Банкір: Дэвальвацыя ў Беларусі адбываецца ў самы нечаканы момант

10 даляраў тры гады таму і цяпер - гэта зусім розныя магчымасці.

У лютым жыхары краіны набылі адразу на USD 70 млн. больш, чым летась. Такія навіны заўсёды спараджаюць нямала чутак і цягнуць за сабой панічныя атакі на неакрэплыя розумы. Але асабліва моцна такія макраэканамічныя паказчыкі ўздзейнічаюць чамусьці на пенсіянераў, піша «БелГазета» .

«Ой, а што ж рабiць?» - залямантавала бабуля ў звычайным банкаўскім аддзяленні сталічнага мікрараёна ў адказ на бяскрыўднае пытанне з нагоды наяўнасці ў яе ашчаджанняў у валюце. Яна тут жа паправіла акуляры на вачах, узіраючыся ў табло з валютнымі курсамі, як быццам там вось-вось павінна была з'явіцца падрабязная інфармацыя пра тое, як ёй правільней распарадзіцца ўласнай пенсіяй.

Нельга выключаць таго, што менавіта такі нескладаны дыверсійны метад і паўплываў на колькасць валюты, скупленай пільнымі грамадзянамі ў мінулым месяцы. Бо тое, што вядома адной бабулі, неўзабаве абавязкова з'явіцца спачатку ў паліклініцы, потым на пошце і далей - па ўсёй краіне. І тады войска бабуль здольнае паўплываць на любыя паказчыкі - колькасць прададзеных тэлевізараў або тоны грэчкі, аператыўна развезеннай па дамах на тачках.

Наогул жа падобныя звесткі можна інтэрпрэтаваць па-рознаму. Нават так, як перадпенсійнага ўзросту мужчына, пералічваючы пачак 20-рублёвых купюр ля банкаўскага акна: «А навошта мне валюта? Няхай яе тыя купляюць, хто па замежжах ездзіць або па рэстарацыях ходзіць. Мне ад заробку да заробку і нашымі стае. Было б што адкласці - можа, і купіў бы сабе еўраў».

Прыкладна такой жа логікай карыстаюцца і ў дзяржаўных органах статыстыкі. Калі ў лютым гэтага года жыхары РБ набылі на 69,4 млн. даляраў больш, чым у апошні зімовы месяц летась, то тлумачэнне гэтаму адно-адзінае: да павелічэння попыту на замежную валюту з боку насельніцтва прывёў выключна «рост даходаў насельніцтва краіны». А тое, што ўся краіна амаль палову сваіх заробкаў выдаткоўвае асабліва на ежу, дык гэта, напэўна, таксама не таму, што заробкі маленькія, а праз тое, што апетыты ва ўсіх залішне добрыя.

Пацешна, што роўна тую ж інфармацыю пра павелічэнне попыту на замежную валюту некаторыя незалежныя інфармацыйныя рэсурсы інтэрпрэтавалі ў дыяметральна процілеглым сэнсе, чым дзяржаўныя СМІ. Што для адных - «рост даходаў насельніцтва», то для іншых - «рубель хутка абрынецца». Нават цікава, калі доўга паўтараць адну з гэтых установак, то гэта здольна неяк адбіцца на прыбытках? Ці хаця б на выдатках? І наогул - ці дастаткова скараціць выдаткі, каб павялічыліся даходы?

«Ды які рост даходаў? - усміхаецца хлопец у раёне чыгуначнага вакзала, чакаючы сваёй чаргі каля банкаўскага аддзялення. - Плацяжы трэба зрабіць. Наадварот валюту буду мяняць. Спачатку купляеш - потым здаеш, звычайная практыка». Для чаго рэгулярна ажыццяўляць такія абменныя аперацыі, хлопец растлумачыць не пажадаў ці не здолеў, але з ягоных вачэй было бачна, што гэта даўно сфармаваная звычка жыць па прынцыпе «так надзейней». І гэта сапраўды так, калі ўлічыць агучаную нядаўна афіцыйна інфармацыю аб тым, што ў Беларусі 2/3 сем'яў, якія маюць дзяцей, з'яўляюцца малазабяспечанымі.

Забяспечанасць грамадзян добра прыкметная і адрозная ў будынку вакзала. Пад вялікім інфармацыйным табло ажно два абменныя пункты з асобнымі чэргамі, прыгледзеўшыся да якіх адразу становіцца зразумела, хто прыехаў з Баранавічаў, а хто - з-за межаў Беларусі. Першыя нясмела цікавяцца, ці можна тут на тэлефон грошы пакласці, а другія паводзяць сябе, як Карлсан на даху - гучна, весела, з запалам. «Там добрыя цукеркі ёсць - «Беларуская бульба», але па 23 рублі за кілаграм. А ёсць наборы шакаладак прыгожыя, па пяць і шэсць рублёў за ўсё», - дакладвала жанчына свайму сур'ёзнаму спадарожніку. «Гэта колькі на нашы?» - важна прадчуваў хуткую валютную аперацыю мужчына.

