«З'ехалі ў Польшчу»: Беларусь сутыкнулася з дэфіцытам працоўных рук

Брак працоўных рэсурсаў стаў яшчэ адным чыннікам эканамічнага крызісу.

Колькасць працаздольнага насельніцтва ў Беларусі скарачаецца ўжо некалькі гадоў. Гэта абумоўлена дзвюма прычынамі: старэннем насельніцтва і тым, што беларусы з'язджаюць на заробкі за мяжу. Мяркуецца, што ні ў адной з гэтых прычын паляпшэння пакуль чакаць не варта, піша «Ежедневник».

Як прызнае эканамістка, экспэртка даследчага цэнтра BEROC Кацярына Барнукова, такая мера як падвышэнне пенсійнага ўзросту, хутчэй, накіраваная на развязанне бягучых праблем, але цалкам іх не развязвае.

"Да таго ж людзі далей з'язджаць, да прыкладу, у тую ж Польшчу. І калі мы параўнаем дзве краіны, нашу і суседнюю, то трэба ўлічваць, што розніца ў дабрабыце паміж імі расце. Разрыў гэты будзе толькі павялічвацца, бо ў Беларусі вельмі нізкія тэмпы росту, у той час як Польшча расце вельмі інтэнсіўна і адчувае брак працоўнай сілы, а дэмаграфічныя праблемы там падобныя з нашымі. Таму ў суседняй краіне рады беларускім работнікам", - сказала экспэртка.

Адзіны выхад у гэтай сітуацыі эканамістка бачыць у прыцягненні мігрантаў. Пытанне толькі ў тым, наколькі гэта рэалістычна.

"Паводле ўзроўню заробкаў краін-суседзяў мы можам быць прывабныя хіба што для ўкраінцаў. Ды і то саступаем у параўнанні з той жа Польшчай. З боку Беларусі таксама не відаць вялікага жадання прыцягваць мігрантаў - міграцыйнае заканадаўства вельмі жорсткае" – - канстатуе Кацярына Барнукова.

Небяспечна ж гэта ўсё дэфіцытам ФСАН (а гэта вялікі выклік, бо з яго вылучаюць сродкі на пенсіі і дапамогі) і запаволеннем эканамічнага росту.

"Праца - гэта ўсё ж такі адзін з асноўных рэсурсаў для вытворчасці ў эканоміцы. І вядома, памяншэнне людзей у працаздольным узросце кажа пра тое, што наша эканоміка будзе расці павольней, чым магла б расці пры дастатковай колькасці працоўных рэсурсаў”, – патлумачыла Кацярына Барнукова.

Хто рызыкуе страціць працу

Што ж тычыцца таго, хто можа застацца без працы ў гэтым годзе, найперш у зоне рызыкі тыя, у каго мала навыкаў, хто заняты ў прамысловасці, бо з гадамі гэтая сфера скарачаецца. І калі ў людзей не атрымаецца пераарыентавацца на занятасць у сферы паслуг, у іх узнікае праблема, мяркуе Кацярына Барнукова.

Са слоў эканаміста, часцей за ўсё з такой праблемай сутыкаюцца мужчыны: ім цяжэй перакваліфікавацца.

"Вось тут, я думаю, дзяржава павінна неяк іх падтрымаць: магчыма, арганізаваць курсы перападрыхтоўкі – - адзначыла экспэртка. - Павінна быць праведзеная і псіхалагічная праца, бо вельмі часта гэтыя людзі спрабуюць знайсці працу падобную на тую, якая ў іх была раней, а яе знайсці складана. Ім трэба дапамагчы зрабіць гэты пераход у іншую сферу".

Каго чакаюць

Дырэктар кансалтынгавага агенцтва "Квадрат" Святлана Карасцялёва ў гутарцы з "Ежедневником" адзначыла, што на рынку працы востра адчуваецца брак розных спецыялістаў у індустрыі ІТ.

