Настаўніца пра надзвычайнае здарэнне ў Стоўбцах: Вінаватыя ўсе, ад самых «вярхоў» да самых «нізоў»

Рэакцыя настаўнікаў віцебскіх школаў на напад у Стоўбцах.

Хто павінен адказваць і што рабіць далей?

11 лютага ў Стоўбцах вучань 10-й класы Вадзім прыйшоў у школу, нанёс смяротныя раненні настаўніцы гісторыі і двум аднакласнікам. У суседнім кабінеце хлопчык напаў на вучня 11-га класа. Ад атрыманых ранаў школьнік памёр, піша «Віцебскі кур'ер».

Праз дзве гадзіны падлетка затрымалі супрацоўнікі міліцыі і АМАПу ў пад'ездзе жылога дома з меркаванай прыладай злачынства – нажом.

Журналісты папрасілі пракаментаваць жудаснае здарэнне настаўнікаў віцебскіх школаў:

Аляксандр (працуе ў школе 20 гадоў) мяркуе, што школа і бацькі не ўзаемадзейнічаюць, а дзецям дазволена вельмі многае:

– Так, у школе бардак. Але крыўдна тое, што цяперашнімі ўказамі і законамі бацькі фактычна выключаныя з сістэмы выхавання. Усё пераклалі на школу. Бацькі дзяцей не выхоўваюць. Усёдазволенасць і ўсеагульная распуста. Ва ўсіх дзяцей ёсць правы, але ні ў кога няма абавязкаў.

Інга (мама дваіх дзяцей, у школе працуе 15 гадоў) мяркуе, што вінаватыя ўсе, ад самых «вярхоў» да самых «нізоў»:

– Тое, што здарылася – гэта трагедыя. Па-першае, сышлі з жыцця людзі. Па-другое, чалавек, які толькі пачынае сваё жыццё, стаў злачынцам. Хто вінаваты? Вінаватыя ўсе. Першы інстытут сацыялізацыі – гэта сям'я. Дзеці шмат чаму вучацца ў бацькоў. Дзіця вельмі шмат часу праводзіць у школе. І калі бацькі не заўважылі незвычайнага ў паводзінах сына ці дачкі, то за кожным класам замацаваны класны кіраўнік. З яго таксама нельга здымаць адказнасць.

Бацькі не звяртаюць увагі на сваіх дзяцей, выхоўваюць паводле прынцыпу «абы было ціха». Трэба старацца трымаць пад кантролем не толькі фізічны стан дзіцяці, але і маральны. Сачыць за тым, чым яно занятае, з кім і дзе праводзіць час.

Класны кіраўнік у сваю чаргу павінен арганізоўваць і дысцыпліну, і зносіны ў дзіцячым калектыве. Таму што я мяркую, што корань праблемы паўстаў не цяпер. Чаму дзіця ўзяло нож і пайшоў забіваць? Каб забіць чалавека, трэба мець сілу неймаверную, трэба ведаць, куды ўдарыць. Значыць, чалавек думаў пра гэта, рыхтаваўся, валодаў ведамі.

Усе ведаюць, што «рыба гніе з галавы» і можна шукаць вінаватых у міністэрствах і школах. Але ясна адно, што праца не арганізаваная. Альбо арганізаваная няправільна, – мяркуе Інга.

Васіль (малады спецыяліст, працуе ў школе першы год) усё ж такі шмат у чым вінаваціць свабодны доступ да інтэрнэту:

– Настаўнікаў нагружаюць вялікай колькасцю працы, магчыма, не заўсёды патрэбнай. У дзяцей шмат вольнага часу, шмат спакусаў, вольнасцяў. Вялікую колькасць часу яны аддадзеныя самі сабе. Дзеці маюць неабмежаваны доступ да інтэрнэт-рэсурсаў. Яны зазнаюць уплыў модных тэндэнцый. А паколькі іхні мозг не здольны адэкватна аналізаваць інфармацыю, то ўзнікаюць рознага кшталту праблемы. Школьнікі пачынаюць пераймаць улюбёных герояў, падтрымліваюць розныя супольнасці.

Юлія (стаж працы ў школе 5 гадоў) упэўненая, што статус настаўніка страчаны, а бацькі вельмі мала займаюцца выхаваннем сваіх дзяцей:

– Тут віна не толькі інтэрнэту. Перш за ўсё, вядома, бацькам трэба аддаваць асаблівую ўвагу выхаванню дзіцяці. Настаўнік павінен даваць багаж ведаў, у першую чаргу, а выхаванне – гэта непасрэдны абавязак законных прадстаўнікоў вучняў. Цяпер на школу ўсклалі столькі ўсяго, што статус настаўніка страчваецца з кожным днём. Бацькі дазваляюць сабе негатыўна выказвацца пры дзіцяці пра настаўніка. Пра якую тут павагу тады можа ісці гаворка? Попыт з каго-небудзь будзе заўсёды. На жаль, гэтага не пазбегнуць, – мяркуе яна.

