Аналаг Нобелеўскай прэміі ў матэматыцы ўпершыню прысудзілі жанчыне

Лаўрэатам галоўнай матэматычнай прэміі стала прафесарка Тэхаскага ўніверсітэта ў Осціне Карэн Уленбек.

Нарвежская акадэмія навук і літаратуры прысудзіла Абелеўскую прэмію (таксама вядомая як «Нобель» у матэматыцы) за 2019 год прафесарцы Тэхаскага ўніверсітэта ў Осціне Карэн Уленбек. Пра гэта гаворыцца ў адпаведным паведамленні на сайце ўзнагароды, паведамляе РБК.

Прэміі Уленбек была ўдастоеная за «наватарскія дасягненні ў галінах геаметрычных раўнанняў з частковымі вытворнымі, калібровачнай тэорыі і інтэграваных сістэм». Таксама акадэмікі адзначылі «фундаментальны ўплыў работ [амерыканскай прафесаркі] на аналіз, геаметрыю і матэматычную фізіку».

Уленбек, як ўдакладняецца на сайце ўзнагароды, стала першай жанчынай у гісторыі Абеля, якая атрымае гэтую прэмію. Узнагароду ёй на цырымоніі ў Осла 21 сакавіка, паводле традыцыі, уручыць кароль Нарвегіі Харальд V, прафесарка атрымае 6 млн нарвежскіх крон ($700 тысяч).

«Прызнанне дасягненняў Уленбек павінна было быць нашмат вышэйшым [чым проста прысуджэнне ёй Абелеўскай прэміі], бо яе праца прывяла да шэрагу самых важных дасягненняў у матэматыцы за апошнія 40 гадоў», - прыводзяцца ў рэлізе словы сябра Нарвежскага каралеўскага таварыства навук і літаратуры Джыма Аль-Халілі.

Уленбек, як удакладняецца на сайце ўзнагароды, распрацавала інструменты і метады глабальнага аналізу, якімі цяпер карыстаецца кожны спецыяліст у галіне геаметрыі і аналітык. Таксама праца прафесаркі, як распавялі прадстаўнікі прэміі, «закладвае асновы сучасных геаметрычных мадэляў у матэматыцы і фізіцы». Акрамя гэтага, яе працы ў галіне калібровачнай тэорыі - матэматычным уяўленні тэарэтычнай фізікі - сталі ключавымі ў разуменні тэорыі струн і агульнай тэорыі адноснасці.

Акрамя таго, Уленбек, як адзначылі прадстаўнікі Абелеўскай прэміі, заўсёды з'яўлялася актыўным прыхільнікам гендэрнай роўнасці ў навуцы і матэматыцы. Яна з'яўляецца адной з заснавальніц праграмы Інстытута жанчын і матэматыкі (Institute's Women and Mathematics program, WAM), якая была створаная ў 1993 годзе для набору і пашырэння магчымасцяў жанчын у галіне кіраўніцтва даследаваннямі ў матэматыцы на ўсіх этапах іх акадэмічнай кар'еры.

Абелеўская прэмія была названая ў гонар нарвежскага матэматыка Нільса Хенрыка Абеля. Яна была заснавана ўрадам каралеўства ў 2002 годзе. Прэмія прысуджаецца «выбітным матэматыкам сучаснасці».