Агулам, вядома ж, ніякага ажыятажу нідзе ў абменных пунктаў, які б наглядна мог прадэманстраваць бягучыя змены золатавалютных запасаў у краіне, не выяўлялася - ні ўнутры вакзала, ні за яго межамі. «Ніколі тут вялікіх чэргаў каля абменнікаў не бывае, - паціскае плячыма прадаўшчыца ўсякай неядомай вакзальнай ежай, - а чаму чэргі павінны быць?» У апошнім пытанні гучыць цікаўнасць, але ненадоўга: «Схадзіце лепш у гандлёвы цэнтр, там людзей больш заўсёды».

На другім паверсе ў гандлёвым цэнтры непадалёк ад вакзала ля банкаўскага кіёска ніякага гармідару таксама не назіраецца. Толькі мужчына гадоў сарака падазрона доўга ўзіраецца ў курсы валют, перыядычна адыходзіць да эскалатару, але потым зноў вяртаецца. Не самы ўдалы жарт пра «даляры, марачку, расейскія рублі» прымушае яго спыніцца і гучна ўсміхнуцца: «Вы што сур'ёзна? Якія даляры, марачка? Гэта ж скончылася гадоў дваццаць таму ў раёне Камароўкі. У чым прыкол?».

Прыкол прыкладна ў тым жа, што інфармацыя, якая як быццам актуальная для дарослага насельніцтва краіны пра курсы валют, зусім не цікавіць новае пакаленне. На фуд-корце таго ж гандлёвага цэнтра моладзі поўна. Яны з моднымі заплечнікамі, у каляровых строях, некаторыя з пірсінгам. Раскавана сядзяць за сталамі, жуюць піцу, забаўляюцца з тэлефонамі, нешта весела адзін аднаму расказваюць. Хлопец старэйшага школьнага ўзросту забаўляецца з двума крэсламі, спрабуючы збудаваць з іх нейкі механізм. «Курс даляра? Паняцця не маю», - адцягваецца ён на секунду і тут жа забывае пра дзіўнае пытанні. І гледзячы на яго становіцца зразумела, што кошыка валют, абменныя курсы і іншая фінансавая пісьменнасці важныя толькі для бабуль на пошце з мінімальнай пенсіяй 107 рублёў і яшчэ для невялікай катэгорыі грамадзян, што мае настальгію па часах, калі ў дзікіх фразах пра «даляры, марачку, расейскія рублі» чулася нешта значнае і важнае.

Аляксандр, супрацоўнік сталічнага банка, на ўмовах ананімнасці

Чуткі пра тое, што вось-вось будзе нейкі калапс, ходзяць пастаянна, нават у нас у банку. Але на маёй памяці ні разу такія чуткі ні да чаго не прыводзілі. Нават наадварот. За час маёй працы ў банку, здаецца, два разы была рэзкая дэвальвацыя рубля. Дык вось абодва разы гэта адбывалася ў самы нечаканы момант. Напярэдадні накшталт усё абяцалі, што нічога такога не будзе, а потым хлоп, і ніякая валюта ўжо не патрэбная, на ежу б хапіла. У мяне заробку стае на тое, каб і адкладаць сёе-тое, але я адзін жыву, без сям'і, таму і не займаюся асабліва накапленнямі - ні ў рублях, ні ў далярах. Заначка ёсць, вядома, невялікая, але я ў яе і не залажу. Ляжыць сабе і ляжыць, раптам спатрэбіцца. Але ёсць у мяне калега, які ўвесь час за ўсімі зменамі сочыць, у яго цэлая сістэма распрацаваная - з адной валюты ў іншую ўвесь час нешта пералічвае. Хоць я гэтага і не разумею: які сэнс мітусіцца наогул, калі ў цябе ўсяго пару тысяч ёсць?

Да таго ж для таго, каб раслі або скарачаліся рэальныя даходы ж не абавязкова з валютнымі курсамі забаўляцца. Многія глядзяць толькі на курс даляра і думаюць, што ў краіне ўсё стабільна і добра. Але вы параўнайце сённяшнія кошты на прадукты ці на паліва з тымі, што былі тры гады таму. І са здзіўленнем выявіце, што 20 рублёў або 10 даляраў тады і тая ж сума ў любой валюце цяпер - гэта зусім розныя магчымасці. Дзяржаве для таго, каб жыццё грамадзян даражэла, зусім не абавязкова гуляць з валютнымі курсамі, ёсць і іншыя механізмы, якія даўно і паспяхова ў нашай краіне рэалізаваныя.