабаваў ад урада тлумачэння з нагоды спажывання краінай электрычнасці пасля ўводу АЭС у эксплуатацыю. У лістападзе мінулага года ён загадаў распрацаваць да чэрвеня 2019-га план рэформаў энэргасектара. «У нас будзе значны лішак электраэнэргіі, асабліва пасля ўводу АЭС. Гэта галоўнае пытанне ў рэфармаванні ўсяго энэргетычнага сектара. І дзіўна, што ва ўрадзе пакуль маўчаць. Калі ў вас ёсць які-небудзь план, паінфармуйце мяне», — сказаў Лукашэнка.

Згодна з планамі, першы блок Беларускай АЭС павінен быць уведзены ў эксплуатацыю ў 2020 годзе, другі - у 2021 годзе. Рэактары і іншае абсталяванне - распрацоўкі і вытворчасці РФ, галоўны партнёр будаўніцтва АЭС - расейская кампанія «Атамбудэкспарт», кошт будаўніцтва — 11 мільярдаў даляраў, практычна ўся сума — гэта расейскія крэдыты. Расея будзе пастаўляць паліва для АЭС і забіраць адкіды.

Напісаць каментар 9

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках