Экзарх Канстанцінопальскага патрыярхату: Уладу ў Беларусі трымае хворы чалавек

Праваслаўны святар заклікаў сваіх калегаў паступаць на прыклад Яна Хрысціцеля.

Сёння, 5 траўня, праваслаўныя беларусы святкуюць Уваскрэсенне Хрыстова. Між тым Беларуская праваслаўная царква падпарадкоўваецца РПЦ, якая падтрымлівае вайну ва Украіне. Як у такіх варунках хадзіць у храм?

Гэтыя і іншыя пытанні «Зеркало» задало кіраўніку літоўскага экзархата Канстанцінопальскага патрыярхату Іусціну Ківілоа. Менавіта пад яго пачатак перайшлі двое беларускіх святароў, якія заснавалі сваю парафію, сацсеткі якой улады ўжо паспелі прызнаць «экстрэмісцкімі».

- Вы цікавіліся палітычнай сітуацыяй у Беларусі раней? Ці былі ў вас нейкія стасункі з нашымі святарамі?

- Пра тое, што адбываецца ў вашай краіне, асабліва гэтыя апошнія чатыры гады, я ведаю з навін. Асабістых сувязяў з людзьмі да апошняга часу ў мяне не было. Ніводнага святара з Беларусі я не ведаў. Першыя знаёмствы былі тут (у Вільні. — Заўв. рэд.), калі я ўбачыў айцоў Георгія Роя і Аляксандра Кухту. Калі я слухаю, што адбываецца з імі, думаю, як такое ўвогуле магчымае? Усё ж XXI стагоддзе, быццам бы ўсё павінна быць інакш.

Але ўладу ў Беларусі і Расеі атрымалі людзі, якія, можна сказаць, у духоўным сэнсе хворыя і думаюць толькі пра сябе. На жаль, у іх такая магчымасць ёсць. Аднак я не мяркую, што ў гэтым заслуга толькі таго, хто прыйшоў да ўлады. Адзін ён нічога не можа рабіць, яму патрэбныя памочнікі ці хаця б абыякавыя, якія не будуць перашкаджаць. Як кажуць, зло перамагае тады, калі добрыя людзі маўчаць і бяздзейнічаюць. Таму ў Беларусі і Расеі яны [Лукашэнка і Пуцін] выкарыстоўвалі гэтую магчымасць рабіць тое, што робяць. Так, яны вінаватыя. Але і тыя, хто дазволіў гэта, таксама адказныя.

- У Беларусі некаторыя святары выказаліся з нагоды гвалту ў 2020-м, а Лукашэнка заявіў, што яны «заняліся палітыкай». На ваш погляд, святар можа быць па-за палітыкай?

- Я так разумею, што палітыкай лічыцца толькі, калі ты супраць, а калі падтрымліваеш і не асуджаеш, тады гэта не палітыка. Як можна жыць па-за ёй, калі яна ёсць і святар таксама грамадзянін краіны? Вядома, паводле праваслаўных канонаў, ён не мае права быць абраным, уступаць у партыю і гэтак далей, але мець асабістае меркаванне можа. Ну і святар не павінен маўчаць, калі робіцца несправядлівасць. Калі людзей б'юць і проста так саджаюць у турму - гэта ўжо не палітыка. Калі людзей на вайне забіваюць - гэта таксама не палітыка.

Для мяне даволі зразумела: святар бачыць, што ўладар робіць няправільна з пункту гледжання Евангелля, ён павінен сказаць пра гэта. Але, на жаль, ёсць імавернасць, што будуць наступствы. Прыклад - Ян Хрысціцель, якога забілі за крытыку ўладаў. Да гэтага трэба быць падрыхтаваным.

Я не за пакутніцтва, гэта вельмі крайні выпадак, але калі хочаш быць сумленным, казаць трэба. Што і зрабілі літоўскія і беларускія святары. Яны не былі згодныя з кіраўнікамі РПЦ, якія апраўдваюць і дабраслаўляюць вайну (а царква не можа ніколі быць за вайну). Іх пазбавілі сану і забаранілі служыць.

І Канстанцінопальскаму патрыярху Варфаламею было вельмі проста аднавіць іх, бо пастанова Маскоўскага патрыярхату - гэта проста палітыка. Цяпер яны служаць, дзякуй Богу. І ў людзей ёсць магчымасць прыходзіць у царкву і маліцца, не ідучы супраць сумлення. Бо калі святары ідуць супраць сумлення, то выходзіць, што і парафіяне, вернікі таксама павінны. Узнікае канфлікт.

- Аднак Лукашэнка прыходзіць у храм на Вялікдзень. Чалавек, які на баку Расеі ў вайне, падтрымлівае забойствы. Гэта як мінімум дзіўна. Я не разумею, як той самы мітрапаліт у прынцыпе пускае яго туды. Што вы скажаце з гэтай нагоды?

- Кожны грэшны можа прыйсці ў царкву, для гэтага яна і ёсць. У хрысціянстве ёсць гісторыя Марыі Егіпецкай, якая была блудніцай і фактычна праз сваё грэшнае жыццё патрапіла ў Ерусалім з паломнікамі. Там яна паспрабавала ўвайсці ў храм, але не змагла. Бог паставіў перад ёй нябачную перашкоду. І яна малілася перад абразом Маці Божай каля царквы, каб Бог дараваў яе грахі. І Бог дараваў. Пасля гэтага яна змяніла сваё жыццё. Па-мойму, гэта прыклад для кожнага.

Не ведаю, прыходзіць Лукашэнка туды як вернік ці паводле пратаколу, каб сябе паказаць. І тут пытанне да святара, які яго там прымае. Ён павінен спытаць: «Спавядацца не хочаце?»

- Дык Лукашэнка ж яшчэ і выступае ў царкве.

- І гэта цікава, вядома. А ён багаслоў?

- Не.