"І рэч у тым, што патрабуюцца не толькі самі праграмісты, распрацоўнікі, а таксама HR-мэнэджары, фінансавыя мэнэджары, спецыялісты ў продажах і маркетынгу. Натуральна, на высокія заробкі. Таму што попыт вышэйшы, чым прапанова», – распавяла спецыяліст.

Складанасць, са слоў Святланы Карасцялёвай у тым, што кампаніі не хочуць браць гэтых спецыялістаў без досведу работы ў ІТ.

“І тут гаворка ідзе аб спецыялістах высокай, але вельмі вузкай кваліфікацыі. Цяпер нават ёсць некалькі школ, якія рыхтуюць такіх спецыялістаў, і ёсць вялікі попыт сярод слухачоў гэтых школ. Але падрыхтоўка там каштуе дорага, бо дорага каштуюць выкладчыкі”, – распавяла спецыялістка.

Сёння, як і заўсёды, дадала яна, запатрабаваныя і спецыялісты ў продажах, прычым высокакваліфікаваныя.

"Ёсць ілюзія, што такія кадры каштуюць танна. Але гэта няпраўда, і кампаніі павінны гэта разумець. Калі яны хочуць, каб тавар прадаваўся, а не ляжаў на складзе, то прадаваць яго павінен спецыяліст высокай кваліфікацыі і пажадана з досведам працы" – упэўненая Святлана Карасцялёва.

"Цяпер на рынку велізарная канкурэнцыя, і ў такіх спецыялістаў заўсёды ёсць выбар: пайсці працаваць на адсоткі або на добры фіксаваны заробак. Высокакваліфікаваныя спецыялісты ўжо ведаюць сабе кошт і сёння яны выбіраюць больш якаснага, больш платаздольнага і стабільнага працадаўцу, а не толькі ён іх", - адзначыла яна.

Не стае кваліфікаваных кадраў

Яшчэ адна праблема на рынку працы - неадпаведнасць паміж запытамі працадаўцаў і ўзроўнем сушукальнікаў.

"Дэфіцыт кваліфікаваных кадраў ёсць заўсёды, але апошнім часам гэтая праблема пагоршылася. Напэўна, у апошнія гады кваліфікацыя многіх спецыялістаў у цэлым не вырасла, бо многія страцілі ў крызіс працу і не напрацавалі досвед за гэтыя гады», – адзначыла Святлана Карасцялёва.

Як заўважыла ў сваю чаргу Кацярына Барнукова, брак кваліфікаванага персаналу сапраўды пачынае выходзіць на першы план, пра што кажуць вынікі апытання кіраўнікоў кампаній.

На погляд эканаміста, гэта асабліва важна, улічваючы зніжэнне людзей працаздольнага ўзросту. Усё ж хацелася б, каб тыя, хто застаецца, былі прадукцыйнымі.

"І тут пытанні да нашай адукацыі, якая не ўзаемадзейнічае з рынкам працы і не адказвае на яго запыты. Мы бачым, як буйныя ІТ-кампаніі практычна вымушаныя пры сабе адкрываць адукацыйныя цэнтры, каб рыхтаваць сабе самастойна кадры", - заўважыла Кацярына Барнукова.

Экспэрт мяркуе, што без рэформаў у гэтай сферы не абысціся, і пачынаць іх трэба са школьнай адукацыі.

Бо сітуацыя, калі ўсе выпускнікі школ працягваюць адукацыю ва ўніверсітэтах - гэта не зусім нармальна: няма ніякага адбору і каштоўнасць вышэйшай адукацыі невялікая. Пры гэтым на рынку востра адчуваецца брак людзей рабочых спецыяльнасцяў, з навыкамі, якія не патрабуюць вышэйшай адукацыі, але патрабуюць канкрэтных уменняў, падкрэсліла эканамістка.

"З аднаго боку ў нас быццам бы высокі ўзровень чалавечага капіталу, адукаваных людзей, і быццам бы ёсць нерэалізаваны патэнцыял, а з другога, трэба задумвацца хутчэй пра тое, што і сістэму адукацыі і сістэму падтрымкі на рынку працы трэба цалкам мяняць”, – рэзюмавала экспэртка.