Міністэрства адукацыі абяцае ўзмацніць захады бяспекі і дысцыпліны ва ўсіх установах, прапрацаваць сістэму прапускнога рэжыму ў школах, узмацніць працу школьных псіхолагаў і нават прааналізаваць сацыяльныя сеткі, якія наведваюць падлеткі, і выбудаваць даверлівыя стасункі з бацькамі школьнікаў.

Ці эфектыўныя гэтыя спосабы і што неабходна зрабіць, каб усё ж такі навесці ў школе парадак? Практычна ўсе педагогі кажуць пра тое, што бацькі перакладаюць адказнасць на школу, а рэкамендацыі настаўнікаў прапускаюць міма вушэй. У многіх выпадках дзеці аддадзеныя самі сабе, не займаецца імі і грамадства.

– Я мяркую, што гэта не дапаможа. Асноўнае – гэта адказнасць бацькоў і выхаванне сваіх дзяцей менавіта бацькамі, а не школай. Бацькі павінны тлумачыць, што такое добра, а што такое дрэнна. Усё ідзе з сям'і. Можа, некаму такія захады і дапамогуць, але гэта адзінкі. Я мяркую, што парадак у школе такім чынам не навесці, – кажа Аляксандр, настаўнік з вельмі вялікім педстажам.

А ў сутнасці нічога новага і не адбудзецца. Псіхолагі, сацыяльныя педагогі заўсёды былі і выконвалі сваю працу. А што за прапускны рэжым? Будуць сумкі правяраць у кожнага? Проста ў настаўніка з'явіцца больш папяровай працы, справаздачнасці, і ўсё. Некаторым бацькам усё адно, што за рэкамендацыі ў школы, паслухалі і пайшлі. Мы не можам да кожнага вучня прымацаваць настаўніка, каб ён суткамі яго кантраляваў.

У сацыяльных сетках яны могуць стварыць іншыя старонкі, і ўсё. Выхоўваць трэба было даўно, а не цяпер спрабаваць рэзка нешта мяняць, калі адбылося забойства. У школе можна выхоўваць колькі заўгодна, але дзіця бачыць тое, што ў сям'і. Пытанне не ў тым, што трэба нешта мяняць у школе. Асноўная праблема, на мой погляд, у тым, як змяніць грамадства, каб яно не дэградавала, а было накіраванае на сутворчаць. Таму што наша грамадства гадуе маральных калек, – мяркуе Інга, мама дваіх дзяцей і настаўніца з 15-гадовым стажам.

Неабходна, каб дзеці былі ўвесь час занятыя карыснай дзейнасцю, мяркуюць педагогі, тады і час на глупства не застанецца, і кантраляваць паводзіны дзяцей у сацсетках не давядзецца.

– Тут сказана толькі пра псіхалагічную і сацыялагічную працу. На мой погляд, яна была, але праводзілася вельмі слаба. З нагоды таго, каб маніторыць усе сацыяльныя сеткі і сайты, якія наведваюць вучні, я магу сказаць, што гэта практычна немагчыма. Гэтага рабіць ніхто не будзе. Бо сайты і ўся інфармацыя знаходзіцца ў вольным, адкрытым доступе цяпер.

Магчыма, вядома, што псіхолагі і сацыяльныя адмыслоўцы будуць праводзіць нейкае адсяванне, вызначаць, каму трэба надаць больш увагі, каму менш, але не думаю, што гэта будзе эфектыўна. Мне здаецца, што ўсё грунтуецца на выхаванні бацькоў. Кардынальных пастановаў для таго, каб змяніць сітуацыю, я не бачу. Усё павінна адбывацца паступова. Я мяркую, што трэба адкрываць вялікую колькасць сапраўды карысных гурткоў, якія будуць патрэбныя надалей. Галоўная ўмова, што гурткі і факультатывы павінны быць даступныя кожнаму. Яны патрэбныя для таго, каб дзеці набывалі дадатковыя навыкі, выдаткоўваючы сваю энэргію, – пракаментаваў малады педагог Васіль.

– Цяжка адказаць на гэтае пытанне. Міністэрства адно, а школаў у краіне тысячы. Да таго ж не ў кожнай школе ёсць псіхолаг – гэта мінус. Магчыма, дзякуючы дыягностыцы навучэнцаў можна было выявіць што-небудзь на ранніх стадыях і прапанаваць дапамогу. Але, на жаль, бацькі часцяком супраць таго, каб з іхнім дзіцем праводзілі трэнінгі або тэставанне. Яны мяркуюць, што псіхолаг – гэта псіхіятр, які пры любым адхіленні «закрые» дзіця ў псіхіятрычнай лякарні, – падзялілася Юлія.

Вядома, цяпер можна шукаць вінаватых і невінаватых, спрабаваць разумець прычыны і зноў праводзіць рэвалюцыю ў школе. Але ўвесь жах у тым, што людзей ужо не вярнуць. А 11 лютага, на жаль, не пражыць нанова.