28 сакавiка 2024, Чацвер, 13:59
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Зямля паўстанцаў: дзе ў Беларусі ўшанаваць памяць герояў-каліноўцаў

6
Зямля паўстанцаў: дзе ў Беларусі ўшанаваць памяць герояў-каліноўцаў

Такіх месцаў у нашай краіне мноства.

Сёння, 22 лістапада, у Вільні (Вільнюсе) прайшлі мерапрыемствы перапахавання астанкаў удзельнікаў нацыянальна-вызвольнага паўстання 1863-1864 гадоў, у тым ліку яго правадыроў - Кастуся Каліноўскага і Зыгмунта Серакоўскага. Далёка не ўсе нашы суайчыннікі змаглі трапіць на цырымонію развітання. Сайт planetabelarus.by апублікаваў невялікі гід па месцах, дзе можна пакланіцца праху паўстанцаў на тэрыторыі сучаснай Беларусі.

ПЛЯБАНЬ, МІНСКАЯ ВОБЛАСЦЬ

У лесе, непадалёк ад вясковага храма, у якім паплечнікі Каліноўскага захоўвалі зброю, знаходзяцца старыя каталіцкія могілкі, дзе пахаваныя пяць удзельнікаў паўстання, якія загінулі ў бітве з расейскімі казакамі каля вёскі Свечкі. Іх імёны вядомыя. На магіле ў 1923 годзе быў усталяваны мемарыяльны камень. Яшчэ адзін валун - на тых жа могілках - прысвечаны памяці паўстанцаў пад правадырствам Касцюшкі.

КАЎПАКІ, БАРАНАВІЦКІ РАЁН

Побач з вёскай знаходзіцца мемарыял у гонар некалькіх бітваў, якія адбыліся паміж паўстанцамі і рэгулярнымі расейскімі войскамі (у гісторыю падзея ўвайшла як бой пад Мілавідамі) у чэрвені 1863 года. У 1930-х, калі гэты край Беларусі ўваходзіла ў склад Польшчы, тут узвялі капліцу.

А ў 1988 годзе ў гонар 125-годдзя бітвы былі ўсталяваныя два памятныя камяні: адзін з партрэтам Каліноўскага, другі - з надпісам «За вольнасць нашу i вашу».

Характэрна, што з другога боку дарогі знаходзіцца брацкая магіла расейскіх салдат, якія загінулі ў тым жа баі. Над ёй у 1913-м узвялі чыгунны крыж.

Івацэвічы

На вяршыні Шыбельнай горы, размешчанай на поўначы райцэнтра, у 1864 годзе расейскія ўлады павесілі 20 паўстанцаў - уласна, сама назва пагорка пайшла ад беларускага «шыбеніца» (шыбеніца). Кажуць, яшчэ ў першай палове ХХ стагоддзя на дрэвах на Шыбельнай гары віднеліся ўрослыя ў кару абразкі - так мясцовыя жыхары ўвекавечылі памяць пакараных паўстанцаў. У 1990-х тут быў усталяваны крыж.

Косава, Івацэвіцкі раён

На старадаўніх могілках, што знаходзяцца ля ўезду ў Косава з боку Івацэвічаў, непадалёк ад маляўнічай капліцы ў 1928 годзе ўсталявалі помнік на брацкай магіле паўстанцаў 1863-1864 гг. Пры гэтым само мястэчка Косава, больш вядома дзякуючы кіраўніку іншага антырасейскага паўстання, 1794 году, які нарадзіўся тут - Тадэвушу Касцюшку.

БАГУШЭВІЧЫ, БЯРЭЗІНСКІ РАЁН

У першай палове XIX стагоддзя ў вёсцы размяшчаўся маёнтак роду Свентаржэцкіх, прадстаўнікі якога сталі ўдзельнікамі паўстання Каліноўскага. Пасля яго задушэння генерал-губернатар Мураўёў (вядомы як «Вешальнік») асабіста распарадзіўся спаліць радавую сядзібу ў Багушэвічах. Ад усяго комплексу засталася толькі неагатычная капліца-пахавальня, у якой паўстанцы захоўвалі сваю зброю.

ВАЎКАВЫСК

Сярод некалькіх дзясяткаў магіл мемарыяльных могілак салдат, якія загінулі ў час савецка-польскай вайны 1919-1921 гг., таксама знаходзіцца крыж, усталяваны ў памяць пра паўстанцаў Каліноўскага.

РАГАЧОЎ

На гарадскіх могілках у 2015 годзе з'явіліся памятны крыж і валун на магіле рагачоўскага шляхціча Томаша Грыневіча, які ў 1863-м арганізаваў і ўзначаліў паўстанцкі атрад з мясцовых жыхароў. У тым жа годзе Грыневіч трапіў у палон да царскіх карнікаў і быў расстраляны. Захавалася некалькі яго вершаў і малюнкаў з турмы. Дарэчы, Грыневіча называў сваім далёкім сваяком пісьменнік Уладзімір Караткевіч - паўстанец стаў прататыпам героя яго рамана «Каласы пад сярпом тваім», які апавядае пра падзеі 1863-1864 гадоў.

Такіх месцаў, якія наведваюць аматары гісторыі і тыя, хто хоча аддаць даніну памяці героям-каліноўцаў, у Беларусі мноства. Гэта і магіла паўстанца Яна Баляслава Луцкевіча (бацькі заснавальнікаў беларускай дзяржаўнасці Івана і Антона Луцкевічаў) на менскай Кальварыі; і манументальныя крыжы ў вёсцы Азёры пад Горадняй; і помнік-крыж у вёсцы Слабодка Астравецкага раёна, выкананы ў выглядзе рукаяці мяча і ўсталяваны на прыватным участку зямлі; і магіла касінераў у вёсцы Міневічы пад Мастамі - месца апісанае ў рамане Элізы Ажэшкі «Над Нёманам», дзе гаворыцца пра 40 пахаваных пад гранітным каменем герояў; і мемарыяльныя калоны ў Асошніках і Палонску Пружанскага раёна...

А якія месцы, звязаныя з паўстаннем Каліноўскага, вядомыя ў вашай мясцовасці?

Напісаць каментар 6

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках